سجود
مسأله 1046 :
نمازگزار بايد در هر رکعت از نماز هاي واجب و مستحب ، بعد از رکوع ، دو سجده کند و سجده آن است که پيشاني و کف دو دست و سر دو زانو و سر دو انگشت بزرگ پاها را بر زمين بگذارد .
مسأله 1047 :
دو سجده از يک رکعت با هم رکن است که اگر کسي در نماز واجب عمداً يا از روي فراموشي هر دو را ترک کند ، يا دو سجدة ديگر به آنها اضافه نمايد نمازش باطل است .
مسأله 1048 :
اگر عمدا يک سجده کم يا زياد کند، نماز باطل ميشود و اگر سهواً يک سجده کم کند، حکم ان بعداً گفته خواهد شد .
مسأله 1049 :
اگر پيشاني را عمداً يا سهواً به زمين نگذارد ، سجده نکرده است ، اگر چه جاهاي ديگر به زمين برسد ، ولي اگر پيشاني را به زمين بگذارد و سهواً جاهاي ديگر به زمين نرساند ، يا سهواً ذکر نگويد سجده صحيح است .
مسأله 1050 :
در سجده هر ذکري بگويد کافي است ، ولي احتياط واجب آن است که مقدار ذکر از سه مرتبه سبحان الله يا يک مرتبه سبحان ربي الاعلي و بحمده کمتر نباشد و مستحب است سبحان ربي الاعلي و بحمده را سه يا پنج يا هفت مرتبه بگويد .
مسأله 1051 :
در سجود بايد به مقدار ذکر واجب ، بدن آرام باشد و موقع گفتن ذکر مستحب هم اگر آن را به قصد ذکري که براي سجده دستور داده اند بگويد ، آرام بودن بدن لازم است .
مسأله 1052 :
اگر پيش از آنکه پيبشاني به زمين برسد و بدن آرام بگيرد ، عمداً ذکر سجده را بگويد ، يا پيش از تمام شدن ذکر ، عمداً سر از سجده بردارد نماز باطل است .
مسأله 1053 :
اگر پيش از آنکه پيشاني به زمين برسد و بدن آرام گيرد ، سهواً ذکر سجده را بگويد و پيش از آنکه سر از سجده بردارد ، بفهمد اشتباه کرده بايد دوباره در حال آرام بودن ، ذکر را بگويد.
مسأله 1054 :
اگر بعد از انکه سراز سجده برداشت ، بفهمد که پيش از آرام گرفتن بدن ذکر را گفته يا پيش از آنکه ذکر سجده تمام شود سربرداشته ، نمازش صحيح است .
مسأله 1055 :
اگر موقعي که ذکر سجده را مي گويد ، يکي از هفت عضو را عمداً از زمين بر دارد ، نماز باطل مي شود ولي موقعي که مشغول گفتن ذکر نيست ، اگر غير پيشاني جاهاي ديگر را از زمين بردارد و دوباره اشکال ندارد .
مسأله 1056 :
اگر پيش از تمام شدن ذکر سجده سهواً پيشاني را از زمين بردارد نمي تواند دوباره به زمين بگذارد و بايد آن را يک سجده حساب کند . ولي اگر جاهاي ديگر را سهواً از زمين بر دارد ، بايد دو مرتبه به زمين بگذارد و ذکر را بگويد .
مسأله 1057 :
بعد از تمام شدن ذکر سجدة اول بايد بنشيند تا بدن آرام گيرد و دوباره به سجده رود .
مسأله 1058 :
جاي پيشاني نماز گزار بايد از جاهاي زانوهايش پست تر و بلند تر از چهار انگشت بسته نباشد . بلکه احتياط واجب آن است که جاي پيشاني او از جاي انگشتانش نيز پست وبلند تر از چهار انگشت بسته نباشد .
مسأله 1059 :
در زمين سراشيب که سراشيبي آن درست معلوم نيست ، احتياط واجب آن است که جاي پيشاني نماز گزار از جاي انگشت هاي پا و سر زانو هاي او نيز بيش از چهار انگشت بسته بلندتر نباشد .
مسأله 1060 :
اگر پيشاني را سهواً به چيزي بگذارد که از لاي انگشت هاي پا و سر زانوهاي او بلندتر از چهار انگشت بسته ، چنانچه بلندي آن بقدري است که نمي گويند در حال سجده است ، مي تواند سرر ا بر دارد و به چيزي که بلندي آن به چهار انگشت بسته يا کمتر است بگذارد . و مي تواند سر را به روي آنچه به اندازة چهار انگشت يا کمتر است بکشد و اگر بلندي آن بقدري است که مي گويند در حال سجده است احتياط واجب آن است که پيشاني را از روي آن به روي چيزي که بلندي آن به اندازة چهار انگشت بسته يا کمتر است بکشد . و اگر کشيدن پيشاني ممکن نيست ، بنابر احتياط واجب بايد نماز را تمام کند و دوباره بخواند .
مسأله 1061 :
بايد بين پيشاني و آنچه بر آن سجده مي کند چيزي نباشد ، پس اگر مهري بقدري چرک باشد که پيشاني به خود مهر نرسد ، سجده باطل است ، ولي اگر مثلاً رنگ مهر تغيير کرده باشد ، اشکال ندارد .
مسأله 1062 :
در سجده بايد کف دست را بر زمين بگذارد . ولي در حال ناچاري پشت دست هم مانعي ندارد . و اگر پشت دست ممکن نباشد ، بايد مچ دست را بگذارد و چنانچه آن را هم نتواند ، بايد تا آرنج هر جا که مي تواند بر زمين بگذارد و اگر آن هم ممکن نيست ، گذاشتن بازو کافي است .
