احکام ضامن شدن
مسأله 2319 :
اگر انسان بخواهد ضامن شود که بدهى کسى را بدهد, ضامن شدن او در صورتى صـحـيـح اسـت که به هر لفظى اگرچه عربى نباشد يا به عملى به طلبکار بفهماند که من ضامن شده ام طلب تو را بدهم , و طلبکار هم رضايت خود را بفهماند, و راضى بودن بدهکار شرطنيست .
مسأله 2320 :
ضامن وطلبکار بايد مکلف وعاقل باشند وکسى هم آنها را مجبور نکرده باشد, و نيز بـايد سفيه نباشند, و طلبکار هم مفلس نباشد, ولى اين شرطها در بدهکار نيست , مثلا اگر کسى ضامن شود که بدهى بچه يا ديوانه را بدهد صحيح است .
مسأله 2321 :
هرگاه کسى که ضمانت مى نمايد چنين بگويد: اگر بدهکار قرض تو را نداد من مـى دهم , به اين معنى که بالفعل عهده دار قرض شود که در صورت ندادن بدهکار, از عهده برآيد, بعيد نيست ضمان صحيح باشد, و طلبکار در صورت ندادن بدهکار, بتواند از ضامن مطالبه نمايد.
مسأله 2322 :
اگر کسى بخواهد از ديگرى قرض کند و شخصى به قرض دهنده بگويد که من ضـامـن قـرض هـسـتم , در صورتى که قرض گيرنده ادا نکند بعيد نيست طلبکار بتواند از ضامن مطالبه کند.
مسأله 2323 :
در صورتى انسان مى تواند ضامن شود که طلبکار و بدهکار و جنس بدهى همه در واقـع و نـفـس الامـر معين باشد, پس اگر دونفر از کسى طلبکار باشند و انسان بگويد من ضامن هستم که طلب يکى از شماها را بدهم , چون معين نکرده که طلب کدام را مى دهد, ضامن شدن او باطل است .
و نيز اگر کسى از دو نفر طلبکار باشد و انسان بگويد من ضامن هستم که بدهى يکى از آن دو نـفـر را بـه تـو بـدهم , چون معين نکرده که بدهى کدام را مى دهد, ضامن شدن او باطل مى باشد.
و همچنين اگر کسى از ديگرى مثلا ده من گندم و ده تومان پول طلبکار باشد وانسان بـگـويـد مـن ضـامن يکى از دو طلب تو هستم و معين نکند که ضامن گندم است يا ضامن پول , صحيح نيست .
مسأله 2324 :
اگـر طـلبکار طلب خود را به ضامن ببخشد, ضامن نمى تواند از بدهکار چيزى بگيرد, و اگر مقدارى از آن را ببخشد نمى تواندآن مقدار را مطالبه نمايد.
مسأله 2325 :
اگـر انـسان ضامن شود که بدهى کسى را بدهد, نمى تواند از ضامن شدن خود برگردد.
مسأله 2326 :
ضامن و طلبکار - بنابر احتياط - نمى توانند شرط کنند که هر وقت بخواهند ضامن بودن ضامن را بهم بزنند.
مسأله 2327 :
هرگاه انسان در موقع ضامن شدن بتواند طلب طلبکار را بدهد اگرچه بعد فقير شـود, طـلـبکار نمى تواند ضامن بودن او را بهم زند و طلب خود را از بدهکار اول مطالبه نمايد, و هـمـچـنـيـن اسـت اگـر در آن موقع نتواند طلب او را بدهد ولى طلبکار بداند و به ضامن شدن اوراضى شود.
مسأله 2328 :
اگر انسان در موقعى که ضامن مى شود نتواند طلب طلبکار را بدهد و طلبکار عدم توانائى او را نمى دانسته بخواهد ضامن بودن او را بهم بزند, اشکال ندارد, ولى در صورتى که ضامن پيش از اينکه طلبکار ملتفت شود قدرت پيدا کرده باشد, بهم زدن جايزنيست .
مسأله 2329 :
اگر کسى بدون اجازه بدهکار ضامن شود که بدهى او را بدهد, نمى تواند چيزى از او بگيرد.
مسأله 2330 :
اگر کسى با اجازه بدهکار ضامن شود که بدهى او را بدهد, مى تواند مقدارى را که ضـامن شده پس از دادن از او مطالبه نمايد,ولى اگر بجاى جنسى که بدهکار بوده جنس ديگرى به طلبکار او بدهد, نمى تواند چيزى را که داده از او مطالبه نمايد, مثلا اگر ده من گندم بدهکار باشد و ضامن ده من برنج بدهد, نمى تواند برنج را از او مطالبه نمايد, ولى ظاهر آن است که ده من گندم را مى تواند مطالبه کند, اما اگرخودش راضى شود که برنج بدهد اشکال ندارد.