مبطلات روزه
مسأله 1643 :
نُه چيز روزه را باطل مىکند:
اوّل: خوردن و آشاميدن، دوم: جماع، سوم: استمناء، و استمناء آن است که انسان با خود کارى کند که منى از او بيرون آيد. چهارم: دروغ بستن به خدا و پيغمبر(ص) و جانشينان پيغمبر9. پنجم: رساندن غبار غليظ به حلق بنابر احتياط واجب. ششم: فرو بردن تمام سر در آب. هفتم: باقى ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح. هشتم: اماله کردن با چيزهاى روان. نهم: قى کردن و احکام اينها در مسائل آينده گفته مىشود.
خوردن و آشاميدن
مسأله 1644 :
اگر روزهدار عمداً چيزى بخورد يا بياشامد، روزه او باطل مىشود، چه خوردن و آشاميدن آن چيز معمول باشد مثل نان و آب، چه معمول نباشد مثل خاک و شيره درخت و چه کم باشد يا زياد، حتّى اگر مسواک را از دهان بيرون آورد و دوباره به دهان ببرد و رطوبت آن را فرو برد روزه او باطل مىشود مگر آن که رطوبت مسواک در آب دهان به طورى از بين برود که رطوبت خارج به آن گفته نشود.
مسأله 1645 :
اگر موقعى که مشغول غذا خوردن است بفهمد صبح شده، بايد لقمه را از دهان بيرون آورد و چنانچه عمداً فرو برد روزهاش باطل است و به دستورى که بعداً گفته خواهد شد کفّاره هم بر او واجب مىشود.
مسأله 1646 :
اگر روزه دار سهواً چيزى بخورد يا بياشامد، روزهاش باطل نمىشود.
مسأله 1647 :
احتياط واجب آن است که روزه دار از استعمال آمپولى که بجاى غذا به کار مىرود خوددارى کند، ولى تزريق آمپولى که عضو را بىحس مىکند يا به جاى دوا استعمال مىشود اشکال ندارد.
مسأله 1648 :
اگر روزه دار چيزى را که لاى دندان مانده است عمداً فرو ببرد، روزهاش باطل مىشود.
مسأله 1649 :
کسى که مىخواهد روزه بگيرد، لازم نيست پيش از اذان دندانهايش را خلال کند، ولى اگر بداند غذايى که لاى دندان مانده در روز فرو مىرود چنانچه خلال نکند و چيزى از آن فرو رود، بنابر احتياط روزهاش باطل مىشود.
مسأله 1650 :
فرو بردن آب دهان، اگرچه بواسطه خيال کردن ترشى و مانند آن در دهان جمع شده باشد، روزه را باطل نمىکند.
مسأله 1651 :
فرو بردن اخلاط سر و سينه، تا به فضاى دهان نرسيده اشکال ندارد، ولى اگر داخل فضاى دهان شود، احتياط واجب آن است که آن را فرو نبرد.
مسأله 1652 :
اگر روزهدار به قدرى تشنه شود که بترسد از تشنگى بميرد مىتواند به اندازهاى که ترس برطرف شود آب بياشامد ولى روزه او باطل مىشود و اگر ماه رمضان باشد، بايد در بقيه روز از بجا آوردن کارى که روزه را باطل مىکند خوددارى نمايد.
مسأله 1653 :
جويدن غذا براى بچّه يا پرنده و چشيدن غذا و مانند اينها که معمولاً به حلق نمىرسد، اگرچه اتّفاقاً به حلق برسد، روزه را باطل نمىکند، ولى اگر انسان از اوّل بداند که به حلق مىرسد چنانچه فرو رود، روزهباطل مىشود و بايد قضاى آن را بگيرد و کفّاره هم بر او واجب است.
مسأله 1654 :
انسان نمىتواند براى ضعف، روزه را بخورد، ولى اگر ضعف او به قدرى است که معمولاً نمىشود آن را تحمّل کرد، خوردن روزه اشکال ندارد.
جماع
مسأله 1655 :
جماع روزه را باطل مىکند اگرچه فقط به مقدار ختنه گاه داخل شود و منى هم بيرون نيايد.
