کتاب صدقه

کتاب صدقه

صدقه

تعريف صدقه

«صدقه» قسمى از هبه است که در آن قسم، قصد قربت معتبر است؛ و از اين جهت صدقه، موجب برائت ناذر هبه است و موجب حنثِ ناذرِ ترکِ هبه است.

اعتبار ايجاب و قبول

و معتبر است در آن: «ايجاب و قبول» اگر چه هر دو فعلى باشد. و اظهر لزوم آن است (اگر چه فعلى باشد و بنا بر جواز عقد بيع فعلى بشود) در صورتى که واجد قصد قربت باشد.

صدقه غير عقديّه

و اطلاق مى شود «صدقه» بر غير صدقه عقديّه (مثل هبه و وقف و ابراء) در صورتى که واجد قصد قربت باشند؛ پس حکم آنها مرتّب است بر آنها مگر «رجوع» که به واسطه قربت، منتفى است در جميع اقسام صدقه در موارد جواز رجوع، اگر نبود حيثيت صدقه.و از اطلاق صدقه به معنى عام، اطلاق آن بر زکات و تکفير است.

اعتبار تحقق قبض با اذن مالک

معتبر است در صدقه و احکام خاصه آن، بعد از ايجاب و قبول، تحقق قبض با اذن مالک؛ پس با عدم اقباض يا آنکه قبض بدون اذن مالک باشد، موجب انتقال ملکى نمى شود.

اعتبار قصد قربت

معتبر است در احکام صدقه يا در صدق موضوع، قصد قربت به آن، چنانچه اشاره به آن شد . و با وجدان صدقه قصد قربت را و تحقق قبض مأذون، جايز نيست رجوع در آن چنانچه ذکر شد، اگر چه معوّض و به رحم نباشد.

صدقه به هاشمى

و کلام در حرمت مطلق صدقه واجبه يا خصوص زکات مفروضه، از غير هاشمى به او، گذشت در کتاب زکات. و صدقه مندوبه، در آن مانعى نيست.

حکم صدقه بدون قصد قربت

و با عدم قربت، در فساد آن رأسا يا لحوق حکم هبه، تأمل است در غير صورت انشاى هبه با قصد قربت.

چند مسأله

صدقه بر کافر

مسأله 1 :

صدقه بر کافر غير حربى، مشروع و جايز است.

اخفا و اعلان در صدقه

مسأله 2 :

صدقه مندوبه، افضل از اعلان آن است مگر براى دفع تهمت يا براى ترغيب ديگران.و در واجبه، اعلان آن افضل است، مگر براى خائف عروض ريا و نحو آن اگر به نحوى نباشد که مبطل عمل باشد.

کراهت تصدّق همه مال

مسأله 3 :

و صدقه همه مال مکروه است مگر در مقام ايثار بدون محذور شرعى اگر چه غير الزامى باشد، مثل خوف وقوع در ترک صبر به اتيان مکروهات و مشتبهات به نحوى که راجح باشد ترک ايثار مخصوص، يا آنکه راجح نباشد ايثار.

اولويّت صدقه بر قريب

مسأله 4 :

و صدقه بر اجنبى مرجوح است بالنسبه به صدقه بر قريب اگر عوارض ديگرى نباشد.