احکام قسم خوردن
مسأله 2679 :
اگـر قسم بخورد که کارى را انجام دهد يا ترک کند, مثلا قسم بخورد که روزه بگيرد يا دود استعمال نکند, چنانچه عمدا مخالفت کند, بايد کفاره بدهد, يعنى يک بنده آزاد کند, يـا ده فقير را سير کند, يا آنان را بپوشاند, و اگر اينها را نتواند بايد سه روز رزوه بگيرد و بايدروزه پى در پى باشد.
مسأله 2680 :
قسم چند شرط دارد: اول کسى که قسم مى خورد بايد بالغ و عاقل باشد و از روى قصد قسم بخورد, پس قسم خوردن بـچـه و ديـوانه و مست و کسى که مجبورش کرده اند درست نيست , وهمچنين است اگر در حال عصبانى بودن بى قصد قسم بخورد.
دوم کارى را که براى آن قسم مى خورد بايد حرام يا مکروه نباشد, و کارى را که قسم مى خورد ترک کند, بايد واجب يا مستحب نباشد, واگر قسم بخورد کار مباحى را بجا آورد, بايد ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد, و نيز اگر قسم بخورد کار مباحى را ترک کند بايدانجام آن بهتر از ترکش نباشد.
سـوم بـه يـکـى از اسمهاى خداوند عالم قسم بخورد که به غير ذات مقدس او گفته نمى شود مانند خدا و اللّه .
و نيز اگر به اسمى قسم بخورد که به غير خدا هم مى گويند ولى به قدرى به خدا گـفـتـه مـى شـود که هر وقت کسى آن اسم را بگويد, ذات مقدس حق در نظر مى آيد, مثل آنکه به خالق و رازق قسم بخورد, صحيح است , بلکه احتياط وجوبى در غير اين صورت نيز عمل به قسم است .
چهارم قسم را به زبان بياورد, و اگر بنويسد يا در قلبش آن را قصد کند صحيح نيست , ولى آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحيح است .
پـنجم عمل کردن به قسم براى او ممکن باشد, و اگر موقعى که قسم مى خورد ممکن باشد و بـعـدا از عـمل به آن عاجز شود, از وقتى که عاجزمى شود قسم او بهم مى خورد, و همچنين است اگر عمل کردن به نذر يا قسم يا عهد به قدرى مشقت پيدا کند که نشود آن را تحمل کرد.
مسأله 2681 :
اگـر پـدر از قـسـم خوردن فرزند جلوگيرى کند, يا شوهر از قسم خوردن زن جلوگيرى نمايد, قسم آنان صحيح نيست .
مسأله 2682 :
اگـر فـرزنـد بدون اجازه پدر و زن بدون اجازه شوهر قسم بخورد, پدر و شوهر مـى توانند قسم آنان را بهم بزنند, بلکه ظاهر آن است که قسم آنها بدون اجازه پدر يا شوهر منعقد نمى شود, و همچنين است حکم کنيز و بنده نسبت به مولايشان .
مسأله 2683 :
اگر انسان از روى فراموشى يا ناچارى يا ندانستن , به قسم عمل نکند, کفاره بر او واجـب نـيـسـت , و هـمچنين است اگر مجبورش کنند که به قسم عمل ننمايد.
و قسمى که آدم وسـواسـى مـى خـورد, مـثـل ايـنکه مى گويد واللّه الان مشغول نماز مى شوم , و بواسطه وسواس مشغول نمى شود, اگر وسواس او طورى باشد که بى اختيار به قسم عمل نکند کفاره ندارد.
مسأله 2684 :
کـسى که قسم مى خورد که حرف من راست است , چنانچه حرف او راست باشد قـسـم خوردن او مکروه است , و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ مى باشد, ولى اگر براى ايـنکه خودش با مسلمان ديگرى را از شر ظالمى نجات دهد, قسم دروغ بخورد اشکال ندارد, بلکه گـاهـى واجـب مـى شود, اما اگر بتواند توريه کند يعنى موقع قسم خوردن طورى نيت کند که دروغ نـشود, بهتر اين است که توريه نمايد, مثلا اگر ظالمى بخواهد کسى را اذيت کند و از انسان بپرسد که او را ديده اى ؟ و انسان يک ساعت قبل از او را ديده باشد, بگويد او رانديده ام و قصد کند که از پنج دقيقه پيش نديده ام .