احکام مالى که انسان آن را پیدا مى کند (آیت الله محمد فاضل لنکرانی (ره))

احکام مالى که انسان آن را پيدا مى کند

مسأله 2712 :

مال گمشده که از قسم حيوان نيست چنانچه انسان پيدا کند اگر نشانه اى نداشته باشد که بواسطه آن، صاحبش معلوم شود، و قيمت آن کمتر از يک درهم «6/12 نخود نقره سکه دار» نباشد احتياط واجب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهد.

مسأله 2713 :

اگر مالى پيدا کند که نشانه دارد و قيمت آن از 6 / 12 نخود نقره سکه دار کمتر است، چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضى است يا نه، نمى تواند بدون اجازه او آن را بردارد، و اگر صاحب آن معلوم نباشد، مى تواند به قصد اين که ملک خودش شود بردارد و احتياط واجب آنستکه هر وقت صاحبش پيدا شد اگر تلف نشده خود مال را و در صورتيکه تلف شده عوض آنرا به او بدهد و احتياط واجب آنستکه لقطه منطقه حرم مکّه معظّمه را هم برندارد.

مسأله 2714 :

هر گاه چيزى که پيدا کرده نشانه اى دارد که بواسطه آن مى تواند صاحبش را پيدا کند، اگر چه صاحب آن کافرى باشد که در امان مسلمانان است، در صورتى که قيمت آن چيز به 6/12 نخود نقره سکه دار برسد بايد تا يک سال در محلّ اجتماعات مردم و جائى که احتمال مى دهد صاحب آن آنجا باشد اعلان کند به نحوى که عرف مردم بگويند در مدّت يک سال مرتباً اعلان کرده است، و چنانچه از روزى که آن را پيدا کرده تا يک هفته هر روز و بعد تا يک سال هفته اى يک مرتبه در محل

[458]

اجتماع مردم اعلان کند کافى است.

مسأله 2715 :

اگر انسان خودش نخواهد اعلان کند مى تواند به کسى که اطمينان دارد بگويد از طرف او اعلان نمايد.

مسأله 2716 :

اگر تا يک سال اعلان کند و صاحب مال پيدا نشود مى تواند آن را براى خود بردارد به قصد اين که هر وقت صاحبش پيدا شد عوض آن را به او بدهد، يا براى او نگهدارى کند که هر وقت پيدا شد به او بدهد، يا از طرف صاحبش صدقه بدهد. ولى احتياط مستحب آنستکه از طرف صاحبش صدقه بدهد.

مسأله 2717 :

اگر بعد از آن که يک سال اعلان کرد و صاحب مال پيدا نشد مال را براى صاحبش نگهدارى کند و از بين برود، چنانچه در نگهدارى آن کوتاهى نکرده و تعدى يعنى زياده روى هم ننموده ضامن نيست ولى اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد، يا براى خود برادشته باشد، در هر صورت ضامن است. امّا اگر صاحب مال بصدقه دادن راضى شود ضامن نيست.

مسأله 2718 :

کسى که مالى را پيدا کرده، اگر عمداً به دستورى که گفته شد اعلان نکند، گذشته از اين که معصيت کرده، باز هم واجب است اعلان کند.

مسأله 2719 :

اگر ديوانه يا بچه نابالغ چيزى پيدا کند، ولىّ او بايد اعلان نمايد. و پس از آن براى او تملّک و يا از طرف صاحبش صدقه بدهد امّا اگر براى صغير مصلحت دارد تملّک نمايد.

مسأله 2720 :

اگر انسان در بين سالى که اعلان مى کند از پيدا شدن صاحب مال نا اميد شود به نحوى که اعلان کردن لغو شمرده شود، احتياط واجب آن است که آن را صدقه بدهد.

مسأله 2721 :

اگر در بين سالى که اعلان مى کند مال از بين برود، چنانچه در نگهدارى آن کوتاهى کرده، يا تعدى يعنى زياده روى کرده باشد بايد عوض آن را به صاحبش بدهد، و اگر کوتاهى نکرده و زياده روى هم ننموده چيزى بر او واجب نيست.

