سرقفلى
مساله 2846 :
کسانى که خانه يا دکان يا غير آنها را از صاحبانش اجاره مى‌کنند،مدت اجاره که به سر رسيد، حرام است بدون اذن صاحب محل در آن جا اقامت کنند، و بايد محل را فورا با عدم رضايت صاحبش تخليه کنند. و اگر نکنند، غاصب و ضامن محل، و ضامن مثل مال الاجاره آن هستند. و براى آنها به هيچ وجه حقى شرعا نيست، چه مدت اجاره آنها کوتاه باشد يا طولانى، و چه بودن آنها در مدت اجاره موجب زيادى ارزش محل شده باشد يا نه، و چه بيرون رفتن از محل، موجب نقص در تجارتشان باشديا نه.
مساله 2847 :
اگر کسى از مستاجر سابق که مدت اجاره‌اش گذشته است، آن محل را اجاره کند، اجاره‌اش صحيح نيست، مگر به اجازه صاحب محل، و توقفش در محل حرام و غصب است. و اگر به محل خسارت وارد شود يا تلف شود، موجب ضمان است براى اين شخص.و مادامى که توقف نموده است، بايد مثل مال الاجاره را به صاحب محل بپردازد.
مساله 2848 :
اگر شخص غاصب که مستاجر سابق است، چيزى به عنوان سرقفلى از شخصى که محل را به او اجاره داده است بگيرد، حرام است. و اگر آنچه را که گرفته است تلف کند يا به حادثه‌اى تلف شود، ضامن دهنده است.
مساله 2849 :
اگر محلى را اجاره کند در مدتى، و حق داشته باشد که به غير اجاره دهد در بين مدت، و اجاره محل ترقى کند، مى‌تواند آن محل را اجاره دهد به همان مقدار که اجاره کرده است، و مقدارى هم به عنوان سرقفلى از آن شخص بگيرد که به او اجاره دهد. مثلا اگر دکانى را اجاره نموده ده سال به ماهى ده تومان، و پس از مدتى اجاره محل افزايش پيدا کرد به ماهى صد تومان، در صورتى که حق اجاره داشته باشد،مى‌تواند آن جا را در مابقى مدت اجاره دهد به ماهى ده تومان، و يک هزار تومان مثلا به رضايت طرفين از آن شخص بگيرد که محل را به او اجاره دهد.
مساله 2850 :
اگر محلى را اجاره کند از صاحبش، و شرط کند بر او که مدت بيست‌سال مثلا قيمت اجاره را بالا نبرد، و شرط کند که اگر محل مذکور را به غير تحويل داد،صاحب محل با شخص ثالث نيز همين نحو عمل کند، و اگر ثالث به ديگرى تحويل داد،نيز همين نحو عمل کند و اجاره را بالا نبرد، جايز است از براى مستاجر که محل را به ديگرى تحويل دهد و مقدارى سرقفلى از او بگيرد که محل را به او تحويل دهد، و سرقفلى به اين نحو حلال است. و دومى به سومى، و سومى به چهارمى نيز، مى‌تواند به حسب قرار تحويل دهد، و از او به اين عنوان سرقفلى بگيرد.
مساله 2851 :
اگر مستاجر بر موجر شرط کند در ضمن عقد اجاره، که مال الاجاره را تا مدتى زياد نکند و حق اخراج او را از محل نداشته باشد، و حق داشته باشد به مقدارى که اجاره نموده در سال‌هاى بعد از او اجاره نمايد، و بر موجر لازم باشد که اجاره به او بدهد، مى‌تواند مبلغى از او بگيرد يا از غير او، براى اسقاط حق خود يا براى تخليه محل، و اينگونه سرقفلى حلال است.
مساله 2852 :
مالک مى‌تواند هر مقدارى بخواهد به عنوان سرقفلى از شخص بگيرد که محل را به او اجاره دهد. و اگر مستاجر حق اجاره به غير داشته باشد، مى‌تواند از او مقدارى بگيرد که اجاره به او بدهد، و اين نحو سرقفلى مانع ندارد.