اذان و اقامه
مسأله 940 :
براى مرد و زن مستحب است پيش از نمازهاى يوميّه اذان و اقامه بگويند ولى پيش از نماز عيد فطر و قربان مستحب است سه مرتبه بگويند «الصّلوة» و در نمازهاى واجب ديگر سه مرتبه «الصّلوة» را به قصد رجاء بگويند.
مسأله 941 :
مستحب است در روز اولّى که بچّه به دنيا مى آيد يا پيش از آنکه بند نافش بيفتد در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگويند.
مسأله 942 :
اذان هيجده جمله است: اَلله اکبرُ چهار مرتبه اَشهدُ اَنْ لا الهَ اِلاّاللهُ، اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسولُ الله ـ حىَّ عَلَى الصَّلوةِ ـ حَىَّ عَلَى الفَلاحِ ـ حَىَّ عَلى خيرِ العملِ، الله اکبرُ ـ لااِلَه اِلاّالله هر يک دو مرتبه و اقامه هفده جمله است يعنى دو مرتبه الله اکبرُ از اوّل اذان و يک مرتبه لااِلهَ اِلاّالله از آخر آن کم مى شود و بعد از گفتن حَىَّ عَلَى خيرِ العَمَل بايد دو مرتبه قَد قامَتِ الصَّلوةُ اضافه نمود.
مسأله 943 :
اَشْهَدُ اَنَّ عَليَّاً وَلىُّ اللهِ جزو اذان و اقامه نيست ولى خوب است بعد از اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ به قصد قربت گفته شود.
ترجمه اذان و اقامه
اللهُ اکبرُ: يعنى خداى تعالى بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.
اَشْهَدُ اَنْ لاالهَ الاّاللهُ: يعنى شهادت مى دهم که غير خدائى که يکتا و بى همتا است خداى ديگرى وجود ندارد.
اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ: يعنى شهادت مى دهم که حضرت محمد بن عبدالله(صلى الله عليه وآله) پيغمبر و فرستاده خداست.
اَشْهَدُ اَنَّ عَليَّا اَميرالمؤمنين وولىُّ اللهِ: يعنى شهادت مى دهم که حضرت علىّ(عليه السلام)اميرالمؤمنين و ولىّ خدا بر همه خلق است.
حَىَّ عَلَى الصَّلوةِ: يعنى بشتاب براى نماز.
حَىَّ عَلَى الفلاح: يعنى بشتاب براى رستگارى.
حَىَّ عَلَى خيرِ العَمل: يعنى بشتاب براى بهترين کارها که نماز است.
قَد قامتِ الصَّلوة: يعنى به تحقيق نماز برپا شد.
لااِلهَ الاَّالله: يعنى نيست خدائى مگر خدائى که يکتا و بى همتا است.
[162]
مسأله 944 :
بين جمله هاى اذان و اقامه بايد خيلى فاصله نشود و اگر بين آنها بيشتر از معمول فاصله بيندازد بايد دوباره آن را از سر بگيرد.
مسأله 945 :
اگر در اذان و اقامه صدا را در گلو بيندازد چنانچه غنا شود، يعنى به طور آوازه خوانى که در مجالس لهو و بازيگرى معمول است، اذان و اقامه را بگويد حرام و باطل است و اگر غنا نشود مکروه است.
مسأله 946 :
هر نمازى که با نماز قبل همراه خوانده شود اذان آن ساقط مى شود چه همراه خواندن مستحب باشد يا نباشد، بنابراين در موارد زير اذان ساقط مى شود و بنابر احتياط واجب بايد آن را ترک کرد:
1ـ اذان نماز عصر روز جمعه هنگامى که با نماز جمعه يا ظهر همراه خوانده شود.
2ـ نماز عصر روز عرفه که روز نهم ذى الحجة است اگر همراه ظهر خوانده شود.
3ـ نماز عشاى شب عيد قربان براى کسى که در مشعرالحرام است و آن را با مغرب همراه مى خواند، همراه خواندن و جمع کردن بين دو نماز در سه مورد مذکور مستحبّ است.