مسأله 1656 :
اگر کمتر از مقدار ختنه گاه داخل شود و منى هم بيرون نيايد، روزه باطل نمىشود و همچنين کسى که آلتش را بريدهاند اگر کمتر از مقدار ختنه گاه را داخل کند روزهاش باطل نمىشود.
مسأله 1657 :
اگر شکّ کند که به اندازه ختنه گاه داخل شده يا نه، روزه او صحيح است.
مسأله 1658 :
اگر فراموش کند که روزه است و جماع نمايد، يا او را به جماع مجبور نمايند بطورى که از اختيار او خارج باشد روزه او باطل نمىشود، ولى چنانچه در بين جماع يادش بيايد، بايد فوراً از حال جماع خارج شود و اگر خارج نشود، روزه او باطل است و اگر کسى را به جماع مجبور نمايند يا براى دفع شرّ ديگرى جماع را اختيار کند روزهاش باطل مىشود ولى کفّاره ندارد.
استمناء
مسأله 1659 :
اگر روزهدار استمناء کند يعنى با خود کارى کند که منى از او بيرون آيد، روزهاش باطل مىشود.
مسأله 1660 :
اگر بى اختيار منى از او بيرون آيد، روزهاش باطل نيست. ولى اگر کارى کند که بى اختيار منى از او بيرون آيد، در صورتى که بداند يا اطمينان داشته باشد که به سبب آن کار، منى بىاختيار خارج خواهد شد روزهاش باطل مىشود.
مسأله 1661 :
هرگاه روزهدار بداند که اگر در روز بخوابد محتلم مىشود، يعنىدر خواب منى از او بيرون مىآيد، مىتواند در روز بخوابد و چنانچه بخوابد و محتلم هم بشود روزهاش صحيح است.
مسأله 1662 :
اگر روزهدار در حال بيرون آمدن منى از خواب بيدار شود، واجب نيست از بيرون آمدن آن جلوگيرى کند.
مسأله 1663 :
روزهدارى که محتلم شده، مىتواند بول کند و به دستورى که در مسأله 73 گفته شد، استبراء نمايد، حتّى اگر غسل کرده باشد اين کار براى روزهاش ضررى ندارد، و اگر منى بيرون آمد مجدّداً غسل کند.
مسأله 1664 :
روزه دارى که محتلم شده اگر بداند منى در مجرا مانده و در صورتى که پيش از غسل بول نکند بعد از غسل منى از او بيرون مىآيد، بنابر احتياط مستحب بايد پيش از غسل بول کند.
مسأله 1665 :
اگر به قصد بيرون آمدن منى کارى بکند در صورتى که منى از او بيرون نيايد روزهاش باطل نمىشود.
مسأله 1666 :
اگر روزه دار بدون قصد بيرون آمدن منى با کسى بازى و شوخىکند در صورتى که عادت نداشته باشد که بعد از بازى و شوخى منى از او خارج شود اگرچه اتّفاقاً منى بيرون آيد روزه او صحيح است. ولى اگر شوخى را ادامه دهد تا آنجا که نزديک است منى خارج شود و خوددارى نکند تا خارج گردد روزهاش باطل است.
دروغ بستن به خدا و پيغمبر(ص)
مسأله 1667 :
اگر روزه دار به گفتن يا به نوشتن يا به اشاره و مانند اينها به خدا و پيغمبر(ص) و جانشينان آن حضرت عمداً نسبت دروغ بدهد اگرچه فوراً بگويد دروغ گفتم يا توبه کند، روزه او باطل است و بنابر احتياط واجب حضرت زهرا(ع) و ساير پيغمبران هم در اين حکم فرقى ندارند.
مسأله 1668 :
اگر بخواهد خبرى را که نمىداند راست است يا دروغ نقل کند بنابر احتياط واجب بايد از کسى که آن خبر را گفته، يا از کتابى که آن خبر در آن نوشته شده نقل نمايد لکن اگر خودش هم خبر بدهد روزهاش باطل نمىشود.
مسأله 1669 :
اگر چيزى را به اعتقاد اين که راست است از قول خدا يا پيغمبر(ص) نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده، روزهاش باطل نمىشود.