مسأله 2722 :

اگر مالى را که نشانه دارد و قيمت آن به 6 / 12 نخود نقره سکه دار مى رسد در جايى پيدا کند که معلوم است بواسطه اعلان صاحب آن پيدا نمى شود مى تواند در روز اول آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد و لازم نيست صبر کند تا سال تمام شود و چنانچه صاحبش پيدا شود و به صدقه دادن راضى نشود بايد

[459]

عوض آن را به او بدهد و ثواب صدقه اى که داده مالِ خود او است.

مسأله 2723 :

اگر چيزى را پيدا کند و به خيال اين که مالِ خود او است بر دارد بعد بفهمد مال خودش نبوده، بايد تا يک سال اعلان نمايد. و همچنين است بنابر احتياط واجب اگر آنرا با پاى خود حرکت داده و جا بجا کند.

مسأله 2724 :

بايد موقع اعلان جنس چيزى را که پيدا کرده معين نمايد به طورى که عرفا بگويند آن را تعريف کرده، مثل اين که بگويد: «کتاب يا لباسى را پيدا کرده ام» و اگر بگويد: «چيزى پيدا کرده ام» کافى نيست.

مسأله 2725 :

اگر چيزى را پيدا کند و ديگرى بگويد مالِ من است، در صورتى بايد به او بدهد که نشانه هاى آن را بگويد و يقين يا اطمينان پيدا کند که مال او است.

مسأله 2726 :

اگر قيمت چيزى که پيدا کرده به 6 / 12 نخود نقره سکه دار برسد چنانچه اعلان نکند و در مسجد، يا جاى ديگرى که محل اجتماع مردم است بگذارد و آن چيز از بين برود، يا ديگرى آن را بردارد کسى که آن را پيدا کرده ضامن است.

مسأله 2727 :

اگر مالى را که کمتر از 6 / 12 نخود نقره سکه دار ارزش دارد پيدا کند و از آن صرف نظر نمايد و در مسجد يا جاى ديگر بگذارد چنانچه کسى آن را بردارد، براى او حلال است.

مسأله 2728 :

هر گاه چيزى پيدا کند که اگر بماند فاسد مى شود بايد تا مقدارى که ممکن است آن را نگهدارد بعد با اجازه مجتهد جامع الشرائط يا وکيل او قيمت آنرا معيّن کند و بفروشد و پولش را نگهدارد و تا يک سال تعريف و اعلان کند چنانچه صاحب آن پيدا نشد از طرف او صدقه بدهد.

مسأله 2729 :

اگر چيزى را که پيدا کرده موقع وضو گرفتن و نماز خواندن همراه او باشد، در صورتى که قصدش اين باشد که صاحب آن را پيدا کند اشکال ندارد. و الاّ حکم مغصوب را دارد.

مسأله 2730 :

اگر کفش او را ببرند و کفش ديگرى به جاى آن بگذارند چنانچه بداند کفشى که مانده مالِ کسى است که کفش او را برده و راضى است که کفشش را

[460]

عوض کفشى که برده است بردارد در صورتى که از پيدا شدن صاحبش مأيوس و يا برايش مشقت داشته باشد مى تواند به جاى کفش خودش بردارد، ولى اگر قيمت آن از کفش خودش بيشتر باشد بايد هر وقت صاحب آن پيدا شد زيادى قيمت را به او بدهد و چنانچه از پيدا شدن او نا اميد شود بايد زيادى قيمت را از طرف صاحبش صدقه بدهد. و اگر احتمال دهد کفشى که مانده مالِ کسى نيست که کفش او را برده در صورتيکه قيمت آن از 6 / 12 نخود نقره سکه دار کمتر باشد مى تواند براى خود بردارد و اگر بيشتر باشد بايد تا يک سال اعلان کند و بعد از يک سال بنابر احتياط واجب از طرف صاحبش صدقه بدهد.

مسأله 2731 :

لباسهائى را که براى دوختن نزد خيّاط مى آورند، طلائى را که نزد زرگر براى تعمير مى گذارند، کتابهائى که براى صحافى يا فروش به صحّاف و کتابفروش مى سپارند و وسايلى که براى تعمير و اصلاح نزد تعمير کار مى برند چنانچه صاحب آنها مجهول باشد و بسراغ آنها نيايد پس از جستجو و تحقيق اگر از آمدن صاحب آنها مأيوس شوند بنابر احتياط واجب بايد از طرف صاحبانش آنها را صدقه بدهند.

[461]