مستحبات دفن
مساله 628 :
خوب است به اميد آنکه مطلوب پروردگار باشد قبر را به اندازه قد انسان متوسط گود کنند و ميت را در نزديکترين قبرستان دفن نمايند مگر آنکه قبرستان دورتر از جهتى بهتر باشد مثل آنکه مردمان خوب در آنجا دفن شده باشند يا مردم براى فاتحه اهل قبور بيشتر به آنجا مى‌روند و نيز جنازه را در چند ذرعى قبر زمين بگذارند و تا سه مرتبه کم کم نزديک ببرند و در هر مرتبه زمين بگذارند و بردارند و در نوبت چهارم وارد قبر کنند و اگر ميت مرد است در دفعه سوم طورى زمين بگذارند که سر او طرف پايين قبر باشد و در دفعه چهارم از طرف سر وارد قبر نمايند و اگر زن است در دفعه سوم طرف قبله قبر بگذارند و به پهنا وارد قبر کنند و در موقع وارد کردن پارچه‌اى روى قبر بگيرند و نيز جنازه را به آرامى از تابوت بگيرند و وارد قبر کنند و دعاهايى که دستور داده شده پيش از دفن و موقع دفن بخوانند و بعد از آنکه ميت را در لحد گذاشتند گره‌هاى کفن را باز کنند و صورت ميت را روى خاک بگذارند و بالشى از خاک زير سر او بسازند و پشت ميت‌خشت‌خام يا کلوخى بگذارند که ميت به پشت برنگردد و پيش از آنکه لحد را بپوشانند دست راست را به شانه راست ميت بزنند و دست چپ را به قوت بر شانه چپ ميت بگذارند و دهان را نزد يک گوش او ببرند و به شدت حرکت دهند و سه مرتبه بگويند : "اسمع افهم يا فلان بن فلان". و بجاى فلان، اسم ميت و پدرش را بگويند. مثلا اگر اسم او محمد و اسم پدرش على است، سه مرتبه بگويند: "اسمع افهم يا محمد بن على". پس از آن بگويند: "هل انت على العهد الذى فارقتنا عليه من شهادة ان لا اله الا الله وحده لا شريک له و ان محمدا صلى الله عليه و آله عبده و رسوله و سيد النبيين و خاتم المرسلين و ان عليا امير المؤمنين و سيد الوصيين و امام افترض الله طاعته على العالمين و ان الحسن و الحسين و على بن الحسين و محمد بن على و جعفر بن محمد و موسى بن جعفر و على بن موسى و محمد بن على و على بن محمد و الحسن بن على و القائم الحجة المهدى صلوات الله عليهم ائمة المؤمنين و حجج الله على الخلق اجمعين و ائمتک ائمة هدى بک ابرار يا فلان بن فلان" و بجاى فلان بن فلان اسم ميت و پدرش را بگويد. و بعد بگويد: "اذا اتاک الملکان المقربان رسولين من عند الله تبارک و تعالى و سالاک عن ربک و عن نبيک و عن دينک و عن کتابک و عن قبلتک و عن ائمتک فلا تخف و لا تحزن و قل فى جوابهما الله ربى و محمد صلى الله عليه و آله نبيى و الاسلام دينى و القرآن کتابى و الکعبة قبلتى و امير المؤمنين على بن ابى طالب امامى و الحسن بن على المجتبى امامى و الحسين بن على الشهيد بکربلا امامى و على زين العابدين امامى و محمد الباقر امامى و جعفر الصادق امامى و موسى الکاظم امامى و على الرضا امامى و محمد الجواد امامى و على الهادى امامى و الحسن العسکرى امامى و الحجة المنتظر امامى هؤلاء صلوات الله عليهم اجمعين ائمتى و سادتى و قادتى و شفعائى بهم اتولى و من اعدائهم اتبرا فى الدنيا و الاخره ثم اعلم يا فلان بن فلان" بجاى فلان بن فلان اسم ميت و پدرش را بگويد. بعد بگويد: "ان الله تبارک و تعالى نعم الرب و ان محمد صلى الله عليه و آله نعم الرسول و ان على بن ابى طالب و اولاده المعصومين الائمة الاثنى عشر نعم الائمة و ان ما جاء به محمد صلى الله عليه و آله حق و ان الموت حق و سوال منکر و نکير فى القبر حق و البعث‌حق و النشور حق و الصراط حق و الميزان حق و تطاير الکتب حق و ان الجنة حق و النار حق و ان الساعة آتية لا ريب فيها و ان الله يبعث من فى القبور" پس بگويد: "ا فهمت‌يا فلان" و بجاى فلان اسم ميت را بگويد.پس از آن بگويد: "ثبتک الله بالقول الثابت و هداک الله الى صراط مستقيم عرف الله بينک و بين اوليائک فى مستقر من رحمته" پس بگويد: "اللهم جاف الارض عن جنبيه و اصعد بروحه اليک و لقه منک برهانا اللهم عفوک عفوک".