مسأله 1670 :
اگر بداند دروغ بستن به خدا و پيغمبر(ص) روزه را باطل مىکند و چيزى را که مىداند دروغ است به آنان نسبت دهد و بعداً بفهمد آنچه را که گفته راست بوده، روزهاش صحيح است.
مسأله 1671 :
اگر دروغى را که ديگرى ساخته عمداً به خدا و پيغمبر(ص) و جانشينان پيغمبر(ص) نسبت دهد روزهاش باطل مىشود ولى اگر از قول کسى که آن دروغ را ساخته نقل کند اشکال ندارد.
مسأله 1672 :
اگر از روزه دار بپرسند که آيا پيغمبر(ص) چنين مطلبى فرمودهاند و او جايى که در جواب بايد بگويد نه، عمداً بگويد بلى، يا جايى که بايد بگويد بلى عمداً بگويد نه، روزهاش باطل مىشود.
مسأله 1673 :
اگر از قول خدا يا پيغمبر(ص) حرف راستى را بگويد بعد بگويد دروغ گفتم يا در شب دروغى را به آنان نسبت دهد و فرداى آن روز که روزه مىباشد بگويد آنچه ديشب گفتم راست است، روزهاش باطل مىشود.
رساندن غبار غليظ به حلق
مسأله 1674 :
بنابر احتياط واجب رساندن غبار غليظ به حلق روزه را باطل مىکند؛ چه غبار چيزى باشد که خوردن آن حلال است مثل آرد، يا غبار چيزى باشد که خوردن آن حرام است.
مسأله 1675 :
اگر بواسطه باد، غبار غليظى پيدا شود و انسان با اين که متوجّه است، مواظبت نکند و به حلق برسد، اگر بتوان گفت که از عمد بوده، بنا بر احتياط واجب روزهاش باطل مىشود.
مسأله 1676 :
احتياط مستحب آن است که روزه دار دود سيگار و تنباکو و مانند اينها را هم به حلق نرساند و بخار غليظ روزه را باطل نمىکند، مگر اين که در دهان به صورت آب درآيد و فرو دهد.
مسأله 1677 :
اگر مواظبت نکند و غبار يا بخار يا دود و مانند اينها داخل حلق شود، چنانچه اطمينان داشته که به حلق نمىرسد روزهاش صحيح است.
مسأله 1678 :
اگر فراموش کند که روزه است و مواظبت نکند، يا بى اختيار غبار و مانند آن به حلق او برسد روزهاش باطل نمىشود و چنانچه ممکن است بايد آن را بيرون آورد.
فرو بردن سر در آب
مسأله 1679 :
اگر روزه دار عمداً تمام سر را در آب فرو برد، اگرچه باقى بدن او از آب بيرون باشد، بنابر احتياط واجب بايد قضاى آن روزه را بگيرد. ولى اگر تمام بدن را آب بگيرد و مقدارى از سر بيرون باشد، روزه باطل نمىشود.
مسأله 1680 :
اگر نصف سر را يک دفعه و نصف ديگر آن را دفعه ديگر در آب فرو برد، روزهاش باطل نمىشود.
مسأله 1681 :
اگر شکّ کند که تمام سر زير آب رفته يا نه، روزهاش صحيح است.
مسأله 1682 :
اگر تمام سر زير آب برود ولى مقدارى از موها بيرون بماند روزه باطل مىشود.
مسأله 1683 :
احتياط واجب آن است که سر را در گلاب فرو نبرد ولى در آبهاى مضاف ديگر و در چيزهاى ديگر که روان است اشکال ندارد.
مسأله 1684 :
اگر روزه دار بى اختيار در آب بيفتد و تمام سر او را آب بگيرد، يا فراموش کند که روزه است و سر در آب فرو برد، روزه او باطل نمىشود.
مسأله 1685 :
اگر عادتاً با افتادن در آب سرش زير آب مىرود، چنانچه با توجّه به اين مطلب خود را در آب بيندازد و سرش به زير آب برود روزهباطل مىشود.
