احکام مالى که انسان آن را پیدا مى کند (آیت الله سید علی سیستانی)

احکام مالى که انسان آن را پيدا مى کند

مسأله 2573 :

مـال گـم شـده کـه از قسم حيوان نيست , چنانچه انسان پيدا کند و نشانه اى نداشته باشد که به واسـطه آن صاحبش معلوم شود , چه قيمت آن کمتر از يک درهم 6 / 12 نخود نقره سکه دار باشد يا نباشد , مـى تـواند آن را براى خود بردارد , ولى احتياط مستحب آن است که آن را از طرف صاحبش به فقرا صدقه بدهد.

مسأله 2574 :

اگـر مـالى پيدا کند که قيمت آن از يک درهم کمتر است چنانچه صاحب آن معلوم باشد و انسان نـدانـد راضى است يا نه , نمى تواند بدون اجازه او بردارد و اگر صاحب آن معلوم نباشد , احتياط واجب آن است که او را از طرف صاحبش صدقه بدهد.

و هر وقت صاحبش پيدا شد , چنانچه به صدقه دادن راضى نشود , عوض آن را به او بدهد.

مسأله 2575 :

هر گاه چيزى را که پيدا کرده نشانه اى دارد که به واسطه آن مى تواند صاحبش را پيدا کند , اگر چه بداند صاحب آن کافرى است که اموالش محترم است , در صورتى که قيمت آن چيز به مقدار يک درهم برسد , بايد از روزى که آن را پيدا کرده تا يک سال در محل اجتماع مردم اعلان کند.

مسأله 2576 :

اگـر انـسان خودش نخواهد اعلان کند , مى تواند به کسى که اطمينان دارد بگويد که از طرف او اعلان نمايد.

مسأله 2577 :

اگر تا يک سال اعلان کند , و صاحب مال پيدا نشود در صورتى که آن مال را در غير حرم مکه پيدا کرده باشد , مى تواند آن را براى صاحبش نگهدارى کند که هر وقت پيدا شد به او بدهد يا از طرف صاحبش بـه فـقـرا صـدقه بدهد , و احتياط لازم آن است که آن را براى خود بر ندارد , و اگر آن مال را در حرم پيدا کرده باشد احتياط واجب آن است که تصدق کند.

مسأله 2578 :

اگر بعد از آن که يک سال اعلان کرد و صاحب مال پيدا نشد مال را براى صاحبش نگهدارى کند و از بين برود , چنانچه در نگهدارى آن کوتاهى نکرده و تعدى يعنى زياده روى هم ننموده , ضامن نيست .

ولـى اگـر از طـرف صـاحبش صدقه داده باشد , صاحبش مخير است بين آن که به صدقه راضى شده , يا عوض مالش را مطالبه کند و ثواب صدقه براى تصدق کننده باشد.

مسأله 2579 :

کـسى که مالى را پيدا کرده , اگر عمدا به دستورى که گفته شد اعلان نکند , گذشته از اين که معصيت کرده , چنانچه احتمال دهد که مفيد باشد , باز هم واجب است اعلان کند.

مسأله 2580 :

اگـر ديـوانـه يا بچه نابالغ چيزى پيدا کند که نشانه دار باشد و قيمت آن به مقدار يک درهم برسد ولى او مى تواند اعلان نمايد - بلکه واجب است که اعلان نمايد اگر آن چيز را از بچه يا ديوانه گرفته باشد - و اگر يک سال اعلان کرد و صاحب مال پيدا نشد بايد به آنچه در مسأله ( 2577 ) گفته شد عمل نمايد.

مسأله 2581 :

اگر انسان در بين سالى که اعلان مى کند , از پيدا شدن صاحب مال نااميد شود , بايد با اذن حاکم شرع - بنابر احتياط - آن را صدقه بدهد.

مسأله 2582 :

اگـر در بين سالى که اعلان مى کند , مال از بين برود , چنانچه در نگهدارى آن کوتاهى کرده , يا تـعـدى , يعنى زياده روى کرده باشد , عوض آن را براى صاحبش ضامن است و بايد اعلان را ادامه دهد , و اگر کوتاهى نکرده و زياده روى هم ننموده چيزى بر او واجب نيست .

مسأله 2583 :

اگـر مالى را که نشانه دارد و قيمت آن به يک درهم مى رسد در جايى پيدا کند که معلوم است به واسطه اعلان , صاحب آن پيدا نمى شود , بايد از روز اول آن را از طرف صاحبش به فقراء - با اذن حاکم شرع بنابر احتياط لازم - صدقه بدهد نبايد صبر نمايد تا سال تمام شود.