مساله 629 :
خوب است به اميد اينکه مطلوب پروردگار است کسى که ميت را در قبر مى‌گذارد با طهارت و سر برهنه و پا برهنه باشد، و از طرف پاى ميت از قبر بيرون بيايد، و غير از خويشان ميت کسانى که حاضرند با پشت دست‌خاک بر قبر بريزند و بگويند: "انا لله و انا اليه راجعون". اگر ميت زن است کسى که با او محرم مى‌باشد او را در قبر بگذارد، و اگر محرمى نباشد خويشانش او را در قبر بگذارند.
مساله 630 :
خوب است به اميد اين که مطلوب پروردگار است، قبر را مربع يا مربع مستطيل بسازند و به اندازه چهار انگشت از زمين بلند کنند و نشانه‌اى روى آن بگذارند که اشتباه نشود و روى قبر آب بپاشند. و بعد از پاشيدن آب کسانى که حاضرند، دستها را بر قبر بگذارند و انگشتها را باز کرده در خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره مبارکه "انا انزلناه" بخوانند و براى ميت طلب آمرزش کنند و اين دعا را بخوانند: "اللهم جاف الارض عن جنبيه و اصعد اليک روحه و لقه منک رضوانا و اسکن قبره من رحمتک ما تغنيه به عن رحمة من سواک".
مساله 631 :
پس از رفتن کسانى که تشييع جنازه کرده‌اند، مستحب است ولى ميت‌يا کسى که از طرف ولى اجازه دارد، دعاهايى را که دستور داده شده به ميت تلقين کند.
مساله 632 :
بعد از دفن مستحب است صاحبان عزا را سر سلامتى دهند. ولى اگر مدتى گذشته است که به واسطه سر سلامتى دادن مصيبت‌يادشان مى‌آيد، ترک آن بهتر است. و نيز مستحب است تا سه روز براى اهل خانه ميت غذا بفرستند، و غذا خوردن نزد آنان و در منزلشان مکروه است.
مساله 633 :
مستحب است انسان در مرگ خويشان مخصوصا در مرگ فرزند صبر کند و هر وقت ميت را ياد مى‌کند "انا لله و انا اليه راجعون" بگويد. و براى ميت قرآن بخواند، و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود.
مساله 634 :
جايز نيست انسان در مرگ کسى صورت و بدن را بخراشد و به خود لطمه بزند.
مساله 635 :
پاره کردن يقه در مرگ غير پدر و برادر جايز نيست.
مساله 636 :
اگر مرد در مرگ زن يا فرزند، يقه يا لباس خود را پاره کند، يا اگر زن در عزاى ميت صورت خود را بخراشد، به طورى که خون بيايد يا موى خود را بکند، بايد يک بنده آزاد کند يا ده فقير را طعام دهد و يا آنها را بپوشاند. و اگر نتواند، بايد سه روز روزه بگيرد. بلکه اگر خون هم نيايد، بنابر احتياط واجب به اين دستور عمل نمايد.
