احکام تیمم (آیت الله میرزا جواد تبریزی (ره))

تيمم

در هفت مورد بجاى وضو و غسل بايد تيمم کرد:

اول : آنکه تهيه آب به قدر وضو يا غسل ممکن نباشد.

مسأله 655 :

اگر انسان در آبادى باشد بايد بنابر احتياط براى تهيه آب وضو و غسل , به قدرى جستجو کند که از پيدا شدن آن نا اميد شود,و اگر در بيابان باشد, چنانچه زمين آن پست و بلند يا بـه جهت زيادى درختان راه رفتن در آن دشوار است بايد در هر يک از چهار طرف به اندازه پرتاب يـک تير قديمى که با کمان پرتاب مى کردند ((1))

در جستجوى آب رود و الا بايد در هر طرف به اندازه پرتاب دو تير جستجونمايد.

مسأله 656 :

اگر بعضى از چهار طرف هموار و بعض ديگر پست و بلند باشد, در طرفى که هموار است به اندازه پرتاب دو تير, و در طرفى که هموار نيست به اندازه پرتاب يک تير جستجو کند.

مسأله 657 :

در هر طرفى که يقين دارد آب نيست , در آن طرف جستجو لازم نيست .

مسأله 658 :

کـسى که وقت نماز او تنگ نيست و براى تهيه آب وقت دارد, اگر يقين دارد در مـحـلـى دورتـر از مقدارى که بايد جستجو کند آب هست , بايد براى تهيه آب برود, و اگر گمان دارد آب هست , رفتن به آن محل لازم نيست , ولى اگر گمان او قوى و به حد اطيمنان باشد, بايد براى تهيه آب به آن محل برود.

مسأله 659 :

لازم نيست خود انسان در جستجوى آب برود, بلکه مى تواند کسى را که به گفته او اطمينان دارد بفرستد, و در اين صورت اگريک نفر از طرف چند نفر برود کافى است .

مسأله 660 :

اگـر احـتمال دهد که داخل بار سفر خود, يا در منزل يا در قافله آب هست , بنابر احتياط بايد به قدرى جستجو نمايد که به نبودن آب يقين کند يا از پيدا کردن آن نا اميد شود.

مسأله 661 :

اگـر پيش از وقت نماز جستجو نمايد و آب پيدا نکند و تا وقت نماز همانجا بماند, چـنـانچه احتمال دهد که آب پيدا مى کند, احتياطمستحب آن است که دوباره در جستجوى آب برود.

مسأله 662 :

اگر بعد از داخل شدن وقت نماز جستجو کند و آب پيدا نکند و تا وقت نماز ديگر در هـمـانجا بماند, چنانچه احتمال دهد که آب پيدامى شود, احتياط مستحب آن است که دوباره در جستجوى آب برود.

مسأله 663 :

اگر وقت نماز تنگ باشد, يا از دزد و درنده بترسد, يا جستجوى آب به قدرى سخت باشد که نتواند تحمل کند, جستجو لازم نيست .

مسأله 664 :

اگـر در جـسـتجوى آب نرود تا وقت نماز تنگ شود, اگرچه معصيت کرده ولى نمازش با تيمم صحيح است .

مسأله 665 :

کسى که يقين دارد آب پيدا نمى کند, چنانچه دنبال آب نرود و با تيمم نماز بخواند و بـعد از نماز بفهمد که اگر جستجو مى کرد آب پيدا مى شد, چنانچه وقت وسعت داشته باشد لازم است وضو گرفته و نماز را اعاده نمايد.

مسأله 666 :

اگر بعد از جستجو, آب پيدا نکند و با تيمم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد در جائى کـه جـسـتجو کرده آب بوده , در صورتى که وقت باقى باشد بايد وضو گرفته و نماز را دوباره بجا آورد.

مسأله 667 :

کسى که يقين دارد وقت نماز تنگ است , اگر بدون جستجو با تيمم نماز بخواند و بـعـد از نماز و پيش از گذشتن وقت بفهمد که براى جستجو وقت داشته , احتياط واجب آن است که دوباره نمازش را بخواند.

