احکام تیمم (آیت الله سید محمد علوی گرگانی)

تيـمّم

در هفت مورد به جاي وضو وغسل بايد تيمّم کرد:

اوّل آن که تهيّه آب بقدر وضو يا غسل ممکن نباشد.

مسأله 654 :

اگر انسان در آبادي باشد، بايد براي تهيّه آب وضو وغسل، به قدري جستجو کند که از پيدا شدن آن نااميد شود و اگر در بيابان باشد، چنانچه زمين آن پست وبلند است، بايد در هريک از چهار طرف به اندازه پرتاب يک تير قديمي که با کمان پرتاب مي‌کردند در جستجوي آب برود و اگر زمين آن پست وبلند نيست، بايد در هر طرف به اندازه پرتاب دو تير جستجو نمايد.

مسأله 655 :

اگر بعضي از چهار طرف هموار وبعض ديگر پست وبلند باشد، بايد در طرفي که هموار است به اندازه پرتاب دو تير و در طرفي که هموار نيست به اندازه پرتاب يک تير جستجو کند.

مسأله 656 :

در هر طرفي که يقين دارد آب نيست، در آنطرف جستجو لازم نيست.

مسأله 657 :

کسي که وقت نماز او تنگ نيست وبراي تهيّه آب وقت دارد، اگر يقين دارد در محلّي دورتر از مقداري که بايد جستجو کند، آب هست بايد براي تهيّه آب برود مگر اين که زحمت زيادي داشته باشد و اگر گمان دارد آب هست، رفتن به آن محل لازم نيست اگرچه بنابر احتياط مستحبّ رفتن به آنجا لازم است ولي اگر گمان او قوي باشد، بنابر احتياط واجب بايد براي تهيّه آب به آن محل برود.

مسأله 658 :

لازم است خود انسان در جستجوي آب برود، مگر علم يا اطمينان پيدا کند از جستجوي ديگري، اگرچه هم نايب او نباشد.

مسأله 659 :

اگر احتمال دهد که داخل بار سفر خود، يا در منزل يا در قافله آب هست، بايد به قدري جستجو نمايد که به نبودن آب يقين کند، يا از پيدا کردن آن نااميد شود.

مسأله 660 :

اگر پيش از وقت نماز جستجو نمايد وآب پيدا نکند وتاوقت نماز همانجا بماند، چنانچه احتمال دهد که آب پيدا مي‌کند، احتياط واجب آن است که دوباره در جستجوي آب برود.

مسأله 661 :

اگر بعد از داخل شدن وقت نماز جستجو کند وآب پيدا نکند وتا وقت نماز ديگر در همانجا بماند، چنانچه احتمال معتبر دهد که آب پيدا مي‌شود، احتياط واجب آن است که دوباره در جستجوي آب برود.

مسأله 662 :

اگر وقت نمازتنگ باشد، يا از دزد ودرنده بترسد، يا جستجوي آب به قدري سخت باشد که نتواند تحمّل کند، جستجو لازم نيست.

مسأله 663 :

اگر در جستجوي آب نرود تا وقت نماز تنگ شود، معصيت کرده ولي نمازش با تيمّم صحيح است و احتياط مستحبّ آن است که قضا نمايد خصوصاً اگر علم پيدا کند که اگر جستجو مي‌کرد، آب پيدا مي‌نمود.

مسأله 664 :

کسي که يقين دارد آب پيدا نمي‌کند، چنانچه دنبال آب نرود و با تيمّم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد که اگر جستجو مي‌کرد آب پيدا مي‌شد، نمازش باطل است.

مسأله 665 :

اگر بعد از جستجو آب پيدا نکند و با تيمّم نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد در جايي که جستجو کرده آب بوده، نماز او صحيح است.

مسأله 666 :

کسي که يقين دارد وقت نماز تنگ است، اگر بدون جستجو با تيمّم نماز بخواند، و بعد از نماز بفهمد که براي جستجو وقت داشته، احتياط واجب آن است که دوباره نمازش را بخواند و احتياط مستحبّ آن که اگر وقت گذشته، قضا نمايد.