4ـ نماز عصر و عشاى زن مستحاضه که بايد آن را بلافاصله بعد از نماز ظهر يا مغرب بخواند.
5ـ نماز عصر و عشاى کسى که نمى تواند از بيرون آمدن بول و غائط خوددارى کند.
در اين پنج نماز در صورتى اذان ساقط مى شود که با نماز قبلى فاصله نشود يا فاصله کمى بين آنها باشد ولى ظاهراً با خواندن نافله فاصله حاصل مى شود. امّا اگر نمازها را جدا از هم هريک را در وقت فضيلت خود به جا آورند اذان و اقامه هردو مستحبّ است.
مسأله 947 :
اگر براى نماز جماعتى اذان و اقامه گفته باشند کسى که با آن جماعت نماز مى خواند نبايد براى نماز خود اذان و اقامه بگويد گرچه اذان و اقامه را نشنيده باشد و يا موقع گفتن آن در جماعت حاضر نباشد.
مسأله 948 :
اگر براى خواندن نماز به مسجد برود و ببيند نماز جماعتى که در مسجد تشکيل شده بود تمام شده تا وقتى که صفها بهم نخورده و جمعيّت متفرّق نشده، در صورتى که براى نماز جماعت اذان و اقامه گفته شده باشد، نمى تواند براى
[163]
نماز خود اذان و اقامه بگويد.
مسأله 949 :
در جائى که عدّه اى مشغول نماز جماعتند يا نماز آنان تازه تمام شده و صفها بهم نخورده است اگر انسان بخواهد فرادى يا با جماعت ديگرى که برپا مى شود نماز بخواند با پنج شرط اذان و اقامه از او ساقط مى شود:
1 ـ براى نماز جماعت اوّل اذان و اقامه گفته باشند.
2 ـ آن نماز جماعت باطل نباشد.
3 ـ نماز او و نماز جماعت در يک مکان باشد پس اگر نماز جماعت داخل مسجد باشد و بخواهد در بام مسجد نماز بخواند مستحب است اذان و اقامه بگويد.
4 ـ نماز او و نماز جماعت هردو اداء باشد.
5 ـ وقت نماز او و نماز جماعت مشترک باشد مثلاً هردو نماز ظهر يا هردو نماز عصر بخوانند يا نمازى که به جماعت خوانده مى شود نماز ظهر باشد و او نماز عصر بخواند يا او نماز ظهر بخواند و نماز جماعت نماز عصر باشد.
مسأله 950 :
اگر در شرط دوّم از شرطهائى که در مسأله پيش گفته شد شک کند يعنى شک کند که نماز جماعت صحيح بوده يا نه، اذان و اقامه از او ساقط است ولى اگر در چهار شرط ديگر شک کند بهتر است به قصد رجاء اذان و اقامه را بگويد.
مسأله 951 :
کسى که اذان و اقامه ديگرى را مى شنود مستحب است هر قسمتى را که مى شنود بگويد ولى از «حَىَّ على الصّلوة» تا «حَىَّ عَلَى خَيرِ العَمل» را به اميد ثواب بگويد.
مسأله 952 :
کسى که اذان و اقامه ديگرى را شنيده چه با او گفته باشد يا نه، در صورتى که بين آن اذان و اقامه و نمازى که مى خواهد بخواند زياد فاصله نشده باشد مى تواند براى نماز خود اذان و اقامه نگويد.
مسأله 953 :
اگر مرد اذان زن را با قصد لذّت بشنود اذان از او ساقط نمى شود بلکه اگر قصد لذّت هم نداشته باشد بنابر احتياط واجب اذان از او ساقط نمى شود، ولى اگر زن اذان مرد را بشنود اذان از او ساقط مى شود.
مسأله 954 :
در نماز جماعتى که مردان و زنان شرکت دارند اذان و اقامه نماز جماعت را بايد مرد بگويد.
مسأله 955 :
اقامه بايد بعد از اذان گفته شود و اگر قبل از اذان بگويند صحيح نيست.