مسأله 668 :

اگر بعد از داخل شدن وقت نماز, وضو داشته باشد و بداند که اگر وضوى خود را بـاطـل کـنـد تهيه آب براى او ممکن نيست يانمى تواند وضو بگيرد, چنانچه بتواند وضوى خود را نـگـهدارد نبايد آن را باطل نمايد, ولى مى تواند با عيال خود نزديکى کند اگرچه بداند که ازغسل متمکن نخواهد شد.

مسأله 669 :

اگر پيش از وقت نماز, وضو داشته باشد و بداند که اگر وضوى خود را باطل کند تهيه آب براى او ممکن نيست , چنانچه بتواندوضوى خود را نگهدارد, احتياط مستحب آن است که آن را باطل نکند.

مسأله 670 :

کسى که فقط به مقدار وضو يا به مقدار غسل آب دارد و مى داند که اگر آن را بريزد آب پـيدا نمى کند, چنانچه وقت نماز داخل شده باشد, ريختن آن حرام است و احتياط مستحب آن است که پيش از وقت نماز هم آن را نريزد.

مسأله 671 :

کسى که مى داند آب پيدا نمى کند, اگر بعد از داخل شدن وقت نماز وضوى خود را بـاطل کند, يا آبى که دارد بريزد معصيت کرده ,ولى نمازش با تيمم صحيح است , اگرچه احتياط مستحب آن است که قضاى آن نماز را نيز بخواند.

دوم از موارد تيمم :

مسأله 672 :

اگر بواسطه پيرى , يا ترس از دزد و جانور و مانند اينها, يا نداشتن وسيله اى که آب از چـاه بـکشد, دسترسى به آب نداشته باشد, بايد تيمم کند, و همچنين است اگر تهيه کردن آب يا اسـتـعـمال آن به قدرى مشقت داشته باشد که مردم آن را تحمل نمى کنند, ولى درصورت اخير چنانچه تيمم ننمايد و وضو بگيرد وضوى او صحيح است .

مسأله 673 :

اگر براى کشيدن آب از چاه , دلو و ريسمان و مانند اينها لازم دارد و مجبور است بخرد يا کرايه نمايد, اگرچه قيمت آن چند برابرمعمول باشد بايد تهيه کند, و همچنين است اگر آب را بـه چـنـديـن برابر قيمتش بفروشند, ولى اگر تهيه آنها به قدرى پول مى خواهد که نسبت به حال او ضرر دارد, واجب نيست تهيه نمايد.

مسأله 674 :

اگر ناچار شود که براى تهيه آب قرض کند, بايد قرض نمايد, ولى کسى که مى داند يا گمان دارد که نمى تواند قرض خود را بدهد,واجب نيست قرض کند.

مسأله 675 :

اگر کندن چاه مشقت ندارد, بايد براى تهيه آب چاه بکند.

مسأله 676 :

اگر کسى مقدارى آب بى منت به او ببخشد بايد قبول کند.

سوم از موارد تيمم :

مسأله 677 :

اگر از استعمال آب بر جان خود بترسد, يا بترسد که بواسطه استعمال آن مرض يا عـيـبـى در او پـيـدا شود, يا مرضش طول بکشد,يا شدت يابد يا به سختى معالجه شود, بايد تيمم نمايد, ولى اگر آب گرم براى او ضرر ندارد, بايد با آب گرم وضو بگيرد يا غسل کند.

مسأله 678 :

لازم نـيـسـت يقين کند که آب براى او ضرر دارد, بلکه اگر احتمال ضرر بدهد, چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد و از آن احتمال , ترس براى او پيدا شود, بايد تيمم کند.

مسأله 679 :

کسى که مبتلا به درد چشم است و آب براى او ضرر دارد, بايد تيمم نمايد.

مسأله 680 :

اگر بواسطه يقين يا ترس ضرر, تيمم کند و پيش از نماز بفهمد که آب برايش ضرر نـدارد, تيمم او باطل است .

و اگر بعد از نمازبفهمد, بنابر احتياط واجب در صورتى که وقت باقى باشد بايد دوباره نماز را با وضو يا غسل بخواند, و اگر وقت گذشته قضا ندارد.

مسأله 681 :

کسى که مى داند آب برايش ضرر ندارد, چنانچه غسل کند يا وضو بگيرد و بعد بفهمد که آب براى او ضرر داشته وضو وغسل او صحيح است .

