احکام دفن میت (آیت الله سید محمد حسینی شاهرودی)

احکام دفن

مسأله 620 :

واجب است ميت را طورى در زمين دفن کنند که بوى او بيرون نيايد، و درندگان هم نتوانند بدنش را بيرون آورند، و اگر ترس آن باشد که جانور بدن او را بيرون آورد، بايد قبر را با آجر و مانند آن محکم کنند.

مسأله 621 :

اگر دفن ميت در زمين ممکن نباشد، مى توانند به جاى دفن، او را در بنا يا تابوت بگذارند.

مسأله 622 :

ميت را بايد در قبر به پهلوى راست طورى بخوابانند که جلوى بدن او رو به قبله باشد.

مسأله 623 :

اگر کسى در کشتى بميرد، چنانچه جسد او فاسد نمى شود و بودن او در کشتى مانعى ندارد بايد صبر کنند تا به خشکى برسد و او را در زمين دفن کنند. وگرنه بايد در کشتى غسلش بدهند و حنوط و کفن کنند و پس از خواندن نماز ميت چيز سنگينى به پايش ببندند و به دريا بيندازند، يا او را در خمره بگذارند و درش را ببندند و به دريا بيندازند، و اگر ممکن است بايد او را در جائى بيندازند که فوراً طعمه حيوانات نشود.

مسأله 624 :

اگر بترسند که دشمن، قبر ميت را بشکافد و بدن او را بيرون آورد و گوش يا بينى يا اعضاى ديگر او را ببُرد، چنانچه ممکن باشد بايد به طورى که در مسأله پيش گفته شد او را به دريا بيندازند.

مسأله 625 :

مخارج انداختن در دريا و مخارج محکم کردن قبر ميت را در صورتى که لازم باشد، بايد از اصل مال ميت بردارند.

مسأله 626 :

اگر زن کافره بميرد و بچه در شکم او مرده باشد، يا هنوز روح به بدن او داخل نشده باشد، چنانچه پدر بچه مسلمان باشد، بايد زن را در قبر به پهلوى چپ پشت به قبله بخوابانند که روى بچه به طرف قبله باشد.

مسأله 627 :

دفن مسلمان، در قبرستان کفار و دفن کافر، در قبرستان مسلمانان جايز نيست

مسأله 628 :

دفن مسلمان در جائى که بى احترامى به او باشد، مانند جائى که خاکروبه و کثافت مى ريزند، جايز نيست.

مسأله 629 :

دفن ميت در جاى غصبى و در زمينى که مثل مسجد براى غير دفن کردن وقف شده، جائز نيست.

مسأله 630 :

دفن ميت در قبر مرده ديگر جايز نيست، مگر آنکه قبر کهنه شده و ميت اولى از بين رفته باشد.

مسأله 631 :

چيزى که از ميت جدا مى شود، اگر چه مو و ناخن و دندانش باشد بايد با او دفن شود. و دفن ناخن و دندانى که در حال زندگى از انسان جدا مى شود مستحب است.

مسأله 632 :

اگر کسى در چاه بميرد و بيرون آوردنش ممکن نباشد، بايد در چاه را ببندند و همان چاه را قبر او قرار دهند.

مسأله 633 :

اگر بچه در رحم مادر بميرد و ماندنش در رحم براى مادر خطر داشته باشد بايد به آسانترين راه او را بيرون آورند، و چنانچه ناچار شوند که او را قطعه قطعه کنند اشکال ندارد. ولى بايد به وسيله شوهرش اگر اهل فن است يا زنى که اهل فن باشد او را بيرون بياورند، و اگر ممکن نيست مرد محرمى که اهل فن باشد و اگر آنهم ممکن نشود، مرد نامحرمى که اهل فن باشد بچه را بيرون بياورد،و در صورتى که آنهم پيدا نشود کسى که اهل فن نباشد مى تواند بچه را بيرون آورد.