مسأله 667 :

اگر بعد از داخل شدن وقت نماز، وضو داشته باشد وبداند که اگر وضوي خود را باطل کند تهيّه آب براي او ممکن نيست، يانمي‌تواند وضو بگيرد، چنانچه‌بتواند وضوي خود را نگهدارد، نبايد آن را باطل‌نمايد.

مسأله 668 :

اگر پيش از وقت نماز، وضو داشته باشد وبداند که اگر وضوي خود را باطل کند، تهيّه آب براي او ممکن نيست، چنانچه بتواند وضوي خود را نگهدارد، احتياط واجب آن است که آن را باطل نکند.

مسأله 669 :

کسي که فقط به مقدار وضو يا به مقدار غسل آب دارد وميداند که اگر آن را بريزد آب پيدا نمي‌کند، چنانچه وقت نماز داخل شده باشد، ريختن آن حرام است و احتياط واجب آن است که پيش از وقت نماز هم آن را نريزد.

مسأله 670 :

کسي که مي‌داند آب پيدا نمي‌کند، اگر بعد از داخل شدن وقت نماز وضوي خود را باطل کند، يا آبي که دارد بريزد معصيت کرده ولي نمازش با تيمّم صحيح است، اگرچه احتياط مستحبّ آن است که قضاي آن نماز را بخواند

دوم از موارد تيمّم

مسأله 671 :

اگر به واسطه پيري، يا ترس از دزد وجانور ومانند اينها، يا نداشتن وسيله‌اي که آب از چاه بکشد، دسترسي به آب نداشته باشد، بايد تيمّم کند و همچنين اگر تهيّه کردن آب يا استعمال آن به قدري مشقّت داشته باشد که مردم تحمّل آن را نکنند بايد تيمّم کند.

مسأله 672 :

اگر براي کشيدن آب از چاه، دلو وريسمان ومانند اينها لازم دارد ومجبور است بخرد، يا کرايه نمايد، اگرچه قيمت آن چند برابر معمول باشد، بايد تهيّه کند و همچنين است اگر آب را به چندين برابر قيمتش بفروشند ولي اگر تهيّه آنها به قدري پول مي‌خواهد که نسبت بحال او آن مقدار ضرر دارد، واجب نيست تهيّه نمايد.

مسأله 673 :

اگر ناچار شود که براي تهيّه آب قرض کند، بايد قرض نمايد.

مسأله 674 :

اگر کسي که مي‌داند يا گمان دارد که نمي‌تواند قرض خود را بدهد، و يا اينکه قرض حرجي باشد، قرض کردن واجب نيست.

مسأله 675 :

اگر کندن چاه مشقّت ندارد، بايد براي تهيّه آب چاه بکند.

مسأله 676 :

اگر کسي مقداري آب بي منّت به او ببخشد بايد قبول کند.

سوم از موارد تيمّم

مسأله 677 :

اگر از استعمال آب بر جان خود بترسد، يا بترسد که به واسطه استعمال آن مرض يا عيبي در او پيدا شود، يا مرضش طول بکشد، يا شدّت کند، يا بسختي معالجه شود، بايد تيمّم نمايد ولي اگر آب گرم براي او ضرر ندارد، بايد با آب گرم وضو بگيرد يا غسل کند.

مسأله 678 :

لازم نيست يقين کند که آب براي او ضرر دارد، بلکه اگر احتمال ضرر بدهد، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد و از آن احتمال ترس براي او پيدا شود، بايد تيمّم کند.

مسأله 679 :

کسي که مبتلا به درد چشم است وآب براي او ضرر دارد، بايد تيمّم نمايد.

مسأله 680 :

اگر به واسطه يقين يا ترس ضرر، تيمّم کند و پيش ازنماز بفهمد که آب برايش ضرر ندارد، تيمّم او باطل است و اگر بعد از نماز بفهمد، بنابر احتياط واجب بايد دوباره نماز را با وضو يا غسل بخواند و اگر وقت گذشته قضا نمايد.

مسأله 681 :

کسي که مي‌داند آب برايش ضرر ندارد، چنانچه غسل کند يا وضو بگيرد و بعد بفهمد که آب براي او ضرر داشته، وضو وغسل او صحيح است، ولکن بنابر احيتاط مستحبّ اعاده نمايد.

