نمازهای مستحب (آیت الله حسین نوری همدانی)

نمازهاي مستحب

مسأله 765 :

نمکاز هاي مستحبي زياد است و آنها را نافله گويند و بين نماز هاي مستحبي ، به خواندن نافله هاي شبانه روز بيشتر سفارش شده و آنها در غير روز جمعه سي و چهار رکعتند، که هشت رکعت آن نافله ظهر و هشت رکعت نافله عصر و چهار رکعت نافله مغرب و دو رکعت نافلة عشا و يازده رکعت نافلة شب و دو رکعت نافلة صبح مي باشد . و چون دو رکعت نافلة عشا را بنابر احتياط واجب بايد نشسته خواند ، يبک رکعت حساب مي شود . ولي در روز جمعه بر شانزده رکعت نافله ظهر و عصر ، چهار رکعت اضافه مي شود .

مسأله 766 :

از يازده رکعت نافلة شب ، هشت رکعت آن بايد به نيت نافلة شب و دو رکعت آن به نيت نماز شفع و يک رکعت آن ، به نيت نماز وتر خوانده شود . و دستور کامل نافلة شب در صفحة 165 خواهد آمد .

مسأله 767 :

نمازهاي نافله را مي شود نشسته خواند ، ولي بهتر است دو رکعت نماز نافلة نشسته را يک رکعت حساب کند ، مثلاً کسي که مي خواهد نافله ظهر را که هشت رکعت است نشسته بخواند ، بهتر است شانزده رکعت بخواند و اگر مي خواهد نماز وتر را نشسته بخواند ، دو نماز يک رکعتي نشسته ، بخواند .

مسأله 768 :

نافلة ظهر و عصر را در سفر نبايد خواند ، ئلي ولي نافله عشا را که نماز وُتيره ناميده مي شود به نيت اينکه شايد مطلوب خداوند باشد ، مي تواند بجا آورد .

فضليت سحر خيزي ونماز شب

بايد توجه داشت که وقت سحر ، وقت بسيار مبارکي است ، وقت تهجد و عبادت خدا است وقت انس گرفتن با محبوب حقيقي در خلوت شب است ، وقتي است که پيشوايان معصوم اسلام (سلام الله عليهم )مسلمانان را به بيداري و تهجد د ر آن ترغيب مي نمودند ، وقتي است که وقتي است که علماي بزرگ و صلحاي روزگار هميشه در آن وقت از خواب بر مي خاستند و در پيشگاه حضرت حق به نماز خواندن و تلاوت قرآن و استغفار مي پرداختند و حل کمشکلات و قضاي حوايج مهم خود را در اين ساعت از آن ذات مقدس مي خواستند و به مقصود مي رسيدند .خداوند در دو جاي قرآن ، کساني را که در سحرگاهان به استغفار مي پردازند و از خداوند کريم و رحيم بخشايش گناهان خود را مي خواهند مورد تمجيد قرار داده است .وقت سحربنابر اظهر ، آخرين قسمت از يک ششم شب ميباشد .هر چند وقت نماز شب از نصف شب به بعد آغاز مي شود و تا طلوع فجر ادامه پيدا مي کند ، ولي هر چه به طلوع فجر نزديکتر باشد ، ثواب بيشتري دارد .براي نماز شب فضليت هاي فراواني و تاکيد بسياري در احاديث اهل بيت عصمت (عليهم السلام) ذکر شده است.حضرت رسول اکرم (صلي الله غليه وآله وسلم ) در ضمن وصيتهاي خود به حضرت امير المؤمنان (عليه السلام ) فرمودند : « عَليکَ بِصَلوهِ اللّيلِ ، بِصلوهِ الّليلِ ، بِصلوهِ اللّيلِ » يعني سه مرتبه فرمودند : نماز شب خواندن را بر خود لازم بشمار .