مسأله 1686 :
اگر فراموش کند که روزه است و سر را در آب فرو برد، يا ديگرى به زور سر او را در آب فرو برد، چنانچه در زير آب يادش بيايد که روزه است، يا آن کس دست خود را بردارد، بايد فوراً سر را بيرون آورد و چنانچه بيرون نياورد، روزهاش باطل مىشود.
مسأله 1687 :
اگر فراموش کند که روزه است و به نيّت غسل سر را در آب فرو برد، روزه و غسل او صحيح است.
مسأله 1688 :
اگر بداند که روزه است و عمداً براى غسل سر را در آب فرو برد، چنانچه روزه او، روزه واجبى باشد که مثل روزه کفّاره وقت معيّنى ندارد، غسل صحيح و روزه باطل مىباشد، ولى اگر واجب معيّن باشد، اگر به فرو بردن سر در آب، قصد غسل کند، روزه او باطل است و بنابر احتياط واجب، غسل او هم باطل است مگر آن که در زير آب، يا در حال خارج شدن از آب نيّت غسل کند که در اين صورت غسل او صحيح است و امّا اگر روزه ماه رمضان باشد، هم غسل و هم روزه باطل است مگر آن که در همان زير آب توبه نمايد و در حال خارج شدن از آب نيّت غسل کند که در اين صورت غسل او صحيح است.
مسأله 1689 :
اگر براى آن که کسى را از غرق شدن نجات دهد سر را در آب فرو برد، اگرچه نجات دادن او واجب باشد، روزهاش باطل مىشود.
باقى ماندن بر جنابت و حيض و نفاس تا اذان صبح
مسأله 1690 :
اگر جنب عمداً تا اذان صبح غسل نکند، يا اگر وظيفه او تيمّم است عمداً تيمّم ننمايد، روزهاش باطل است.
مسأله 1691 :
اگر در روزه واجبى که مثل روزه ماه رمضان وقت آن معيّن است تا اذان صبح غسل نکند و تيمّم هم ننمايد روزهاش باطل است.
مسأله 1692 :
کسى که جنب است و مىخواهد روزه واجبى بگيرد که مثل روزه رمضان وقت آن معيّن است، چنانچه عمداً غسل نکند تا وقت تنگ شود، مىتواند با تيمّم روزه بگيرد و صحيح است ولى معصيت کرده.
مسأله 1693 :
اگر جنب در ماه رمضان غسل را فراموش کند و بعد از يک روز يادش بيايد، بايد روزه آن روز را قضا نمايد و اگر بعد از چند روز يادش بيايد، بايد روزه هر چند روزى را که يقين دارد جنب بوده قضا نمايد. مثلاً اگر نمىداند سه روز جنب بوده يا چهار روز، بايد روزه سه روز را قضا کند.
مسأله 1694 :
کسى که در شب ماه رمضان براى هيچ کدام از غسل و تيمّم وقت ندارد، اگر خود را جنب کند، روزهاش باطل است و قضا و کفّاره بر او واجب مىشود، ولى اگر براى تيمّم وقت دارد، چنانچه خود را جنب کند، با تيمّم روزه او صحيح است ولى گناهکار است.
مسأله 1695 :
اگر گمان کند که به اندازه غسل وقت دارد و خود را جنب کند و بعد بفهمد وقت تنگ بوده چنانچه تيمّم کند روزهاش صحيح است.
مسأله 1696 :
کسى که در شب ماه رمضان جنب است و مىداند که اگر بخوابد تا صبح بيدار نمىشود، نبايد بخوابد و چنانچه بخوابد و تا صبح بيدار نشود، روزهاش باطل است و قضا و کفّاره بر او واجب مىشود.
مسأله 1697 :
هرگاه جنب در شب ماه رمضان بخوابد و بيدار شود اگر احتمال بدهد که اگر دوباره بخوابد بيدار مىشود براى غسل، مىتواند بخوابد.
مسأله 1698 :
کسى که در شب ماه رمضان جنب است و مىداند يا احتمال مىدهد که اگر بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مىشود، چنانچه تصميم داشته باشد که بعد از بيدار شدن غسل کند و با اين تصميم بخوابد و تا اذان خواب بماند روزهاش صحيح است.