چهارم از موارد تيمّم

مسأله 682 :

هرگاه بترسد که اگر آب را بمصرف وضو يا غسل برساند، خود او يا عيال واولاد او، يا رفيقش وکساني که با او مربوطند مانند نوکر وکلفت از تشنگي بميرند، يا مريض شوند، يا به قدري تشنه شوند که تحمّل آن براي خود شخص مشقّت داشته باشد، بايد به جاي وضو وغسل تيمّم نمايد و نيز اگر بترسد حيواني که مال خود اوست از تشنگي تلف شود، بايد آب را به آن بدهد وتيمّم نمايد، و همچنين است اگر کسي که حفظ جان او واجب است به طوري تشنه باشد که اگر انسان آب را باو ندهد تلف شود.

مسأله 683 :

اگر غير از آب پاکي که براي وضو يا غسل دارد، آب نجسي هم به مقدار آشاميدن خود وکساني که با او مربوطند داشته باشد، بايد آب پاک را براي آشاميدن بگذارد و با تيمّم نماز بخواند ولي چنانچه آب را براي حيوانش بخواهد، بايد آب‌نجس‌را به‌آن بدهد وبا آب‌پاک وضو وغسل را انجام دهد.

پنجم از موارد تيمّم

مسأله 684 :

کسي که بدن يا لباسش نجس است وکمي آب دارد که اگر با آن وضو بگيرد يا غسل کند، براي آب کشيدن بدن يا لباس او نمي‌ماند، بايد بدن يا لباس را آب بکشد و با تيمّم نماز بخواند، ولي اگر چيزي نداشته باشد که بر آن تيمّم کند، بايد آب را به مصرف وضو يا غسل برساند و با بدن يا لباس نجس نماز بخواند.

ششم از موارد تيمّم

مسأله 685 :

اگر غير از آب يا ظرفي که استعمال آن حرام است آب يا ظرف ديگري ندارد، مثلاً آب يا ظرفش غصبي است وغير از آن، آب وظرف ديگري ندارد، بايد به جاي وضو وغسل تيمّم کند.

هفتم از موارد تيمّم

مسأله 686 :

هرگاه وقت به قدري تنگ باشد که اگر وضو بگيرد، يا غسل کند تمام نماز يا مقداري از آن بعد از وقت خوانده مي‌شود، بايد تيمّم کند.

مسأله 687 :

اگر عمداً نماز را به قدري تأخير بيندازد که وقت وضو يا غسل نداشته باشد، معصيت کرده ولي نماز او با تيمّم صحيح است، اگرچه احتياط اکيد آن است که قضاي آن نماز را بخواند.

مسأله 688 :

کسي که شک دارد که اگر وضو بگيرد، يا غسل کند وقت براي نماز او مي‌ماند يا نه، بايد وضو يا غسل را بجا آورد.

مسأله 689 :

کسي که به واسطه تنگي وقت تيمّم کرده، چنانچه بعد از نماز آبي که داشته از دستش برود، اگرچه تيمّم خود را نشکسته باشد، در صورتي که وظيفه‌اش تيمّم باشد، بايد دوباره تيمّم نمايد مگر در صورتي که بعد از نماز‌وقتي که در آن وضو بگيرد نداشته باشد در اين صورت همان تيمّم کافي‌است.

مسأله 690 :

کسي که آب دارد، اگر به واسطه تنگي وقت با تيمّم مشغول نماز شود و در بين نماز آبي که داشته از دستش برود، چنانچه وظيفه‌اش تيمّم باشد، براي‌نمازهاي‌بعدي تيمّم ديگري‌نمي‌خواهد.

مسأله 691 :

اگر انسان به قدري وقت دارد که مي‌تواند وضو بگيرد، يا غسل کند ونماز را بدون کارهاي مستحبّي آن مثل اقامه وقنوت بخواند، بايد غسل يا وضو بگيرد ونماز را بدون کارهاي مستحبّي آن بجا آورد، بلکه اگر به اندازه سوره هم وقت ندارد، بايد غسل کند يا وضو بگيرد ونماز را بدون سوره بخواند.