حضرت صاذق (عليه السلام)فرمودند :« شرافت مؤ من در نماز شب خواندن و عزت مؤ من در اين است که متعرض اعراض مردم چيزهايي که مردم عنايت به پنهان ماندن آن دارند ، نشود ، به اين معنا که تفحص در امور مردم نداشته باشد و غيبت آنان را نکند .»

و نيز حضرت صادق (عليه السلام ) فرمودند : « مال دنيا و فرزندان ، زينت زندگي اين دنيا و نماز شب ، زينت آخرت است . »

در احاديث اسلامي براي نماز شب علاوه بر اينکه ثواب و فضيلت فراوان اخروي ذکر شده است ، فوايد دنيوي بسياري نيز براي آن بيان شده است .که حضرت صادق ( عليه السلام ) فرمود : « نماز شب بخوانيد که آن سنت پيغمبر و رسم صلحايي است که پيش از شما مي زيستند و آن درد و مرض را از بدن شما دور مي کند . » و نيز فرمودند : « نماز شب خواندن روي انسان را سفيد و نوراني وخلق انسان را نيکو و بوي وي را پاکيزه مي کند و روزي را فراوان مي سازد و موجب اداي قرض انسان مي گردد و غم و اندوه را بر طرف مي نمايد و به چشم انسان جلوه و روشني مي بخشد . »حضرت رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند : « خانه هايي که در آنها نماز شب و قرآن خوانده مي شود ، براي اهل آسمان روشنايي مي دهند به همان طوري که ستارگان آسمان براي مردم زمين ، روشنايي مي دهند . » حضرت رضا ( عليه السلام ) فرمودند : « نماز شب خواندن را بر خود لازم بدانيد زيرا هر بندة مؤ مني که هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز شفع و يک رکعت نماز وتر بخواند و در قنوت وتر 70مرتبه استغفار کند خداوند او را از عذاب قبر و از عذاب آتش نجات مي دهد وعمرش را در دنيا طولاني ميکند و در زندگي اقتصادي خداوند به او وسعت و گشايش ميدهد وهر خانه اي که در آن نماز شب خوانده شود آن خانه براي مردم آسمان روشنايي مي دهد همانطورکه ستارگان آسمان براي مردم روي زمين روشنايي مي بخشند . » براي د ستيابي به اين توفيق لازم است از اول شب تصميم بگيرند و مخصوصاً با کم غذا خوردن در شب خود را براي بيداري آماده سازند که حضرت امير المؤمنين (عليه السلام ) فرمودند : « در سه چيز با سه چيز طمع مکن : 1-در بيداري شب با پرخوردن .2-در نور صورت با خوابيدن در جميع شب .3-در امان ماندن در دنيا با همنشيني با فاسقان و فاجران .»

کيفيت نماز شب

و اما کيفيت نماز شب به اين ترتيب است که :

هشت رکعت که هر دو رکعت به يک سلام انجام بگيرد به قصد نماز نافلة شب خوانده شود و بعد از آن دو رکعت نماز به قصد نماز شفع مي خواند و از آن پس يک رکعت به نيت نماز وتر بجا مي آورد و بهتر اين است که قنوت نماز وتر را به اين ترتيب بجا بياورد :

1- دعاي فرج را که عبارت از اين دعا است : لا اله الله الحليم الکريم لا اله الا الله العلي العظيم سبحان الله رب السموات السبع و سبحان الله رب الارضين السبع و ما فيهن و ما بينهن و رب العرش العظيم و سلام علي المرسلين بخواند .

2-هفت مرتبه بگويد : استغفر الله الذي لا اله الا هو الحي القيوم ذوالجلال و الاکرام من جميع ظلمي و جرمي و اسرافي علي نفسي و اتوب اليه .بعد از آن 70مرتبه بگويد : استغفرالله ربي و اتوب اليه .پس از آن 300مرتبه بگويد : العفو . سپس براي چهل مؤمن دعا کند ( به زبان غير عربي هم اشکال ندارد ، مثلاً بگويد : خداوندا! فلاني را بيامرز ) .از آن پس براي خود و پدر و مادر خود دعا کند و در خاتمة قنوت 7مرتبه بگويد : هذا مقامُ الغائذِ بکَ مِنَ النارِ .