[164]
مسأله 956 :
اگر کلمات اذان و اقامه را بدون ترتيب بگويد، مثلاً «حَىَّ على الفلاح» را پيش از «حَىَّ عَلى الصَّلاة» بگويد بايد برگردد و از جائى که ترتيب بهم خورده دوباره بگويد.
مسأله 957 :
بايد بين اذان و اقامه فاصله ندهد و اگر بين آنها به قدرى فاصله دهد که اذانى را که گفته اذان اين اقامه حساب نشود مستحب است دوباره اذان و اقامه را بگويد و نيز اگر بين اذان و اقامه و نماز به قدرى فاصله دهد که اذان و اقامه آن نماز حساب نشود مستحب است دوباره براى آن نماز، اذان و اقامه بگويد.
مسأله 958 :
اذان و اقامه بايد به عربى صحيح گفته شود پس اگر به عربى غلط بگويد يا به جاى يک حرف حرف ديگرى بگويد يا مثلاً ترجمه آنها را به فارسى يا زبان ديگر بگويد صحيح نيست.
مسأله 959 :
اذان و اقامه بايد بعد از داخل شدن وقت نماز گفته شود و اگر عمداً يا از روى فراموشى پيش از وقت بگويد باطل است.
مسأله 960 :
اگر پيش از گفتن اقامه شک کند که اذان گفته يا نه بايد اذان را بگويد، ولى اگر مشغول اقامه شود و شک کند که اذان گفته يا نه، گفتن اذان لازم نيست.
مسأله 961 :
اگر در بين اذان يا اقامه پيش از آنکه قسمتى را بگويد شک کند که قسمت پيش از آن را گفته يا نه، بايد قسمتى را که در گفتن آن شک کرده بگويد ولى اگر در حال گفتن قسمتى از اذان يا اقامه شک کند که آنچه پيش از آن است گفته يا نه گفتن آن لازم نيست.
مسأله 962 :
مستحبّ است انسان در موقع گفتن اذان رو به قبله بايستد و با وضو يا غسل باشد و دستها را به گوش بگذارد و صدا را بلند نمايد و بکشد و بين جمله هاى اذان کمى فاصله دهد و بين آنها حرف نزند.
مسأله 963 :
مستحبّ است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد و آن را از اذان آهسته تر بگويد و جمله هاى آن را به هم نچسباند ولى به اندازه اى که بين جمله هاى اذان فاصله مى دهد بين جمله هاى اقامه فاصله ندهد.
مسأله 964 :
مستحبّ است بين اذان و اقامه يک قدم بردارد، يا قدرى بنشيند يا سجده کند يا ذکر بگويد يا دعا بخواند يا قدرى ساکت باشد يا حرفى بزند يا دو رکعت نماز بخواند، ولى حرف زدن بين اذان و اقامه نماز صبح و نماز خواندن بين
[165]
اذان و اقامه نماز مغرب مستحب نيست.
مسأله 965 :
مستحب است کسى را که براى گفتن اذان معيّن مى کنند عادل و وقت شناس و صدايش بلند باشد و اذان را در جاى بلند بگويد. و در صورتى که از بلندگوها استفاده شود مانعى ندارد گوينده اذان در محلّ پائين قرار گيرد.
مسأله 966 :
شنيدن اذان از راديو و ضبط صوت و مانند آن براى نماز کافى نيست بلکه خود نمازگزاران بايد اذان بگويند.
مسأله 967 :
احتياط واجب آن است که اذان را هميشه به قصد نماز بگويند و گفتن اذان براى اعلام دخول وقت بدون قصد نماز بعد از آن، مشکل است.
مسأله 968 :
اگر اذان و اقامه را به قصد نماز فرادى بگويد، بعد جماعتى از او تقاضا کنند تا امام جماعت آنان شود يا بخواهد به عنوان مأموم نمازش را به جماعت بخواند آن اذان و اقامه کافى نيست و مستحب است دوباره بگويند.