مسأله 1699 :
کسى که در شب ماه رمضان جنب است و مىداند يا احتمال مىدهد که اگر بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مىشود، چنانچه غفلت داشته باشد که بعد از بيدار شدن بايد غسل کند، در صورتى که بخوابد و تا اذان صبح خواب بماند روزهاش صحيح است.
مسأله 1700 :
کسى که در شب ماه رمضان جنب است و مىداند يا احتمال مىدهد که اگر بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مىشود، چنانچه نخواهد بعد از بيدار شدن غسل کند، يا ترديد داشته باشد که غسل کند يا نه، در صورتى که بخوابد و بيدار نشود، روزهاش باطل است.
مسأله 1701 :
اگر جنب در شب ماه رمضان بخوابد و بيدار شود و بداند يا احتمال دهد که اگر دوباره بخوابد پيش از اذان صبح بيدار مىشود و تصميم هم داشته باشد که بعد از بيدار شدن غسل کند، چنانچه دوباره بخوابد و تا اذان بيدار نشود، بايد روزه آن روز را قضا کند و همچنين است اگر از خواب دوم بيدار شود و براى مرتبه سوم بخوابد و کفّاره بر او واجب نمىشود.
مسأله 1702 :
خوابى را که در آن محتلم شده نبايد خواب اوّل حساب کرد بلکه اگر از آن خواب بيدار شود و دوباره بخوابد خواب اوّل حساب مىشود.
مسأله 1703 :
اگر روزه دار در روز محتلم شود، واجب نيست فوراً غسل کند.
مسأله 1704 :
هرگاه در ماه رمضان بعد از اذان صبح بيدار شود و ببيند محتلم شده، اگرچه بداند پيش از اذان محتلم شده، روزه او صحيح است.
مسأله 1705 :
کسى که مىخواهد قضاى روزه رمضان را بگيرد، هرگاه تا اذان صبح عمداً جنب بماند، روزه او باطل است، ولى اگر از روى عمد نباشد روزه او باطل نيست.
مسأله 1706 :
اگر در روزه واجبى غير روزه رمضان و قضاى آن تا اذان صبح جنب بماند، چنانچه از روى عمد نباشد روزهاش صحيح است چه وقت آن معيّن باشد و چه نباشد.
مسأله 1707 :
اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاک شود و عمداً غسل نکند، يا اگر وظيفه او تيمّم است عمداً تيمّم نکند روزهاش باطل است.
مسأله 1708 :
اگر زن پيش از اذان صبح از حيض يا نفاس پاک شود و براى غسل وقت نداشته باشد، چنانچه بخواهد روزه ماه رمضان يا قضاى آن يا هر روزه واجب و مستحبّ ديگرى بگيرد بايد تيمّم نمايد و روزهاش صحيح است.
مسأله 1709 :
اگر زن نزديک اذان صبح از حيض يا نفاس پاک شود و براى هيچ کدام از غسل و تيمّم وقت نداشته باشد، يا بعد از اذن بفهمد که پيش از اذان پاک شده، روزه او صحيح است، ولى اگر در وسعت وقت قضاى رمضان را گرفته باشد صحيح بودن آن اشکال دارد.
مسأله 1710 :
اگر زن بعد از اذان صبح از خون حيض يا نفاس پاک شود، يا در بين روز خون حيض يا نفاس ببيند اگرچه نزديک مغرب باشد، روزه او باطل است.
مسأله 1711 :
اگر زن غسل حيض يا نفاس را فراموش کند و بعد از يک روز يا چند روز يادش بيايد، روزههايى که گرفته صحيح است اگرچه احتياط مستحب است روزههايى را که گرفته قضا نمايد.
مسأله 1712 :
اگر زن پيش از اذان صبح در ماه رمضان از حيض يا نفاس پاک شود و در غسل کردن کوتاهى کند و تا اذان غسل نکند و در تنگى وقت تيمّم هم نکند، روزهاش باطل است ولى چنانچه کوتاهى نکند مثلاً منتظر باشد که حمّام زنانه شود، اگرچه سه مرتبه بخوابد و تا اذان غسل نکند در صورتى که تيمّم کند روزه او صحيح است.
