سجود
مسأله 1054 :
نمازگزار بايد در هر رکعت از نمازهاى واجب و مستحب بعد از رکوع دو سجده کـنـد, و سـجـده آن است که پيشانى را به قصدخضوع به زمين بگذارد.
و در حال سجده در نماز واجب است که کف دو دست و دو زانو و دو انگشت بزرگ پاها را به زمين بگذارد.
مسأله 1055 :
دو سـجـده روى هم يک رکن است , و اگر کسى در نماز واجب عمدا يا از روى فـرامـوشـى در يـک رکعت هر دو را ترک کند, يادو سجده ديگر به آنها اضافه نمايد, نمازش باطل است .
مسأله 1056 :
اگر عمدا يک سجده کم يا زياد کند, نمازش باطل مى شود, و اگر سهوا يک سجده کم کند حکم آن بعدا گفته خواهدشد.
مسأله 1057 :
اگر پيشانى را عمدا يا سهوا به زمين نگذارد, سجده نکرده است , اگرچه جاهاى ديـگر به زمين برسد, ولى اگر پيشانى را به زمين بگذارد و سهوا جاهاى ديگر را به زمين نرساند يا سهوا ذکر نگويد, سجده صحيح است .
مسأله 1058 :
بهتر آن است که در حال اختيار در سجده سه مرتبه سبحان اللّه يا يک مرتبه سـبحان ربي الاعلى وبحمده بگويد, وبايد اين کلمات دنبال هم و به عربى صحيح گفته شود, و ظـاهـر ايـن اسـت کـه گـفتن هر ذکرى که به اين مقدار باشد کفايت مى کند, و مستحب است سبحان ربي الاعلى وبحمده را سه يا پنج يا هفت مرتبه يا بيشتر بگويد.
مسأله 1059 :
در سجود بايد به مقدار ذکر واجب , بدن آرام باشد, و موقع گفتن ذکر مستحب هم , آرام بودن بدن بهتر است .
مسأله 1060 :
اگر پيش از آنکه پيشانى به زمين برسد و بدن آرام بگيرد عمدا ذکر سجده را بگويد, بـايد دوباره ذکر را بعد از گذاشتن پيشانى و آرام شدن تکرار کند, و بنابر احتياط نماز را نيز اعاده نمايد, و اگر پيش از تمام شدن ذکر عمدا سر از سجده بردارد, نماز باطل است .
مسأله 1061 :
اگر پيش از آنکه پيشانى به زمين برسد سهوا ذکر سجده را بگويد, و پيش از آنکه سر از سجده بردارد, بفهمد اشتباه کرده است , بايد دوباره در حال آرام بودن , ذکر را بگويد.
مسأله 1062 :
اگر بعد از آنکه سر از سجده برداشت , بفهمد پيش از آنکه ذکر سجده تمام شود سر برداشته , نمازش صحيح است .
مسأله 1063 :
اگر موقعى که ذکر سجده را مى گويد, يکى از هفت عضو را عمدا از زمين بردارد بـايـد ذکـر را دوبـاره بـعـد از گذاشتن تمام اعضاءتکرار و بعد نماز را اعاده کند, ولى موقعى که مـشـغـول گـفـتـن ذکر نيست اگر غير پيشانى جاهاى ديگر را از زمين بردارد و دوباره بگذارد اشکال ندارد.
مسأله 1064 :
اگـر پـيش از تمام شدن ذکر سجده , سهوا پيشانى را از زمين بردارد, نمى تواند دوباره به زمين بگذارد و بايد آن را يک سجده حساب کند, ولى اگر جاهاى ديگر را سهوا از زمين بردارد, بايد دو مرتبه به زمين بگذارد و ذکر را بگويد.
مسأله 1065 :
بعد از تمام شدن ذکر سجده اول , بايد بنشيند تا بدن آرام گيرد و دوباره به سجده رود.
مسأله 1066 :
جاى پيشانى نمازگزار بايد از جاى سر انگشتان پاى او بلندتر از چهار انگشت بسته نـباشد, بلکه واجب آن است که جاى پيشانى او از جاى انگشتان پايش پست تر از چهار انگشت بسته نباشد.
مسأله 1067 :
در زمـيـن سـراشـيـب که سراشيبى آن درست معلوم نيست اگر جاى پيشانى نـمـازگـزار از جـاى انگشتهاى پا و سر زانوهاى اوبيش از چهار انگشت بسته بلندتر باشد, اشکال ندارد.
مسأله 1068 :
اگر پيشانى را اشتباها به چيزى بگذارد که از جاى انگشتهاى پا و سر زانوهاى او بـلـنـدتـر از چهار انگشت بسته است , بايدسر را به چيزى که بلند نيست يا بلنديش به اندازه چهار انگشت بسته يا کمتر است بگذارد, و بنابر احتياط بايد پيشانى را بر جائى که بلندنيست يا بر چيزى که سجده به آن جايز است بکشد.
مسأله 1069 :
بايد بين پيشانى وآنچه بر آن سجده مى کند, چيزى نباشد, پس اگر مهر به قدرى چـرک بـاشد که پيشانى به خود مهر نرسد,سجده باطل است , ولى اگر مثلا رنگ مهر تغيير کرده باشد اشکال ندارد.
