احکام نذر وعهد (آیت الله سید محمد علوی گرگانی)

احکام نذر وعهد

مسأله 2656 :

احکام نذر آن است که انسان بر خود واجب کند که کار خيري را براي خدا بجا آورد، يا کاري را که نکردن آن بهتر است براي خدا ترک‌نمايد.

مسأله 2657 :

در نـذر بـايد صيغه خـوانده شـود ولازم نيست آن را به عــربي بخوانند، پس اگر بگويد چنانچه مريض من خوب شود، براي خدا ده تومان به فقير مي‌دهم بنابر احتياط واجب بايد وفا به نذر خود بنمايد.

مسأله 2658 :

کسي که نذر مي‌کند بايد مکلّف وعاقل باشد وباختيار خود نذر کند، بنابراين نذر کردن کسي که او را مجبور کرده‌اند، يا به واسطه عصباني شدن بي‌اختيار نذر کرده، صحيح نيست.

مسأله 2659 :

آدم سفيهي که مال خود را در کارهاي بيهوده مصرف مي‌کند يا مفلس اگر مثلاً نذر کند چيزي به فقير بدهد ، صحيح نيست.

مسأله 2660 :

اگر شوهر از نذر کردن زن جلوگيري نمايد، زن نمي‌تواند نذر کند و اگر بدون اجازه شوهر نذر کند، نذر او باطل است.

مسأله 2661 :

اگر زن با اجازه شوهر نذر کند، شوهرش نمي‌تواند نذر او را به هم بزند يا او را از عمل کردن به نذر جلوگيري نمايد.

مسأله 2662 :

اگر فرزند با اجازه پدر نذر کند، بايد به آن نذر عمل نمايد، بلکه اگر بدون اجازه او نذر کند، بنابر احتياط عمل کردن به آن نذر واجب است مگر آن که او را منع کرده باشد که نذرش در اينصورت صحيح نيست.

مسأله 2663 :

انسان کاري را مي‌تواند نذر کند که انجام آن برايش ممکن باشد، بنابراين کسي که نمي‌تواند پياده کربلا برود، اگر نذر کند که پياده برود، نذر او صحيح نيست.

مسأله 2664 :

اگر نذر کند که کار حرام يا مکروهي را انجام دهد، يا کار واجب يا مستحبّي را ترک کند، نذر او صحيح نيست.

مسأله 2665 :

اگر نذر کند که کار مباحي را انجام دهد يا ترک نمايد، چنانچه بجا آوردن آن وترکش از هرجهت مساوي باشد، نذر او صحيح نيست و اگر انجام آن از جهتي بهتر باشد وانسان به قصد همان جهت نذر کند، مثلاً نذر کند غذايي را بخورد که براي عبادت قوّت بگيرد، نذر او صحيح است و نيز اگر ترک آن ازجهتي بهتر باشد وانسان براي همان جهت نذر کند که آن را ترک نمايد مثلاً براي اين که دود مضرّ است نذر کند که آن را استعمال نکند نذر او صحيح مي‌باشد.

مسأله 2666 :

اگر نذر کند نماز واجب خود را در جايي بخواند که بخودي خود ثواب نماز در آنجا زياد نيست مثلاً نذر کند نماز را در اتاق بخواند، چنانچه نماز خواندن در آنجا از جهتي بهتر باشد، مثلاً به واسطه اين که خلوت است، انسان حضور قلب پيدا مي‌کند، نذر او صحيح است.

مسأله 2667 :

اگر نذر کند عملي را انجام دهد، بايد همانطور که نذر کرده بجا آورد پس اگر نذر کند که روز اوّل ماه صدقه بدهد، يا روزه بگيرد يا نماز اوّل ماه بخواند چنانچه قبل از آن روز يا بعد از آن بجا آورد کفايت نمي‌کند و نيز اگر نذر کند که وقتي مريض او خوب شد صدقه بدهد، چنانچه پيش از آن که خوب شود صدقه را بدهد کافي نيست.

مسأله 2668 :

اگر نذر کند روزه بگيرد ولي وقت ومقدار آن را معيّن نکند، چنانچه يک روز روزه بگيرد کافي است و اگر نذر کند نماز بخواند ومقدار وخصوصيّات آن را معيّن نکند، اگر يک نماز دو رکعتي بخواند کفايت مي‌کند و اگر نذر کند صدقه بدهد وجنس ومقدار آن را معيّن نکند، اگر چيزي بدهد که بگويند صدقه داده، به نذر عمل کرده است و اگر نذر کند کاري براي خدا بجا آورد، در صورتي که يک نماز بخواند يا يک روزه بگيرد، يا چيزي صدقه بدهد، نذر خود را انجام داده است.

مسأله 2669 :

اگر نذر کند روز معيّني را روزه بگيرد، بايد همان روز را روزه بگيرد و مي‌تواند در آن روز مسافرت کند و اگر بدون عذر عمداً روزه نگيرد، بايد گذشته از قضاي آنروزه کفّاره هم بدهد يعني يک بنده آزاد کند يا به شصت فقير طعام دهد يا دو ماه پي در پي روزه بگيرد ولي اگر عذر ديگري مثل مرض يا مصادف شدن با يکي از دو عيد يا نفاس يا حيض براي او پيش‌آيد، قضاي تنها کافي است اگرچه قضاي روزه سفر وحيض ونفاس لازم نيست.

