احکام حواله دادن
مسأله 2298 :
اگر انسان طلبکار خود را حواله بدهد که طلب خود را از ديگرى بگيرد و طلبکار قبول نمايد , بعد از آنـکه حواله با شرايطى که بعدا گفته مى شود درست شد , کسى که به او حواله شده بدهکار مى شود , و ديگر طلبکار نمى تواند طلبى را که دارد از بدهکار اولى مطالبه نمايد.
مسأله 2299 :
بدهکار و طلبکار و کسى که بر او حواله مى شود بايد بالغ و عاقل باشند و کسى آنها را مجبور نکرده باشد و نيز بايد سفيه نباشند , يعنى مال خود را در کارهاى بيهوده مصرف نکند.
و نـيـز معتبر است بدهکار و طلبکار مفلس نباشند بلى اگر حواله بر شخص برى باشد , حواله دهنده اگر چه مفلس باشد اشکال ندارد.
مسأله 2300 :
حواله دادن بر کسى که بدهکار نيست , در صورتى که او قبول نکند صحيح نيست و نيز اگر انسان بـخواهد به کسى که جنسى بدهکار است , جنس ديگر حواله دهد مثلا به کسى که جو بدهکار است گندم حواله دهد , تا او قبول نکند حواله صحيح نيست بلکه در تمام موارد حواله بايد کسى که بر او حواله مى شود قبول کند و گرنه حواله بنابر اظهر صحيح نيست .
مسأله 2301 :
موقعى که انسان حواله مى دهد بايد بدهکار باشد پس اگر بخواهد از کسى قرض کند , تا وقتى از او قرض نکرده نمى تواند او را به کسى حواله دهد که آنچه را بعدا قرض مى دهد از آن کس بگيرد.
مسأله 2302 :
جـنس و مقدار حواله بايد در واقع معين باشد , پس اگر مثلا ده من گندم و ده تومان پول به يک نفر بدهکار باشد و به او بگويد يکى از دو طلب خود را از فلانى بگير و آن را معين نکند حواله درست نيست .
مسأله 2303 :
اگـر بدهى واقعا معين باشد , ولى بدهکار و طلبکار در موقع حواله دادن , مقدار آن يا جنس آن را ندانند حواله صحيح است , مثلا اگر طلب کسى را در دفتر نوشته باشد و پيش از ديدن دفتر حواله بدهد و بعد دفتر را ببيند و به طلبکار مقدار طلبش را بگويد , حواله صحيح مى باشد.
مسأله 2304 :
طلبکار مى تواند حواله را قبول نکند , اگر چه کسى که به او حواله شده پول دار باشد و در پرداختن حواله هم کوتاهى ننمايد.
مسأله 2305 :
اگـر کـسـى کـه بـه حـوالـه دهنده بدهکار نيست , حواله را قبول کند اظهر آن است که پيش از پـرداخـتن حواله هم مى تواند مقدار حواله را از حواله دهنده مطالبه کند , مگر آن که طلبى که به او حواله شـده با مدت باشد و مدت او هنوز بسر نيامده باشد که در اين صورت او نمى تواند پيش از تمام شدن مدت مقدار حواله را از حواله دهنده مطالبه نمايد هر چند که آن را پرداخت کرده باشد.
و هـم چـنين اگر طلبکار طلب خود را به مقدار کمتر صلح کند , او فقط همان مقدار را مى تواند از حواله دهنده مطالبه نمايد.
مسأله 2306 :
بـعد از آن که حواله درست شد , حواله دهنده و کسى که به او حواله شده , نمى توانند حواله را بهم بزنند , و هر گاه کسى که به او حواله شده در موقع حواله فقير نباشد , اگر چه بعدا فقير شود , طلبکار هم نـمـى تواند حواله را بهم بزند , و هم چنين است اگر موقع حواله فقير باشد , و طلبکار بداند که فقير است ولـى اگـر نداند که فقير است و بعد بفهمد , اگر در آن وقت مالدار نشده باشد , طلبکار مى تواند حواله را بـهـم بـزند و طلب خود را از حواله دهنده بگيرد ولى اگر مالدار شده باشد , معلوم نيست بتواند معامله را بهم بزند.
مسأله 2307 :
اگـر بـدهکار و طلبکار و کسى که به او حواله شده يا يکى از آنان براى خود حق بهم زدن حواله را قرار دهند , مطابق قرارى که گذاشته اند مى توانند حواله را بهم بزنند.
مسأله 2308 :
اگـر حواله دهنده خودش طلب طلبکار را بدهد , چنانچه به خواهش کسى که به او حواله شده و مديون حواله دهنده بوده داده است مى تواند چيزى را که داده از او بگيرد.
و اگـر بـدون خـواهـش او داده يـا اين که او مديون حواله دهنده نبوده , نمى تواند چيزى را که داده از او مطالبه نمايد.