مسأله 634 :

هر گاه مادر بميرد و بچه در شکمش زنده باشد اگر چه اميد زنده ماندن طفل را نداشته باشند، بايد به وسيله کسانى که در مسأله پيش گفته شد، پهلوى چپ او را بشکافند و بچه را بيرون آورند و دوباره بدوزند.

مستحبات دفن

مسأله 635 :

مستحب است قبر را به اندازه قد انسان متوسط گود کنند و ميت را در نزديکترين قبرستان دفن نمايند، مگر آنکه قبرستان دورتر از جهتى بهتر باشد، مثل آنکه مردمان خوب در آنجا دفن شده باشند، يا مردم براى فاتحه اهل قبور بيشتر به آنجا بروند و نيز مستحب است جنازه را در چند ذرعى قبر، زمين بگذارند و با سه مرتبه کم کم ببرند و در هر مرتبه زمين بگذارند و بردارند و در نوبت چهارم وارد قبر کنند، و اگر ميت مرد است در دفعه سوم طورى زمين بگذارند که سر او طرف پائين قبر باشد و در دفعه چهارم از طرف سر وارد قبر نمايند، و اگر زن است در دفعه سوم طرف قبله قبر بگذارند و به پهنا وارد قبر کنند، و در موقع وارد کردن پارچه اى روى قبر بگيرند. و نيز مستحب است جنازه را به آرامى از تابوت بگيرند و وارد قبر کنند، و دعاهائى که دستور داده شده پيش از دفن و موقع دفن بخوانند و بعد از آنکه ميت را در لحد گذاشتند گره هاى کفن را باز کنند، و صورت ميت را را روى خاک بگذارند و بالشى از خاک زير سر او بسازند، و پشت ميت خشت خام يا کلوخى بگذارند که ميت به پشت بر نگردد. و پيش از آنکه لحد را بپوشانند دست راست را به شانه راست ميت بزنند و دست چپ را به قوت بر شانه چپ ميت بگذارند و دهان را نزديک گوش او ببرند و به شدت حرکتش دهند و سه مرتبه بگويند:

اسمع افهم يا فُلان بن فلان و بجاى فلان بن فلان اسم ميت و پدرش را بگويند مثلاً اگر اسم او محمد و اسم پدرش على است سه مرتبه بگويند، اسمع افهم يا محمد بن على پس از آن بگويند:

هل انت على العهد الذى فارقتنا عليه من شهادة ان لا اله الا الله وحده لا شريک له و ان محمداً صلى الله عليه و آله عبده و رسوله و سيد النبيين و خاتم المرسلين و ان عليا أمير المؤمنين و سيد الوصيين و امام افترض الله طاعته على العالمين و ان الحسن و الحسين و على بن الحسين و محمدبن على و جعفربن محمد و موسى ابن جعفر و على بن موسى و محمدبن على و على بن محمد و الحسن بن على و القائم الحجة المهدى صلوات الله عليهم أئمة المؤمنين و حجج الله على الخلق أجمعين و أئمتک أئمة هدى ابرار يا فلان بن فلان و بجاى فلان بن فلان اسم ميت و پدرش را بگويد و بعد بگويد: اذا أتاک الملکان المقربان رسولين من عندالله تبارک و تعالى و سئلاک عن ربک و عن نبيک و عن دينک و عن کتابک و عن قبلتک و عن ائمتک فلاتخف و لا تحزن و قل فى جوابهما الله ربى و محمد صلى الله عليه و آله نبيى و الاسلام دينى و القرآن کتابى و الکعبه قبلتى و أميرالمؤمنين على بن ابى طالب امامى و الحسن بن على المجتبى امامى و الحسين بن على الشهيد بکربلاء امامى و على زين العابدين امامى و محمد الباقر امامى و جعفر الصادق امامى و موسى الکاظم امامى و على الرضا امامى ومحمد الجواد امامى و على الهادى امامى و الحسن العسکرى امامى و الحجة المنتظر امامى هؤلاء صلوات الله عليهم اجمعين ائمتى و سادتى و قادتى و شفعائى بهم أتولى و من اعدائهم أتبرأ فى الدنيا و الاخرة ثم اعلم يا فلان بن فلان(به جاى فلان بن فلان اسم ميت و پدرش را بگويد بعد بگويد) أن الله تبارک و تعالى نعم الرب و ان محمد صلى الله عليه و آله نعم الرسول و ان على بن ابيطالب و اولاده المعصومين الائمه الاحد عشر نعم الائمه و ان ماجاء به محمد صلى الله عليه و آله حق و ان الموت حق و سوال منکر و نکير فى القبر حق و البعث حق و النشور حق و الصراط حق و الميزان حق و تطائر الکتب حق و ان الجنة حق و ان الساعة أتية لا ريب فيها و ان الله يبعث من فى القبور پس بگويد: أفهمت يا فلان و بجاى فلان اسم ميت را بگويد پس از آن بگويد: ثبتک الله بالقول الثابت و هداک الله الى صراط مستقيم عرّف الله بينک و بين أوليائک فى مستقر من رحمته پس بگويد: اللهُمَّ جاف الارض عن جنبيه و اصعد بروحه اليک ولقّه منک برهانا اللّهُمَّ عفوک عفوک.