مسأله 2670 :

اگر انسان از روي اختيار به نذر خود عمل نکند، بايد به مقداري که در مسأله پيش گفته شد کفّاره بدهد.

مسأله 2671 :

اگر نذر کند که تا وقت معيّني عملي را ترک کند، بعد از گذشتن آن وقت مي‌تواند آن عمل را بجا آورد و اگر پيش از گذشتن وقت از روي فراموشي يا ناچاري انجام دهد، چيزي بر او واجب نيست ولي بازهم لازم است که تا آن وقت آن عمل را بجا نياورد و چنانچه دوباره پيش از رسيدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، بايد به مقداري که در دو مسأله پيش گفته شد کفّاره بدهد.

مسأله 2672 :

کسي که نذر کرده عملي را ترک کند ووقتي براي آن معيّن نکرده است، اگر از روي فراموشي يا ناچاري يا ندانستن، آن عمل را انجام دهد کفّاره بر او واجب نيست ولي بعداً هروقت از روي اختيار آن را بجا آورد، بايد به مقداري که در سه مسأله پيش گفته شد کفّاره بدهد.

مسأله 2673 :

اگر نذر کند که در هر هفته روز معيّني مثلاً روز جمعه را روزه بگيرد چنانچه يکي از جمعه‌ها عيد فطر يا عيد قربان باشد يا در روز جمعه عذر ديگري مانند حيض براي او پيدا شود، بايد آن روز را روزه نگيرد وحکم قضاي او ذکر شد.

مسأله 2674 :

اگر نذر کند که مقدار معيّني صدقه بدهد، چنانچه پيش از دادن صدقه بميرد، بايد آن مقدار را از مال او صدقه بدهند.

مسأله 2675 :

اگر نذر کند که به فقير معيّني صدقه بدهد، نمي‌تواند آن را به فقير ديگر بدهد و اگر آن فقير مرده باشد بنابر احتياط بايد به ورثه او بدهد.

مسأله 2676 :

اگر نذر کند که به زيارت يکي از امامان مثلاً به زيارت حضرت ابا عبد اللّه $ مشرّف شود، چنانچه به زيارت امام ديگر برود کافي نيست و اگر به واسطه عذري نتواند آن امام را زيارت کند چيزي بر او واجب نيست.

مسأله 2677 :

کسي که نذر کرده زيارت برود وغسل زيارت ونماز آن را نذر نکرده، لازم نيست آنها را بجا آورد.

مسأله 2678 :

اگر براي حرم يکي از امامان يا امامزادگان چيزي نذر کند، بايد آن را در تعمير وروشنايي وفرش حرم ومانند اينها مصرف کند، يا به زوّار وخدّام آنان بدهد.

مسأله 2679 :

اگر براي خود پيغمبر يا امامان عليهم الصلاة والسلام يا يکي از اولياء اللّه چيزي نذر کند، چنانچه مصرف معيّني را قصد کرده بايد به همان مصرف برساند و اگر مصرف معيّني را قصد نکرده، بايد در امور خيري صرف نمايد وثواب آن را هديه آن پيغمبر يا امام يا وليّ که نذر براي آنان کرده است نمايد.

مسأله 2680 :

گوسفندي را که براي صدقه يا براي يکي از امامان نذر کرده‌اند، اگر پيش از آن که به مصرف نذر برسد شير بدهد يا بچه بياورد اگر چنانچه اين شير وبچه قبل از نذر منعقد شده، مال کسي است که آن را نذر کرده است اگر نذرش طوري نباشد که شامل اينها شود و اگر بعد از نذر منعقد شده باشد بنابر احتياط واجب جزء نذر مي‌باشد.

مسأله 2681 :

هرگاه نذر کند که اگر مريض او خوب شود، يا مسافر او بيايد، عملي را انجام دهد، چنانچه معلوم شود که پيش از نذر کردن مريض خوب شده يا مسافر آمده است، عمل کردن به نذر لازم نيست.

مسأله 2682 :

اگر پدر يا مادر نذر کند که دختر خود را به سيّد شوهر دهد، بعد از آن که دختر به تکليف رسيد، اختيار با خود اوست ونذر آنان اعتبار ندارد، و احتياط در آن است که آنها وادار به ازدواج غير سيّد نکنند.

مسأله 2683 :

هرگاه با خدا عهد کند که اگر به حاجت شرعي خود برسد، کار خيري را انجام دهد، بعد از آن که حاجتش برآورده شد بايد آن کار را انجام دهد و نيز اگر بدون آن که حاجتي داشته باشد، عهد کند که عمل خيري را انجام دهد، آن عمل بر او واجب مي‌شود.

مسأله 2684 :

در عهد هم مثل نذر بايد صيغه خوانده شود و نيز کاري را که عهد مي‌کند انجام دهد، بايد يا عبادت باشد مثل نماز واجب ومستحبّ يا کاري باشد که انجام آن بهتر از ترکش باشد.

مسأله 2685 :

اگر به عهد خود عمل نکند، بايد کفّاره بدهد يعني شصت فقير را سير کند يا دو ماه روزه بگيرد يا يک بنده آزاد کند يعني کفّاره مخالفت عهد مانند کفّاره خوردن عمدي روزه ماه مبارک رمضان است.