معامله سَلَف
مسأله 2215 :
معامله سلف آن است که جنس فروخته شده کلّى باشد و مشترى پول را بدهد که بعد از مدتى جنس را تحويل بگيرد و اگر بگويد اين پول را مى دهم که مثلا بعد از شش ماه فلان جنس را بگيرم و فروشنده بگويد قبول کردم، يا فروشنده پول را بگيرد و بگويد فلان جنس را فروختم که بعد از شش ماه تحويل بدهم معامله صحيح است.
مسأله 2216 :
اگر پولى را که از جنس طلا يا نقره است سلف بفروشد و عوض آن را پول طلا يا نقره بگيرد معامله باطل است. ولى اگر جنسى را سلف بفروشد و عوض آن را جنس ديگر يا پول بگيرد معامله صحيح است. و احتياط مستحب آن است، در عوض جنسى که مى فروشد پول بگيرد و جنس ديگر نگيرد.
[354]
شرايط معامله سلف
مسأله 2217 :
معامله سلف شش شرط دارد:
اول: خصوصياتى را که قيمت جنس بواسطه آنها فرق مى کند معين نمايند. ولى دقت زياد هم لازم نيست، همين قدر که مردم بگويند خصوصيات آن معلوم شده کافى است، پس معامله سلف در نان و گوشت و پوست حيوان و مانند اينها در صورتى که نشود خصوصياتشان را بطورى معين کنند که براى مشترى مجهول نباشد و معامله غررى باشد باطل است.
دوم: پيش از آن که خريدار و فروشنده از هم جدا شوند، خريدار تمام قيمت را به فروشنده بدهد، يا به مقدار پول آن از فروشنده طلبکار نقدى باشد و طلب خود را بابت قيمت جنس حساب کند و او قبول نمايد و چنانچه مقدارى از قيمت آن را بدهد، اگر چه معامله به آن مقدار صحيح است ولى فروشنده مى تواند معامله همان مقدار را به هم بزند.
سوم: مدت را کاملا معين کنند، و اگر مثلا بگويد تا اول خرمن جنسى را تحويل مى دهم چون مدت کاملا معلوم نشده معامله باطل است.
چهارم: وقتى را براى تحويل جنس معين کنند که در آن وقت، جنس به قدرى کمياب نباشد که فروشنده نتواند آنرا تحويل دهد.
پنجم: جاى تحويل جنس را معين نمايند، ولى اگر از حرفهاى آنان جاى آن معلوم باشد لازم نيست اسم آن جا را ببرند.
ششم: وزن يا پيمانه يا شماره آن را معين کنند و جنسى را هم که معمولا با ديدن معامله مى کنند اگر سلف بفروشند اشکال ندارد، ولى بايد مثل بعضى از اقسام گردو و تخم مرغ تفاوت افراد آن بقدرى کم باشد که مردم به آن اهميت ندهند.
احکام معامله سَلَف
مسأله 2218 :
انسان نمى تواند جنسى را که سلف خريده پيش از تمام شدن مدت بفروشد و بعد از تمام شدن مدت، اگر چه آن را تحويل نگرفته باشد، فروختن آن اشکال ندارد.
مسأله 2219 :
در معامله سلف اگر فروشنده جنسى را که قرار داد کرده، در موعدش بدهد، مشترى بايد قبول کند.
[355]
مسأله 2220 :
اگر جنسى را که فروشنده مى دهد بهتر يا پست تر از جنسى باشد که قرار داد کرده اند مشترى مى تواند قبول نکند.
مسأله 2221 :
اگر فروشنده به جاى جنسى که قرار داد کرده، جنس ديگرى بدهد، در صورتى که مشترى راضى شود اشکال ندارد.
مسأله 2222 :
اگر جنسى را که سلف فروخته در موقعى که بايد آن را تحويل دهد، ناياب شود و نتواند آن را تهيه کند، مشترى مى تواند صبر کند تا تهيه نمايد يا معامله را به هم بزند و چيزى را که داده پس بگيرد.
مسأله 2223 :
اگر جنسى را بفروشد و قرار بگذارد که بعد از مدّتى تحويل دهد و پول آن را هم بعد از مدّتى بگيرد، معامله باطل است.