مسأله 1063 :
در سجده بايد بنابر احتياط واجب سر دو انگشت پاها را به زمين بگذارد و اگر انگشتهاي ديگر پا ، يا روي پا را به زمين بگذارد ، يا به واسطة بلند بودن ناخن ، سرشت به زمين نرسد نماز باطل است . و کسي که به واسطة ندانستن مسأله نماز هاي خود را اينطور خوانده بنابر احتياط واجب بايد دوباره بخواند .
مسأله 1064 :
کسي که مقداري از شست پايش بريده ، بايد بقيه آن را به زمين بگذارد ، واگر چيزي از آن نمانده ، يا اگر مانده ، خيلي کوتاه است بايد بقية انگشتان را بگذارد و اگر هيچ انگش ندارد ، بايد هر مقداري از پا باقي مانده به زمين بگذارد .
مسأله 1065 :
اگر به طور غير معمول سجده کند ، مثلاً سينه وشکم را به زمين بچسباند ، بنابر احتياط واجب بايد نماز را دوباره بخواند و اگر پاها را دراز کند ، اگر چه هفت عضوي که گفته شد به زمين برسد ، بايد نماز را دوباره بخواند .
مسأله 1066 :
مهر يا چيز ديگري که بر آن سجده مي کند ، بايد پاک باشد ، ولي اگر مثلاً نهر را روي فرش نجس بگذرد ،يا يک طرف مُهر را روي فرش نجس بگذرد ، يا يک طرف مهر نجس باشد وپيشاني را به طرف پاک آن بگذارد،اشکال ندارد .
مسأله 1067 :
اگر در پيشاني دمل ومانند آن باشد،چنانچه ممکن است بايد با جاي سالم پيشاني سجده کند واگر ممکن نيست بايد زمين را گود کند ودمل را در گودال وجاي سالم را به مقداري که براي سجده کافي باشدبر زمين بگذارد.
مسأله 1068 :
اگر دمل يازخم تمام پيشاني راگرفته باشد بايد به يکي از دو طرف پيشاني سجده کند و اگر ممکن نيست به چانه واگربه چانه هم ممکن نيست بايد به هر جاي از صورت که ممکن است سجده کند واگر به هيج جاي از صورت ممکن نيست بايدبا جلوسر، سجده نمايد .
مسأله 1069 :
کسي که نمي تواند پيشاني را به زمين برساند بايد به مقداري که مي تواند خم شود و مهر يا چيز ديگري را که سجده بر آن صحيح است روي چيز بلندي گذاشته وطوري پيشاني رابر آن بگذارد که بگويند سجده کرده است ، ولي بايد کف دستها وزانوهاوانگشتان پا را به طور معمول به زمين بگذارد .
مسأله 1070 :
کسي که هيچ نمي تواند خم شود بايد براي سجده بنشيند و با سر اشاره کند و اگر نتواند بايد با چشمها اشاره نمايد و در هر دو صورت احتياط واجب آن است که اگر مي تواند بقدري مُهر را بلند کند که پيشاني را بر آن بگذارد و اگر نمي تواند احتياط مستحب آن است که مهر را بلند کند و به پيشاني بگذارد و اگر با سر يا چشمها هم نمي تواند اشاره کند ، بايد در قلب نيت سجده کند و بنابر احتياط واجب با دست و مانند آن براي سجده ، اشاره نمايد .
مسأله 1071 :
کسي که نمي تواند بنشيند ، بايد ايستاده نيت سجده کند و چنانچه مي تواند براي سجده با سر اشاره کند و اگر نمي تواند ، با چشمها اشاره نمايد و اگر اين را هم نمي تواند ، در قلب نيت سجده کند ، و بنابر احتياط واجب با دست و مانند آن براي سجده اشاره نمايد .
مسأله 1072 :
اگر پيششاني بي اختيار از جاي سجده بلند شود ، چنانچه ممکن باشد بايد نگذارد دوباره به جاي سجده برسد ، و اين يک سجده برسد ، و اين يک سجده حساب مي شود ، چه ذکر سجده را گفته باشد يا نه و اگر نتواند سر را نگهدارد و بي اختيار دوباره به جاي سجده برسد ، روي هم يک سجده حساب مي شود و اگر ذکر نگفته باشد ، بايد بگويد .
مسأله 1073 :
جائي که انسان بايد تقيه کند مي تواند بر فرش و مانند آن سجده نمايد و لازم نيست براي نماز به جاي ديگر برود .
مسأله 1074 :
اگر روي چيزي که بدن روي آن آرام نمي گيرد سجده کند ، باطل است ولي روي تشک پر يا چيز ديگري که بعد از سر گذاشتن و مقداري پائين رفتن آرام مي گيرد ، سجده کند ، اشکال ندارد .
مسأله 1075 :
اگر انسان ناچار شود که در زمين گل نماز بخواند اگر آلوده شدن بدن و لباس براي او مشقت ندارد سجده و تشهد را بطور معمول بجا آورد ، و اگر مشقت دارد مي تواند در حالي که ايستاده است ، براي سجده با سر اشاره کند و تشهد را ايستاده بخواند
و اگر سجده و تشهد را به طور معمول هم به جا آورد ، نمازش صحيح است .
مسأله 1076 :
در رکعت اول و رکعت سومي که تشهد ندارد ، مثل رکعت سوم نماز و عصر و عشا ، بنابر احتياط واجب بايد بعد از سجدة دوم قدري بي حرکت بنشيند و بعد برخيزد .