مسأله 636 :

مستحب است کسى که ميت را در قبر مى گذارد با طهارت و سر برهنه و پا برهنه باشد، و از طرف پاى ميت از قبر بيرون بيايد، و غير از خويشان ميت کسانى که حاضرند با پشت دست خاک بر قبر بريزند و بگويند: إِنّا للهِ وَ انّا اِلَيْهِ راجِعُونَ اگر ميت زن است کسى که با او محرم مى باشد او را در قبر بگذارد، و اگر محرمى نباشد خويشانش او را در قبر بگذارند.

مسأله 637 :

مستحب است قبر را مربع يا مستطيل بسازند، و به اندازه چهار انگشت از زمين بلند کنند و نشانه اى روى آن بگذارند که اشتباه نشود، و روى قبر آب بپاشند و بعد از پاشيدن آب کسانى که حاضرند دستها را بر قبر بگذارند و انگشتها را باز کرده در خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره مبارکه انا انزلناه بخوانند و براى ميت طلب آمرزش کنند و اين دعا را بخوانند:

اللّهُمَّ جاف الارض عن جنبيه و اصعد اليک روحه و لقّه منک رضوانا و اسکن قبره من رحمتک ما تغنيه به عن رحمة من سواک.

مسأله 638 :

پس از رفتن کسانى که تشييع جنازه کرده اند، مستحب است ولى ميت يا کسى که از طرف ولى اجازه دارد، دعاهائى را که دستور داده شده به ميت تلقين کند.

مسأله 639 :

بعد از دفن، مستحب است صاحبان عزا را سر سلامتى دهند، ولى اگر مدتى گذشته است که به واسطه سر سلامتى دادن، مصيبت يادشان مى آيد ترک آن بهتر است، و نيز مستحب است تا سه روز براى اهل خانه ميت غذا بفرستند، و غذا خوردن نزد آنان و در منزلشان مکروه است.

مسأله 640 :

مستحب است انسان در مرگ خويشان مخصوصاً در مرگ فرزند صبر کند، و هر وقت ميت را ياد مى کند انا لله و انا اليه راجعون بگويد، و براى ميت قرآن بخواند، و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد، و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود.

مسأله 641 :

جايز نيست انسان در مرگ کسى صورت و بدن را بخراشد و به خود لطمه بزند.

مسأله 642 :

پاره کردن يقه در مرگ غير پدر و برادر جايز نيست، ولى در مصيبت آنان يقه پاره کردن جايز است، اگر چه احوط ترک آن است.

مسأله 643 :

اگر زن در عزاى ميت صورت خود را بخراشد و خون يا موى خود را بکند، بايد يک بنده آزاد کند يا ده فقير را طعام دهد و يا آنها را بپوشاند، و همچنين است اگر مرد در مرگ زن يا فرزند يقه يا لباس خود را پاره کند.

مسأله 644 :

احتياط واجب آن است که در گريه بر ميت، صدا را خيلى بلند نکند.