چهارم از موارد تيمم :

مسأله 682 :

هرگاه بترسد که اگر آب را به مصرف وضو يا غسل برساند, دچار زحمت مى شود بايد تيمم نمايد, و جواز تيمم به اين جهت درسه صورت است : 1 - آنـکـه اگـر آب را در وضـو يا غسل صرف نمايد خودش فعلا يا بعدا به تشنگى که باعث تلف يا مرضش شده يا تحملش مشقت زيادى داردمبتلا خواهد شد.

2 - آنکه بر کسانى که حفظشان بر او واجب است بترسد که از تشنگى تلف يا بيمار شوند.

3 - آنـکه بر غير خود ( چه انسان باشد يا حيوان ) بترسد و تلف يا بيمارى يا بيتابى شان بر او گران باشد, و در غير اين صورت با داشتن آب تيمم جايز نيست .

مسأله 683 :

اگر غير از آب پاکى که براى وضو يا غسل دارد آب نجسى هم به مقدار آشاميدن خـود و کـسانى که با او مربوطند داشته باشد,بايد آب پاک را براى آشاميدن بگذارد و با تيمم نماز بـخـواند, ولى چنانچه آب را براى حيوانش يا بچه نا بالغ بخواهد, بايد آب نجس را به آنان بدهد و با آب پاک وضو و غسل را انجام دهد, به شرط آنکه نجاست آب موجب ضرر نباشد.

پنجم از موارد تيمم :

مسأله 684 :

کسى که بدن يا لباسش نجس است و کمى آب دارد که اگر با آن وضو بگيرد يا غسل کـنـد, براى آب کشيدن بدن يا لباس اونمى ماند, بنابر احتياط, بدن يا لباس را آب بکشد و با تيمم نـمـاز بخواند, ولى اگر چيزى نداشته باشد که بر آن تيمم کند, بايد آب را به مصرف وضو يا غسل برساند و با بدن يا لباس نجس نماز بخواند.

ششم از موارد تيمم :

مسأله 685 :

اگر غير از آب يا ظرفى که استعمال آن حرام است آب يا ظرف ديگرى ندارد, مثلا آب يا ظرفش غصبى است و غير از آن , آب وظرف ديگرى ندارد, بايد بجاى وضو و غسل تيمم کند.

هفتم از موارد تيمم :

مسأله 686 :

هـرگـاه وقـت بـه قدرى تنگ باشد که اگر وضو بگيرد يا غسل کند تمام نماز يا مقدارى از آن بعد از وقت خوانده مى شود بايد تيمم کند.

مسأله 687 :

اگر عمدا نماز را به قدرى تاخير بيندازد که وقت وضو يا غسل نداشته باشد, معصيت کرده ولى نماز او با تيمم صحيح است .

مسأله 688 :

کسى که شک دارد که اگر وضو بگيرد يا غسل کند وقت براى نماز او مى ماند يا نه , بايد تيمم نمايد.

مسأله 689 :

کـسـى که بواسطه تنگى وقت تيمم کرده , و بعد از نماز مى توانسته وضو بگيرد و نـگـرفـته تا آبى که داشته از دستش رفت , درصورتى که وظيفه اش تيمم باشد, بايد دوباره تيمم نمايد اگرچه تيمم خود را نشکسته باشد.

مسأله 690 :

کسى که آب دارد, اگر بواسطه تنگى وقت با تيمم مشغول نماز شود و در بين نماز آبـى کـه داشـتـه از دسـتش برود, چنانچه وظيفه اش تيمم باشد احتياط واجب آن است که براى نمازهاى بعدى دوباره تيمم کند.

مسأله 691 :

اگر انسان به قدرى وقت دارد که مى تواند وضو بگيرد يا غسل کند و نماز را بدون کارهاى مستحبى آن مثل اقامه و قنوت بخواند, بايد غسل کند يا وضو بگيرد و نماز را بدون کارهاى مستحبى آن بجا آورد, بلکه اگر به اندازه سوره هم وقت ندارد, بايد غسل کند ياوضو بگيرد و نماز را بدون سوره بخواند.