مساله 637 :
احتياط واجب آن است که در گريه بر ميت، صدا را خيلى بلند نکنند.
نماز وحشت
مساله 638 :
مستحب است در شب اول قبر دو رکعت نماز وحشت براى ميت بخوانند. و دستور آن اين است که در رکعت اول بعد از حمد، يک مرتبه آية‌الکرسى و در رکعت دوم بعد از حمد، ده مرتبه سوره "انا انزلناه" بخوانند، و بعداز سلام نماز بگويند: "اللهم صل على محمد و آل محمد و ابعث ثوابها الى قبر فلان" و به جاى کلمه فلان، اسم ميت را بگويند.
مساله 639 :
نماز وحشت را در هر موقع از شب اول قبر مى‌شود خواند، ولى بهتر است در اول شب بعداز نماز عشا خوانده شود.
مساله 640 :
اگر بخواهند ميت را به شهر دورى ببرند، يا به جهت ديگر دفن او تاخير بيفتد، بايد نماز وحشت را تا شب اول قبر او تاخير بيندازند.
نبش قبر
مساله 641 :
نبش قبر مسلمان يعنى شکافتن قبر او اگر چه طفل يا ديوانه باشد، حرام است. ولى اگر بدنش از بين رفته و خاک شده باشد، اشکال ندارد.
مساله 642 :
نبش قبر امامزاده‌ها و شهدا و علما و صلحا اگر چه سالها بر آن گذشته باشد، در صورتى که زيارتگاه باشد، حرام است. بلکه اگر زيارتگاه هم نباشد،بنابر احتياط واجب نبايد آن را نبش کرد.
مساله 643 :
شکافتن قبر در چند مورد حرام نيست: اول: آنکه ميت در زمين غصبى دفن شده باشد و مالک زمين راضى نشود که در آنجا بماند دوم: آنکه کفن يا چيز ديگرى که با ميت دفن شده غصبى باشد و صاحب آن راضى نشود که در قبر بماند و همچنين است اگر چيزى از مال خود ميت که به ورثه او رسيده با او دفن شده باشد و ورثه راضى نشوند که آن چيز در قبر بماند ولى اگر چيز مختصرى از مال او که به ورثه به ارث رسيده مانند انگشتر و نحو آن با او دفن شده باشد در جواز نبش براى در آوردن آن تامل و اشکال است‌خصوصا اگر اجحاف به ورثه نباشد و اگر وصيت کرده باشد که دعا يا قرآن يا انگشترى را با او دفن کنند در صورتى که وصيتش بيشتر از يک سوم مال او نباشد براى بيرون آوردن اينها نمى‌توانند قبر را بشکافند. سوم: آن که ميت بى غسل يا بى کفن دفن شده باشد، يا بفهمند غسلش باطل بوده، يا به غير دستور شرع کفن شده يا در قبر، او را رو به قبله نگذاشته‌اند. چهارم: آنکه براى ثابت‌شدن حقى بخواهند بدن ميت را ببيند. پنجم: آنکه ميت را در جايى که بى‌احترامى به اوست مثل قبرستان کفار يا جايى که کثافت و خاکروبه مى‌ريزند، دفن کرده باشند. ششم: آنکه براى يک مطلب شرعى که اهميت آن از شکافتن قبر بيشتر است قبر را بشکافند مثلا بخواهند بچه زنده را از شکم زن حامله‌اى که دفنش کرده‌اند بيرون آورند. هفتم: آنکه بترسند درنده‌اى بدن ميت را پاره کند يا سيل او را ببرد يا دشمن بيرون آورد. هشتم: آنکه قسمتى از بدن ميت را که با او دفن نشده بخواهند دفن کنند. ولى احتياط واجب آن است که آن قسمت از بدن را طورى در قبر بگذارند که بدن ميت ديده نشود