مسأله 1713 :
اگر زنى که در حال استحاضه کثيره است، غسلهاى خود را به تفصيلى که در احکام استحاضه گفته شد بجا آورد، روزه او صحيح است.
مسأله 1714 :
کسى که مس ميّت کرده يعنى جايى از بدن خود را به بدن ميّت رسانده، مىتواند بدون غسل مس ميّت روزه بگيرد و اگر در حال روزه هم ميّت را مس نمايد، روزه او باطل نمىشود.
اماله کردن
مسأله 1715 :
اماله کردن با چيز روان براى روزهدار حرام مىباشد ولى در مبطل بودن آن تأمّل است.
قى کردن
مسأله 1716 :
هرگاه روزه دار عمداً قى کند - اگرچه بواسطه مرض و مانند آن ناچار باشد - روزهاش باطل مىشود ولى اگر سهواً يا بى اختيار قى کند اشکال ندارد.
مسأله 1717 :
اگر در شب چيزى بخورد که مىداند بواسطه خوردن آن، در روز بى اختيار قى مىکند روزهاش صحيح است.
مسأله 1718 :
اگر روزه دار بتواند از قى کردن خوددارى کند چنانچه براى او ضرر و مشقّت نداشته باشد، بايد خوددارى نمايد.
مسأله 1719 :
اگر مگس در گلوى روزه دار برود، چنانچه به قدرى پايين رود که به فرو بردن آن خوردن نمىگويند لازم نيست آن را بيرون آورد و روزه او صحيح است و اگر به اين مقدار پايين نرود اگر بداند که به واسطه بيرون آوردن آن قى مىکند واجب نيست آن را بيرون بياورد و روزهاش صحيح است.
مسأله 1720 :
اگر سهواً چيزى را فرو ببرد و پيش از رسيدن به شکم يادش بيايد که روزه است، چنانچه به قدرى پايين رفته باشد که اگر آن را داخل شکم کند خوردن نمىگويند لازم نيست آن را بيرون آورد و روزه او صحيح است.
مسأله 1721 :
اگر يقين داشته باشد که بواسطه آروغ زدن، چيزى از گلو بيرون مىآيد نبايد عمداً آروغ بزند ولى اگر يقين نداشته باشد اشکال ندارد.
مسأله 1722 :
اگر آروغ بزند و بدون اختيار چيزى در گلو يا دهانش بيايد، بايد آن را بيرون بريزد و اگر بى اختيار فرو رود، روزهاش صحيح است.
احکام مبطلات روزه
مسأله 1723 :
اگر انسان عمداً و از روى اختيار کارى که روزه را باطل مىکند انجام دهد روزه او باطل مىشود، و چنانچه از روى عمد نباشد اشکال ندارد، ولى جنب اگر بخوابد و به تفصيلى که در مسأله 1703 گفته شد تا اذان صبح غسل نکند روزه او باطل است.
مسأله 1724 :
اگر روزه دار سهواً يکى از کارهايى که روزه را باطل مىکند انجام دهد و به خيال اينکه روزهاش باطل شده عمداً دوباره يکى از آنها را بجا آورد، روزه او باطل مىشود.
مسأله 1725 :
اگر چيزى به زور در گلوى روزه دار بريزند، يا سر او را به زور در آب فرو برند روزه او باطل نمىشود. ولى اگر مجبورش کنند روزه خود را باطل کند مثلاً به او بگويند: اگر غذا نخورى ضرر مالى يا جانى به تو مىزنيم و خودش براى جلوگيرى از ضرر چيزى بخورد، روزه او باطل مىشود.
مسأله 1726 :
روزه دار نبايد جايى برود که مىداند چيزى در گلويش مىريزند يا مجبورش مىکنند که خودش روزه خود را باطل کند، امّا اگر قصد رفتن کند و نرود يا بعد از رفتن چيزى به خوردش ندهند روزه او صحيح است و چنانچه از روى ناچارى کارى که روزه را باطل مىکند انجام دهد روزه او باطل مىشود، ولى اگر چيزى در گلويش بريزند باطل شدن روزه او محلّ اشکال است.