مسأله 2584 :

اگر چيزى را پيدا کند و به خيال اين که مال خود او است بردارد , بعد بفهمد مال خودش نبوده , احکامى که در مسائل گذشته گفته شد بر او جارى است .

مسأله 2585 :

چيزى را که پيدا کرده بايد به طورى اعلان کند , که اگر صاحب آن بشنود احتمال معتنابه دهد , که آن چيز مال او است .

و ايـن امـر به حسب اختلاف موارد فرق مى کند , مثلا گاهى همين قدر کافى است که بگويد ( چيزى پيدا کـرده ام ) , ولـى در بعضى موارد بايد جنس آن را نيز تعيين کند مثلا بگويد ( قطعه اى طلا پيدا کرده ام ) و در بعضى موارد بايد بعضى از خصوصيات را اضافه کند , مثلا بگويد : ( گوشواره اى طلا پيدا کرده ام ) ولى در هر صورت بايد تمام خصوصيات را نگويد تا متعين نشود.

مسأله 2586 :

اگـر کـسى چيزى را پيدا کند , و ديگرى بگويد مال من است و نشانه هاى آن را بگويد , در صورتى بـايـد به او بدهد که اطمينان داشته باشد , مال او است و لازم نيست نشانه هاى را که بيشتر اوقات صاحب مال هم ملتفت آنها نيست بگويد.

مسأله 2587 :

اگـر قـيـمت چيزى که پيدا کرده ام به يک درهم برسد , چنانچه اعلان نکند و در مسجد , يا جاى ديـگرى که محل اجتماع مردم است بگذارد , و آن چيز از بين برود , يا ديگرى آن را بردارد , کسى که آن را پيدا کرده ضامن است .

مسأله 2588 :

هـرگاه چيزى را پيدا کند که تا يک سال نمى ماند , بايد تا آخرين زمانى که باقى مى ماند - البته با حـفـظ تمام خصوصياتى که در قيمتش دخالت دارند - آن را حفظ کند و احتياط لازم آن است که در طى ايـن مدت او را اعلان کند و چنانچه صاحبش پيدا نشد , بايد با اجازه حاکم شرع يا وکيل او - بنابر احتياط - قـيمت آن را معين کند و بفروشد و پولش را نگهدارد و اعلان را ادامه دهد و اگر تا يک سال صاحبش پيدا نشد بايد به آنچه در مسأله ( 2577 ) گفته شد عمل نمايد.

مسأله 2589 :

اگـر چـيزى را که پيدا کرده موقع وضو گرفتن و نماز خواندن همراه او باشد , و نخواهد آن را به صاحبش چنانچه پيدا شود بدهد وضو و نمازش باطل نمى شود.

مسأله 2590 :

اگر کفش شخصى را ببرند و کفش ديگرى به جاى آن بگذارند , چنانچه بداند کفشى که مانده مال کـسى است که کفش او را برده و راضى است که کفشش را عوض کفشى که برده است بردارد , مى تواند به جاى کفش خودش بردارد.

و هم چنين است اگر بداند که کفش او را به طور ناحق و ظلم برده است , ولى در اين فرض بايد قيمت آن از کفش خودش بيشتر نباشد , و الا حکم مجهول المالک , نسبت به زيادى قيمت جارى است , و در غير اين دو صورت حکم مجهول المالک بر آن کفش جارى خواهد بود.

مسأله 2591 :

اگـر مـالى که در دست انسان است مجهول المالک صاحب آن نامعلوم باشد و گمشده بر آن مال صـدق نکند , در صورتى که اطمينان داشته باشد که مالک آن راضى به تصرف او در آن مى باشد جايز است به هر طورى که مى داند او راضى است در آن تصرف کند و گرنه لازم است صاحب آن را جستجو کند , و تا زمـانـى کـه احـتمال مى دهد جستجو فايده داشته باشد جستجو را ادامه دهد , و پس از ياس از پيدا شدن صاحبش بايد آن مال را به فقير صدقه بدهد , و احتياط لازم اين است که با اجازه حاکم شرع تصدق کند , و اگر بعدا صاحبش پيدا شود , چنانچه راضى به صدقه دادن نشود , بنابر احتياط بايد عوض آن را به او بدهد.