مراد از فی سبیل الله و مصادیق آن چیست؟

پاسخ

• امام، خوئی، فاضل سیستانی و نوری: سبیل الله، عبارت است از هر کاری که در آن مصالح عمومی مسلمانان باشد؛ مانند بیمارستان و مدارس و ساختن پل‌ها و ساخت و تعمیر کوچه‌ها و راه‌ها و آنچه به وسیله آن معارف اسلامی و شعائر دینی تقویت می¬شود و هر چیزی که باعث اعتلاء اسلام می شود، همچنين به دفع فتنه‌ها و مفاسد از سرزمین اسلام و دفع فتنه بین دو گروه از مسلمان‌ها و مانند این امور نيز گفته مي‌شود؛ نه هر کار خیری (و لو مصلحت جزئی داشته باشد) مانند اصلاح بین زوجین و پدر و فرزند.[1]
• سیستانی، وحید، مکارم و صافی: : سبیل الله، عبارت است از هر کار خیری، مانند ساختن بیمارستان، پل‌ها، مدارس، مساجد و کمک به حجاج و زائرین و بزرگداشت علما و کسانی که مشغول تحصیل علم هستند و نیزبرگزاری مجالس اهل‌بیت ـ علیهم السلام ـ و مجالس اعیاد اسلامی و شیعی و رها ساختن شیعیان از دست ظالمین و... [2]
• وحید: سبیل الله، عبارت است از هر کار خیری که می¬توان آنها را به خاطر خدا انجام داد و بنابراحتیاط واجب باید این کارها مصلحت عمومی داشته باشد؛ ساختن بیمارستان، مدارس، پل‌ها، مسجدها و رفع فساد و مانند اینها که جنبه عمومی داشته باشد. [3]
• مکارم: سبیل الله، یعنی کارهایی مانند ساختن مسجد که منفعت دینی عمومی دارد و همچنین مدارس علوم دینی، مراکز تبلیغاتی، نشر کتابهای مفید اسلامی و خلاصه آنچه به اسلام نفع داشته باشد به هر گونه¬ای که باشد خصوصاً جهاد در راه خدا. [4]
• شبیری: سبیل الله یعنی امور دینی؛ خواه مربوط به عموم باشد ـ همچون ساختن مسجد و مدارس علوم دینی و نشر کتب دینی ـ و خواه به افراد خاص مربوط باشد ـ مثل آنکه برخی از مؤمنین را به حج خانه خدا بفرستد ـ و روشن‌ترین مورد این مصرف، جهاد در راه خداست و ظاهراً این مصرف، امور دنیوی را شامل نمی‌گردد، هرچند عمومی‌باشد؛ همچون ساختن پل و تعمیر جاده‌ها و راه‌ها. [5]

منابع:

1. امام: تحریر الوسیله، القول فی اصناف المستحقین للزکاة و مصارفها، السابع، بعد از م 18. . خویی و سیستانی: منهاج الصالحین، کتاب الزکاة، اصناف المستحقین، السابعفاضل و نوری: العروة الوثقی، کتاب الزکاة، اصناف المستحقین، السابع
2. بهجت: وسیلة النجاة، م 1319؛ صافی: هدایة العباد، ج1، کتاب الزکاة، م 1544.
3. وحید: منهاج الصالحین، کتاب الزکاة، قبل از م 1143، السابع.
4. مکارم: رساله، م1641، مورد هفتم.
5. شبیری: رساله، م 1933.