احکام قبله (آیت الله محمد فاضل لنکرانی (ره))

احکام قبله

مسأله 781 :

خانه کعبه که در مکّه معظّمه مى باشد قبله است. و بايد روبروى آن نماز خواند ولى کسى که دور است اگر طورى بايستد که بگويند رو به قبله نماز مى خواند کافى است. و همچنين است کارهاى ديگرى که مانند سر بريدن حيوانات بايد رو به قبله انجام گيرد.

مسأله 782 :

کسى که نماز واجب را ايستاده مى خواند بايد طورى بايستد که بگويند رو به قبله ايستاده و لازم نيست زانوهاى او و نوک پاى او هم رو به قبله باشد.

مسأله 783 :

کسى که بايد نشسته نماز بخواند اگر نمى تواند به طور معمول بنشيند و در موقع نشستن، کف پاها را به زمين مى گذارد بايد در موقع نماز صورت و سينه و شکم او رو به قبله باشد و لازم نيست ساق پاى او رو به قبله باشد.

مسأله 784 :

کسى که نمى تواند نشسته نماز بخواند بايد در حال نماز به

[138]

پهلوى راست طورى بخوابد که جلوى بدن او رو به قبله باشد و اگر ممکن نيست بايد به پهلوى چپ طورى بخوابد که جلوى بدن او رو به قبله باشد و اگر اين را هم نتواند بايد به پشت بخوابد به طورى که کف پاى او رو به قبله باشد.

مسأله 785 :

نماز احتياط و سجده و تشهّد فراموش شده را بايد رو به قبله به جا آورد و در سجده سهو هم احتياط مستحب آن است که رو به قبله باشد.

مسأله 786 :

نماز مستحبّى را مى شود در حال راه رفتن و سوارى «در ماشين ـ قطار ـ هواپيما و کشتى» خواند و اگر انسان در اين دو حال، نماز مستحبّى بخواند، لازم نيست رو به قبله باشد.

مسأله 787 :

کسى که مى خواهد نماز بخواند، بايد براى پيدا کردن قبله کوشش نمايد، تا يقين کند که قبله کدام طرف است و مى تواند به گفته دو شاهد عادل که از روى نشانه هاى حسّى شهادت مى دهند يا به قول کسى که از روى قاعده علمى قبله را مى شناسد و محلّ اطمينان است عمل کند و اگر اينها ممکن نشد بايد به گمانى که از محراب مسجد مسلمانان يا قبرهاى آنان يا از راههاى ديگر پيدا مى شود عمل نمايد، حتّى اگر از گفته فاسق يا کافرى که به واسطه قواعد علمى قبله را مى شناسد گمان به قبله پيدا کند کافى است.

مسأله 788 :

کسى که گمان به قبله دارد، اگر بتواند گمان قويترى پيدا کند نمى تواند به گمان خود عمل نمايد مثلاً اگر ميهمان از گفته صاحب خانه گمان به قبله پيدا کند ولى بتواند از راه ديگر «مثلاً قبله نما» گمان قويترى پيدا کند، نبايد به حرف او عمل نمايد.

مسأله 789 :

قبله نماهاى معمولى در صورتى که سالم باشد از وسائل خوب براى شناخت قبله است، و گمان حاصل از آن کمتر از راههاى ديگر نيست، بلکه غالباً دقيقتر است.

مسأله 790 :

اگر جهت قبله را نمى داند، مى تواند با مراجعه به محراب مساجد و قبرهاى مسلمانان جهت قبله را پيدا کند امّا اگر با اجتهاد و کوشش خود يا با استفاده از وسائل جديد نظير قبله نما به جهت ديگرى اطمينان و علم پيدا کند. بنابر احتياط واجب نمى تواند محراب مساجد و قبرها را ملاک قبله قرار دهد; لکن اگر گمان و ظن غالب پيدا کند که مسلمانان اين منطقه در ساختن محراب مساجد و قبرها مسامحه کرده و دقّت کافى نکرده اند، بايد به آن طرف يا اطرافى نماز بخواند که

[139]

اطمينان يا ظن قوى به قبله دارد.

مسأله 791 :

اگر براى پيدا کردن قبله وسيله اى ندارد يا با اينکه کوشش کرده گمانش به طرفى نمى رود، چنانچه وقت نماز وسعت دارد بايد چهار نماز به چهار طرف بخواند و اگر به اندازه چهار نماز وقت ندارد بايد به اندازه اى که وقت دارد نماز بخواند مثلاً اگر فقط به اندازه يک نماز وقت دارد بايد يک نماز به هر طرفى که مى خواهد بخواند، و بايد نمازها را طورى بخواند که يقين کند يکى از آنها رو به قبله بوده است.

مسأله 792 :

اگر يقين يا گمان کند که قبله در يکى از دو طرف است، بايد به هر دو طرف نماز بخواند ولى احتياط مستحب آن است که در صورت گمان، به چهار طرف نماز بخواند.

مسأله 793 :

کسى که بايد به چند طرف نماز بخواند، اگر بخواهد نماز ظهر و عصر يا مغرب و عشاء را بخواند بهتر آن است که نماز اوّل را به هر چند طرف که واجب است بخواند، بعد نماز دوّم را شروع کند.

مسأله 794 :

کسى که يقين به سمت قبله ندارد اگر بخواهد غير از نماز، کارى کند که بايد رو به قبله انجام گيرد مثلاً بخواهد سر حيوانى را ببرد بايد به گمان عمل نمايد و اگر گمان ممکن نيست به هر طرف که انجام دهد صحيح است.

مسأله 795 :

اگر ظنّ به قبله پيدا کرد ولى در اثناء نماز ظنّ به جهت ديگرى پيدا کرد بايد باقيمانده نماز را در جهت دوّم بخواند امّا اگر آن مقدارى که خوانده است به طرف راست يا چپ يا پشت به قبله بوده است در اين صورت بايد نماز را به طرف قبله تمام کند و بنابر احتياط مستحبّ نماز را دوباره اعاده کند.

مسأله 796 :

اگر بدون اينکه تحقيق کند از روى غفلت يا سهل انگارى به نماز ايستاد، چنانچه بعد از نماز بفهمد جهت قبله درست بوده و در خواندن نماز هم قصد قربت داشته باشد نمازش صحيح است امّا اگر بعد از نماز بفهمد که جهت قبله درست نبوده نمازش باطل است و بايد اعاده کند.

مسأله 797 :

اگر گوسفند يا شترى را عمداً بر خلاف جهت قبله سر ببرد يا نحر کند خوردن گوشت آن گوسفند و شتر حرام است امّا اگر جهت قبله را نمى داند يا جهت قبله را فراموش کرده و يا جاهل و متعذّر باشد چنانچه بر خلاف جهت قبله سر بريده باشد خوردن گوشت آن حلال است.

[140]