احکام مالی که انسان آن را پیدا می کند (آیت الله محمد تقی بهجت (ره))

احکام مالي که انسان آن را پيدا مي کند

مسأله 2712 :

مال گمشده که از قسم حيوان نيست چنانچه انسان پيدا کند اگر نشانه اي نداشته باشد که بواسطه آن، صاحبش معلوم شود، و قيمت آن کمتر از يک درهم "6/12 نخود نقره سکه دار" نباشد احتياط واجب آن است که از طرف صاحبش صدقه بدهد.

مسأله 2713 :

اگر مالي پيدا کند که نشانه دارد و قيمت آن از 6 / 12 نخود نقره سکه دار کمتر است، چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نداند راضي است يا نه، نمي تواند بدون اجازه او آن را بردارد، و اگر صاحب آن معلوم نباشد، مي تواند به قصد اين که ملک خودش شود بردارد و احتياط واجب آنستکه هر وقت صاحبش پيدا شد اگر تلف نشده خود مال را و در صورتيکه تلف شده عوض آنرا به او بدهد و احتياط واجب آنستکه لقطه منطقه حرم مکه معظّمه را هم برندارد.

مسأله 2714 :

هر گاه چيزي که پيدا کرده نشانه اي دارد که بواسطه آن مي تواند صاحبش را پيدا کند، اگر چه صاحب آن کافري باشد که در امان مسلمانان است، در صورتي که قيمت آن چيز به 6/12 نخود نقره سکه دار برسد بايد تا يک سال در محلّ اجتماعات مردم و جائي که احتمال مي دهد صاحب آن آنجا باشد اعلان کند به نحوي که عرف مردم بگويند در مدّت يک سال مرتباً اعلان کرده است، و چنانچه از روزي که آن را پيدا کرده تا يک هفته هر روز و بعد تا يک سال هفته اي يک مرتبه در محل اجتماع مردم اعلان کند کافي است.

مسأله 2715 :

اگر انسان خودش نخواهد اعلان کند مي تواند به کسي که اطمينان دارد بگويد از طرف او اعلان نمايد.

مسأله 2716 :

اگر تا يک سال اعلان کند و صاحب مال پيدا نشود مي تواند آن را براي خود بردارد به قصد اين که هر وقت صاحبش پيدا شد عوض آن را به او بدهد، يا براي او نگهداري کند که هر وقت پيدا شد به او بدهد، يا از طرف صاحبش صدقه بدهد. ولي احتياط مستحب آنستکه از طرف صاحبش صدقه بدهد.

مسأله 2717 :

اگر بعد از آن که يک سال اعلان کرد و صاحب مال پيدا نشد مال را براي صاحبش نگهداري کند و از بين برود، چنانچه در نگهداري آن کوتاهي نکرده و تعدي يعني زياده روي هم ننموده ضامن نيست ولي اگر از طرف صاحبش صدقه داده باشد، يا براي خود برادشته باشد، در هر صورت ضامن است. امّا اگر صاحب مال بصدقه دادن راضي شود ضامن نيست.

مسأله 2718 :

کسي که مالي را پيدا کرده، اگر عمداً به دستوري که گفته شد اعلان نکند، گذشته از اين که معصيت کرده، باز هم واجب است اعلان کند.

مسأله 2719 :

اگر ديوانه يا بچه نابالغ چيزي پيدا کند، ولي او بايد اعلان نمايد. و پس از آن براي او تملّک و يا از طرف صاحبش صدقه بدهد امّا اگر براي صغير مصلحت دارد تملّک نمايد.

مسأله 2720 :

اگر انسان در بين سالي که اعلان مي کند از پيدا شدن صاحب مال نا اميد شود به نحوي که اعلان کردن لغو شمرده شود، احتياط واجب آن است که آن را صدقه بدهد.

مسأله 2721 :

اگر در بين سالي که اعلان مي کند مال از بين برود، چنانچه در نگهداري آن کوتاهي کرده، يا تعدي يعني زياده روي کرده باشد بايد عوض آن را به صاحبش بدهد، و اگر کوتاهي نکرده و زياده روي هم ننموده چيزي بر او واجب نيست.