فضيلت نماز جعفر طيار

نماز جعفر طيار ، داراي ثواب و فضيلت بسيار است و بر اساس رواياتي که از اهل بيت عصمت(سلام الله عليهم ) رسيده است تاثير زيادي در بخشيده شدن گناهان انسان دارد .

حضرت صادق ( عليه السلام ) فرمودند : « روزي که قلعة خيبر ، دژ محکم يهوداني که در برابر پيشرفت اسلام جوان ، سنگ اندازي مي کردند و هر روز نقشه اي مي کشيدند و تر فندهايي براي متوقف ساختن ، بلکه بر انداختن نظام اسلامي ، طرح مي کردند به دست سپاه اسلام فتح شد ، جعفر از کشور حبشه که به سر پرستي جمعي از مسلمانان که در نتيجة فشار سردمداران کفر به آنجا مسافرت کرده بودند که تا در محيطي آزاد به اقامه مراسم دين قيام کنند و هم به تبليغ اسلام پرداخته ، درخت دين را در آن سر زمين بنشانند ، مسافرت کرده بود مراجعت کرد .حضرت رسول اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم ) از شنيدن اين جريان بسيار خرسند گرديد و فرمود : « والله ما ادري بايهما انا اشد سروراً بقدوم جعفر ام بفتح خيبر » . قسم به خداوند از اين دو جرياني که امروز براي ما پيش آمده است نمي دانم براي کدام يک بيشتر خشنود باشم ، آيا براي فتح خيبر يا براي بازگشت جعفر ؟ و از جاي خود برخاست و جعفر را به آغوش کشيد و ميان دو چشم وي را بوسيد و فرمود هديه اي به تو بدهم .چون اين کلام را مسلمانان شنيدند افراد بسياري در ميان جمع گرد آمدند و چنين فکر مي کردندکه اين هديه طلا ونقرة قابل توجهي خواهد بود. حضرتش به جعفر فرمودند : « چهار رکعت نماز به تو تعليم مي دهم اگر بتواني در هر روز و اگر نه در دو روز و گرنه در هر جمعه و اگر نتوانستي در هر ماه يک مرتبه و اگر نتوانستي در هر سال يک مرتبه بخوان ، خداوند متعال گناهاني را که ما بين آن دو نماز انجام گرفته باشد مي آمرزد .سپس آن را بيان فرمود و توضيح آن به اين ترتيب است : چهار رکعت است به تشهد و دو سلام . در رکعت اول بعد از سوره حمد سورة «اذا زلزلت » و در رکعت دوم بعد از سورة « و العاديات» و در رکعت سوم پس از حمد ، سورة « اذا جاء نصرالله » و در رکعت چهارم بعد از حمد سورة « قل هو الله احد» و در هر رعت بعد از فراغ از قرائت پانزده مرتبه مي گويد سبحان الله و الحمد الله و لا اله الا الله و الله اکبر و در رکوع همين تسبيحات را ده مرتبه مي گويد و چون سر از رکوع بر مي دارد ده مرتبه و در سجدة دوم ده مرتبه و بعد از سر بر داشتن پيش از اينکه برخيزد ، ده مرتبه مي گويد و هر چهار رکعت را به همين تر تيب مي خواند که مجموعاً 300مرتبه مي شود . اگر نتواند اين سوره ها را بخواند بجاي آنها هم سورة قل هو الله احد را بخواند ، ثواب و فضيلت اين نماز را بدست مي آورد .خواندن نماز جعفر در هر موقع مستحب است ، ولي بهترين اوقات آن در روز جمعه هنگامي است که آفتاب در سطح زمين گسترش يافته باشد .علماي بزرگ اسلام و صلحاي روزگار در اين وقت برخواندن آن مواظبت داشته اند .نماز هاي مستحبي غير از اينها نيز بسيار است به کتاب مفاتيح الجنان و غير آن مراجعه بفرماييد .

