احکام حواله دادن (آیت الله سید محمد علوی گرگانی)

احکام حواله دادن

مسأله 2305 :

اگر انسان طلبکار خود را حواله بدهد که طلب خود را از ديگري بگيرد وطلبکار قبول نمايد بعد از آن که حواله درست شد کسي که به او حواله شده بدهکار مي‌شود وديگر طلبکار نمي‌تواند طلبي را که دارد از بدهکار اوّلي مطالبه نمايد.

مسأله 2306 :

بدهکار وطلبکار و کسي که سر او حواله شده بايد مکلّف وعاقل باشند و کسي آنها را مجبور نکرده باشد و نيز بايد سفيه نباشند يعني مال خود را در کارهاي بيهوده مصرف نکنند مگر آن که با اجازه وليّ باشد وممنوع التصرّف از طرف حاکم شرع نباشند.

مسأله 2307 :

حواله دادن سر کسي که بدهکار نيست در صورتي صحيح است که او قبول کند و نيز اگر انسان بخواهد به کسي که جنسي بدهکار است جنس ديگر حواله دهد مثلاً به کسي که جو بدهکار است گندم حواله دهد، تا او قبول نکند حواله صحيح نيست.

مسأله 2308 :

موقعي که انسان حواله مي‌دهد بايد بدهکار باشد، پس اگر بخواهد از کسي قرض کند، تا وقتي از او قرض نکرده نمي‌تواند او را به کسي حواله دهد که آنچه را بعداً قرض مي‌دهد از آنکس بگيرد.

مسأله 2309 :

حواله دهنده وطلبکار بايد مقدار حواله وجنس آن را بدانند، پس اگر مثلاً ده من گندم وده تومان پول به يک نفر بدهکار باشد و به او بگويد يکي از دو طلب خود را از فلاني بگير و آن را معيّن نکند، حواله درست نيست.

مسأله 2310 :

اگر بدهي واقعاً معيّن باشد ولي بدهکار وطلبکار در موقع حواله دادن، مقدار آن يا جنس آن را ندانند حواله صحيح است مثلاً اگر طلب کسي را در دفتر نوشته باشد و پيش از ديدن دفتر حواله بدهد و بعد دفتر را ببيند و به طلبکار مقدار طلبش را بگويد، حواله صحيح مي‌باشد.

مسأله 2311 :

طلبکار مي‌تواند حواله را قبول نکند، اگرچه کسي که به او حواله شده فقير نباشد و در پرداختن حواله هم کوتاهي ننمايد.

مسأله 2312 :

اگر سر کسي حواله بدهد که بدهکار نيست، چنانچه او حواله را قبول کند، پيش از پرداختن حواله نمي‌تواند مقدار حواله را از حواله دهنده بگيرد، ولي اگر طلبکار طلب خود را به مقدار کمتري صلح کند، کسي که حواله را قبول کرده، همان مقدار را مي‌تواند از حواله دهنده مطالبه نمايد.

مسأله 2313 :

بعد از آن که حواله درست شد، حواله دهنده و کسي که به او حواله شده، نمي‌توانند حواله را به هم بزنند و هرگاه کسي که به او حواله شده در موقع حواله فقير نباشد،، مراد از فقير در اينجا کسي است که زيادتر از آنچه در دين مستثني است ندارد به مقداري که بتواند حواله را بپردازد، اگرچه بعداً فقير شود طلبکار هم نمي‌تواند حواله را به هم بزند و همچنين است اگر موقع حواله فقير باشد وطلبکار بداند فقير است ولي اگر نداند فقير است و بعد بفهمد، اگرچه در آن وقت مالدار شده باشد، طلبکار مي‌تواند حواله را به هم بزند وطلب خود را از حواله دهنده بگيرد.

مسأله 2314 :

اگر بدهکار وطلبکار و کسي که به او حواله شده، يا يکي از آنان براي خود حقّ به هم زدن حواله را قرار دهند، مطابق قراردادي که گذاشته‌اند مي‌توانند حواله را به هم بزنند.

مسأله 2315 :

اگر حواله دهنده خودش طلب طلبکار را بدهد، چنانچه بخواهش کسي که به او حواله شده داده است، مي‌تواند چيزي را که داده از او بگيرد، و اگر بدون خواهش او داده وقصدش اين بوده که عوض آن را نگيرد نمي‌تواند چيزي را که داده از او مطالبه نمايد و همچنين اگر ذمّه کسي که حواله به او شده بريء باشد.