مسأله 2722 :

اگر مالي را که نشانه دارد و قيمت آن به 6 / 12 نخود نقره سکه دار مي رسد در جايي پيدا کند که معلوم است بواسطه اعلان صاحب آن پيدا نمي شود مي تواند در روز اول آن را از طرف صاحبش صدقه بدهد و لازم نيست صبر کند تا سال تمام شود و چنانچه صاحبش پيدا شود و به صدقه دادن راضي نشود بايد عوض آن را به او بدهد و ثواب صدقه اي که داده مالِ خود او است.

مسأله 2723 :

اگر چيزي را پيدا کند و به خيال اين که مالِ خود او است بر دارد بعد بفهمد مال خودش نبوده، بايد تا يک سال اعلان نمايد. و همچنين است بنابر احتياط واجب اگر آنرا با پاي خود حرکت داده و جا بجا کند.

مسأله 2724 :

بايد موقع اعلان جنس چيزي را که پيدا کرده معين نمايد به طوري که عرفا بگويند آن را تعريف کرده، مثل اين که بگويد: "کتاب يا لباسي را پيدا کرده ام" و اگر بگويد: "چيزي پيدا کرده ام" کافي نيست.

مسأله 2725 :

اگر چيزي را پيدا کند و ديگري بگويد مالِ من است، در صورتي بايد به او بدهد که نشانه هاي آن را بگويد و يقين يا اطمينان پيدا کند که مال او است.

مسأله 2726 :

اگر قيمت چيزي که پيدا کرده به 6 / 12 نخود نقره سکه دار برسد چنانچه اعلان نکند و در مسجد، يا جاي ديگري که محل اجتماع مردم است بگذارد و آن چيز از بين برود، يا ديگري آن را بردارد کسي که آن را پيدا کرده ضامن است.

مسأله 2727 :

اگر مالي را که کمتر از 6 / 12 نخود نقره سکه دار ارزش دارد پيدا کند و از آن صرف نظر نمايد و در مسجد يا جاي ديگر بگذارد چنانچه کسي آن را بردارد، براي او حلال است.

مسأله 2728 :

هر گاه چيزي پيدا کند که اگر بماند فاسد مي شود بايد تا مقداري که ممکن است آن را نگهدارد بعد با اجازه مجتهد جامع الشرائط يا وکيل او قيمت آنرا معيّن کند و بفروشد و پولش را نگهدارد و تا يک سال تعريف و اعلان کند چنانچه صاحب آن پيدا نشد از طرف او صدقه بدهد.

مسأله 2729 :

اگر چيزي را که پيدا کرده موقع وضو گرفتن و نماز خواندن همراه او باشد، در صورتي که قصدش اين باشد که صاحب آن را پيدا کند اشکال ندارد. و الاّ حکم مغصوب را دارد.

مسأله 2730 :

اگر کفش او را ببرند و کفش ديگري به جاي آن بگذارند چنانچه بداند کفشي که مانده مالِ کسي است که کفش او را برده و راضي است که کفشش را عوض کفشي که برده است بردارد در صورتي که از پيدا شدن صاحبش مأيوس و يا برايش مشقت داشته باشد مي تواند به جاي کفش خودش بردارد، ولي اگر قيمت آن از کفش خودش بيشتر باشد بايد هر وقت صاحب آن پيدا شد زيادي قيمت را به او بدهد و چنانچه از پيدا شدن او نا اميد شود بايد زيادي قيمت را از طرف صاحبش صدقه بدهد. و اگر احتمال دهد کفشي که مانده مالِ کسي نيست که کفش او را برده در صورتيکه قيمت آن از 6 / 12 نخود نقره سکه دار کمتر باشد مي تواند براي خود بردارد و اگر بيشتر باشد بايد تا يک سال اعلان کند و بعد از يک سال بنابر احتياط واجب از طرف صاحبش صدقه بدهد.

مسأله 2731 :

لباسهائي را که براي دوختن نزد خيّاط مي آورند، طلائي را که نزد زرگر براي تعمير مي گذارند، کتابهائي که براي صحافي يا فروش به صحّاف و کتابفروش مي سپارند و وسايلي که براي تعمير و اصلاح نزد تعمير کار مي برند چنانچه صاحب آنها مجهول باشد و بسراغ آنها نيايد پس از جستجو و تحقيق اگر از آمدن صاحب آنها مأيوس شوند بنابر احتياط واجب بايد از طرف صاحبانش آنها را صدقه بدهند.