وقت نافله هاي يوميه

مسأله 769 :

نافلة نماز ظهر پيش از نماز ظهر خوانده مي شود و وقت آن از اول ظهر است تا موقعي که آن مقدرا از ساية شاخص که بعد از ظهر پيدا مي شود ، به اندازة دو هفتم آن شود ، مثلاً اگر درازي شاخص هفت وجب باشد ، هر وقت مقدار سايه اي که بعد الظهر پيدا مي شود به دو وجب رسيد ، آخر وقت نافلة ظهر است .

مسأله 770 :

نافلة عصر پيش از نماز عصر خوانده مي شود و وقت آن تا موقعي است که آن مقدار از سايه شاخص که بعد از ظهر پيدا مي شود ، به چهار هفتم آن برسد و چنانچه بخواهد نافلة ظهر و نافلة عصر را بعد از وقت آنها بخواند ، بهتر است نافلة ظهر را بعد از نماز ظهر و نافلة عصر را بعد از نماز عصر بخواند و بنابر احتياط واجب ، نيت ادا و قضا نکند .

مسأله 771 :

وقت نافلةْ مغرب بعد از تمام شدن نماز مغرب است تا وقتي که سرخي طرف مغرب که بعد از غروب کردن آفتاب در آسمان پيدا مي شود از بين برود .

مسأله 772 :

و قت نافلة عشا بعد از تمام شدن نماز عشا تا نصف شب است و بهتر است بعد از نماز عشا بلافاصله خوانده شود .

مسأله 773 :

نافلة صبح پيش از نماز صبح خوانده مي شود و وقت آن بعد از گذاشتن از نصف شب به مقدار خواندن يازده رکعت نماز شب است ، ولي احتياط آن است که قبل از فجر اول نخوانند مگر آنکه بعد از نافلة شب بلافاصله بخوانند ، که در اين صورت مانعي ندارد .

مسأله 774 :

وقت نافلة شب از نصف شب است تا اذان صبح و بهتر است نزديک اذان صبح خوانده شود .

مسأله 775 :

مسافر و کسي که براي او سخت است نافلة شب را بعد از نصف شب بخواند ، مي تواند آن را در اول شب بجا آورد .

نماز غفيله

مسأله 776 :

يکي از نماز هاي مستحبي نماز غفيله است که بين نماز مغرب و عشا خوانده مي شود و وقت آن بعد از نماز مغرب است تا وقتي که سرخي طرف مغرب از بين برود ودر رکعت اول آن ، بعد از حمد بايد بجاي سوره اين آيه را بخوانند :

و ذاالنون اذ ذهب مغاصباً ان لن نقدر عليه فنادي في الظلمات ان لا اله الا انت سبحانک اني کنت من الظالمين فاستجبنا له و نجيناه من الغم و کذلک ننجي المؤ منين . ودر رکعت دوم بعد از حمد بجاي سوره اين آيه را بخوانند : و عنده مفاتح الفيب لا يعلمه الا هو و يعلم ما في البر و البحر و ما تسقط من ورقه الا يعلمها و لا حبه في ظلمات الارض و لا رطب و لا رطب و لا يابس الا في کتاب مبين و در قنوت آن بگويد : اللهم اني اسالک بمفاتح الغيب التي لا يعلمها الا انت ان تصلي علي محّمدٍ و آل محّمدٍ و ان تفعل بي کذا و کذا ، و بجاي کلمه کذا و کذا حاجتهاي خود را بگويد و بعد بگويد : اللهم انت ولي نعمتي و القادر علي طلبتي تعلم حاجتي فاسالک بحق محمّدٍ و آل محمّدٍ عليه و عليهم السلام لما قضيتها لي .