معامله سلف
مسأله 1740 :
معامله سلف آن است که مشترى پول را بدهد که بعد از مدتى جنس را تحويل بگيرد و اگر بگويد اين پول را مى دهم که مثلاً بعد از شش ماه فلان جنس را بگيرم و فروشنده بگويد قبول کردم، يا فروشنده پول را بگيرد و بگويد فلان جنس را فروختم که بعد از شش ماه تحويل بدهم معامله صحيح است.
مسأله 1741 :
اگر جنسى را سلف بفروشد و عوض آن را جنس ديگر يا پول بگيرد معامله صحيح است. و احتياط مستحب آن است در عوض جنسى که مى فروشد پول بگيرد و جنس ديگر نگيرد.
شرائط معامله سلف
مسأله 1742 :
معامله سلف شش شرط دارد:
اول خصوصياتى را که قيمت جنس به واسطه آنها فرق مى کند معين نمايند. ولى دقت زياد هم لازم نيست، همين قدر که مردم بگويند خصوصيات آن معلوم شده کافى است، پس معامله سلف در نان و گوشت و پوست حيوان و مانند اينها در صورتى که نشود خصوصياتشان را به طورى معين کنند که براى مشترى مجهول نباشد و معامله غررى باشد باطل است.
دوم پيش از آنکه خريدار و فروشنده از هم جدا شوند، خريدار تمام قيمت را بفروشنده بدهد، يا به مقدار پول آن از فروشنده طلبکار باشد که در اين صورت بهتر آن است که فروشنده پول جنس را به ذمه مشترى قرار دهد پس از آن مشترى طلبى را که از فروشنده دارد بابت پول
صفحه 391
جنسى که به ذمه اوست حساب کند به شرط اين که وقت طلب رسيده باشد.
سوم مدت را کاملاً معين کنند، و اگر مثلاً بگويد تا اول خرمن جنس را تحويل مى دهم چون مدت کاملاً معلوم نشده معامله باطل است.
چهارم وقتى را براى تحويل جنس معين کنند که در آن وقت، به قدرى از آن جنس وجود داشته باشد که اطمينان داشته باشند که ناياب نخواهد بود.
پنجم بنابر احتياط واجب اگر اختلاف جاها موجب خسارت باشد جاى تحويل جنس را معين نمايد، ولى اگر از حرف هاى آنان جاى آن معلوم باشد; لازم نيست اسم آنجا را ببرند.
ششم وزن يا پيمانه يا شماره آن را معين کنند و جنسى را هم که معمولاً با ديدن معامله مى کنند اگر سلف بفروشند اشکال ندارد، ولى بايد مثل بعضى از اقسام گردو و تخم مرغ تفاوت افراد آن به قدرى کم باشد که مردم به آن اهميت ندهند.
احکام معامله سلف
مسأله 1743 :
انسان نمى تواند جنسى را که سلف خريده پيش از تمام شدن مدت بفروشد مگر اين که به خود فروشنده بفروشد ولى بعد از تمام شدن مدت، اگرچه آن را تحويل نگرفته باشد، فروختن آن اشکال ندارد.
مسأله 1744 :
در معامله سلف اگر فروشنده جنسى را که قرارداد کرده بدهد; مشترى بايد قبول کند. و نيز اگر بهتر از آنچه قرار گذاشته بدهد يعنى همان اوصاف را با زيادتى کمال دارا باشد، مشترى بايد قبول نمايد.
مسأله 1745 :
اگر جنسى را که فروشنده مى دهد، پست تر از جنسى باشد که قرارداد کرده، مشترى مى تواند قبول نکند.
مسأله 1746 :
اگر فروشنده به جاى جنسى که قرارداد کرده، جنس ديگرى بدهد، در صورتى که مشترى راضى شود اشکال ندارد.
مسأله 1747 :
اگر جنسى را که سلف فروخته در موقعى که بايد آن را تحويل دهد ناياب
صفحه 392
شود و نتواند آن را تهيه کند، مشترى مى تواند صبر کند تا تهيه نمايد، يا معامله را به هم بزند و چيزى را که داده پس بگيرد.
مسأله 1748 :
اگر جنسى را بفروشد و قرار بگذارد که بعد از مدتى تحويل دهد و پول آن را هم بعد از مدتى بگيرد، معامله باطل است.