مسأله 1070 :
در سجده بايد کف دست را بر زمين بگذارد, ولى در حال ناچارى پشت دست هم مـانـعـى نـدارد, و اگـر پـشت دست ممکن نباشد بنابر احتياط بايد مچ دست را به زمين بگذارد, وچنانچه آن را هم نتواند, تا آرنج هر جا را که مى تواند به زمين بگذارد, و اگر آن هم ممکن نيست گذاشتن بازو کافى است .
مسأله 1071 :
در سجده بايد دو انگشت بزرگ پاها را به زمين بگذارد, و اگر انگشتهاى ديگر پا يا روى پـا را بـه زمـيـن بگذارد, يا بواسطه بلندبودن ناخن , شست به زمين نرسد نماز باطل است , و کـسـى کـه از روى تقصير بواسطه ندانستن مسأله نمازهاى خود را همينطور خوانده , بايددوباره بخواند, و اگر روى شست يا باطن آن را به زمين بگذارد کافى است .
مسأله 1072 :
کـسـى که مقدارى از شست پايش بريده , بايد بقيه آن را به زمين بگذارد, و اگر چـيـزى از آن نـمانده , يا اگر مانده خيلى کوتاه است , بنابر احتياط بايد بقيه انگشتان را بگذارد, و اگر هيچ انگشت ندارد, هر مقدارى از پا باقى مانده به زمين بگذارد.
مسأله 1073 :
اگر به طور غير معمول سجده کند, مثلا سينه و شکم را به زمين بچسباند, يا پاها را دراز کـند اگرچه هفت عضوى که گفته شدبه زمين برسد, بنابر احتياط مستحب بايد نماز را دوباره بخواند, ولى اگر طورى دراز بکشد که سجده صدق ننمايد نماز او باطل است .
مسأله 1074 :
مهر يا چيز ديگرى که بر آن سجده مى کند, بايد پاک باشد, ولى اگر مثلا مهر را روى فرش نجس بگذارد,يا يک طرف مهرنجس باشد و پيشانى را به طرف پاک آن بگذارد, اشکال ندارد.
مسأله 1075 :
اگر در پيشانى دمل و مانند آن باشد, چنانچه ممکن است بايد با جاى سالم پيشانى سـجـده کـند, و اگر ممکن نيست بايد زمين راگود کند و دمل را در گودال و جاى سالم را به مقدارى که براى سجده کافى باشد بر زمين بگذارد.
مسأله 1076 :
اگر دمل يا زخم تمام پيشانى را فرا گرفته باشد, بنابر احتياط بايد به يکى از دو طـرف پـيشانى و چانه اگرچه به تکرار نماز باشدسجده کند, و اگر ممکن نيست فقط به چانه , و اگر به چانه هم ممکن نيست , بايد براى سجده اشاره کند و موى چانه حايل حساب نمى شود.
مسأله 1077 :
کسى که نمى تواند پيشانى را به زمين برساند, بايد به قدرى که مى تواند خم شود, و مهر يا چيز ديگرى را که سجده بر آن صحيح است , روى چيز بلندى گذاشته و طورى پيشانى را بر آن بگذارد که بگويند سجده کرده است , ولى بايد کف دستها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمين بگذارد.
مسأله 1078 :
اگر چيز بلندى نباشد که مهر يا چيز ديگرى که سجده بر آن صحيح است بگذارد, لازم است که مهر يا چيز ديگر را با دست بلند کرده و بر آن سجده نمايد.
مسأله 1079 :
کـسـى که هيچ نمى تواند سجده نمايد بايد براى سجده با سر اشاره کند, و اگر نتواند, بايد با چشمها اشاره نمايد, و اگر با چشمهاهم نمى تواند اشاره کند بنابر احتياط مستحب با دست و مانند آن براى سجده اشاره کند و در قلب نيز نيت سجده نمايد.
مسأله 1080 :
اگر پيشانى بى اختيار از جاى سجده بلند شود, چنانچه ممکن باشد بايد نگذارد دوبـاره بـجـاى سجده برسد, واين يک سجده حساب مى شود, چه ذکر سجده را گفته باشد يانه , واگـر نـتـوانـد سر را نگهدارد و بى اختيار دوباره بجاى سجده برسد, روى هم يک سجده حساب مى شود, و اگر ذکر نگفته باشد بنابر احتياط بايد بگويد.
مسأله 1081 :
جائى که انسان بايد تقيه کند, مى تواند بر فرش و مانند آن سجده نمايد و لازم نيست بـراى نـمـاز بجاى ديگر برود, ولى اگر بتواندبر حصير يا چيزى که سجده بر آن صحيح مى باشد, طورى سجده کند که به زحمت نيفتد, نبايد بر فرش و مانند آن سجده نمايد.
مسأله 1082 :
اگر روى تشک پر و مانند آن سجده کند, در صورتى که بدن روى آن آرام نگيرد, باطل است .
مسأله 1083 :
اگـرانسان ناچار شود که در زمين گل نماز بخواند, چنانچه آلوده شدن بدن و لباس براى او مشقت ندارد, بايد سجده و تشهدرا به طور معمول بجا آورد, و اگر مشقت دارد, در حالى که ايستاده , براى سجده با سر اشاره کند و تشهد را ايستاده بخواند و نمازش صحيح است .
مسأله 1084 :
در رکعت اول و رکعت سومى که تشهد ندارد, مثل رکعت سوم نماز ظهر و عصر و عشا, بنابر احتياط مستحب بعد از سجده دوم قدرى بى حرکت بنشيند و بعد برخيزد.