مستحبّات دفن
مسأله 623 :
خوب است به اميد آن که مطلوب پروردگار باشد قبر را به اندازه قد انسان متوسّط گود کنند و ميّت را در نزديکترين قبرستان دفن نمايند، مگر آن که قبرستان دورتر، از جهتى بهتر باشد، مثل آن که مردمان خوب در آنجا دفن شده باشند، يا مردم براى فاتحه اهل قبور بيشتر به آنجا بروند و نيز جنازه را چند متر مانده به قبر، زمين بگذارند و تا سه مرتبه کم کم نزديک ببرند و در هر مرتبه زمين بگذارند و بردارند و در نوبت چهارم وارد قبر کنند و اگر ميّت مرد است، در دفعه سوم طورى زمين بگذارند که سر او طرف پايين قبر باشد و در دفعه چهارم از طرف سر وارد قبر نمايند و اگر زن است در دفعه سوم طرف قبله قبر بگذارند و به پهنا وارد قبر کنند و در موقع وارد کردن، پارچه‌اى روى قبر بگيرند و نيز جنازه را به آرامى از تابوت بگيرند و وارد قبر کنند و دعاهايى که دستور داده شده، پيش از دفن و موقع دفن بخوانند و بعد از آن که ميّت را در لحد گذاشتند، گره‌هاى کفن را باز کنند و صورت ميّت را روى خاک بگذارند و بالشى از خاک زير سر او بسازند و پشت ميّت، خشت خام يا کلوخى بگذارند که ميّت به پشت برنگردد و پيش از آن که لحد را بپوشانند، دست راست را به شانه راست ميّت بزنند و دست چپ را به قوت بر شانه چپ ميّت بگذارند و دهان را نزديک گوش او ببرند و به شدّت حرکتش دهند و سه مرتبه بگويند:
«اِسمَع اِفهَم يا فُلانَ بنَ فُلان» و به جاى فلان، اسم ميّت و پدرش را بگويند مثلاً اگر اسم او محمّد و اسم پدرش على است سه مرتبه بگويند:
«اِسمَع اِفهَم يا مُحَمَّدَ بنَ عَلي» پس از آن بگويند:
«هَل اَنتَ عَلَى الْعَهدِ الَّذي فَارَقتَنا عَلَيهِ مِن شَهَادَةِ اَن لا اِلهَ الّا اللَّهُ وَحدَهُ لَا شَريکَ لَهُ وَ اَنَّ مُحَمَّداً صَلّى‌اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ عَبدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ سَيِّدُ النَّبِيّينَ وَ خاتَمُ المُرسَلِينَ و اَنَّ عَلِياً اَميرُ المُؤمِنينَ وَ سَيِّدُ الْوَصِيِّينَ وَ اِمامٌ افتَرَضَ اللَّهُ طاعَتَهُ عَلَى العالَمِينَ وَ اَنَّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَينَ وَ عَلِيَّ بنَ الْحُسَينِ وَ مُحَمَّدَ بنَ عَلِيّ وَ جَعفَرَ بنَ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَى‌بنَ جَعفَرٍ وَ عَلِيَّ بن مُوسى وَ مُحَمَّدَ بنَ عَلِيٍّ وَ عَليَّ بنَ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنَ بنَ عَلِيٍّ وَ الْقائِمَ الْحُجَّةَ الْمَهدِيَّ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَيهِم اَئِمَّةُ الْمُؤمِنينَ وَ حُجَجُ اللَّهِ عَلَى الْخَلقِ اَجمَعِينَ وَ اَئِمَّتُکَ اَئِمَّةُ هُدىً بِکَ اَبرارٌ يا فُلانَ بنَ فُلانٍ» و بجاى فلان بن فلان اسم ميّت و پدرش را بگويد.
و بعد بگويد: «اِذا اَتاکَ الْمَلَکانِ المُقَرَّبانِ رَسُولَينِ مِن عِندِ اللَّهِ تَبارَکَ وَ تَعالَى وَ سَأَلاکَ عَن رَبِّکَ وَ عَن نَبِيِّکَ وَ عَن دِينِکَ وَ عَن کِتابِکَ وَ عَن قِبلَتِکَ وَ عَن اَئِمَّتِکَ فَلاتَخَفْ وَ لاتَحزَنْ وَ قُلْ فِي جَوابِهِما اللَّهُ رَبِّي وَ مُحَمَّدٌ صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ نَبِيِّي وَ الاِسلامُ دِينِي وَ القُرآنُ کِتابِي وَ الکَعبَةُ قِبلَتِي وَ اَميرُ المُؤمِنينَ عَلِيُّ بنُ أبيطالِبٍ اِمامي وَ الحَسَنُ بنُ عَلِيٍّ المجتَبى اِمامي وَ الحُسَينُ بنُ عَلِيّ الشَّهيدُ بِکَربَلاءَ اِمامِي وَ عَلِيٌّ زَينُ العابِدِينَ اِمَامِي و مُحَمَّدٌ الباقِرُ اِمَامِي وَ جَعفَرٌ الصّادِقُ اِمَامِي وَ مُوسَى الکاظِمُ اِمامي وَ عَليٌّ الرِّضا اِمامي و مُحَمَّدٌ الجَوادٌ اِمامي و عليٌّ الهَادِي اِمَامِي وَ الحَسَنُ العَسکَريُّ اِمَامِي وَ الحُجَّةُ المُنتَظَرُ اِمامي هؤُلاءِ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَيهِم اَجمَعِينَ اَئِمَّتِي وَ سَادَتِي وَ قَادَتِي وَ شُفَعَائِي بِهِم اَتَولّى وَ مِن اَعدائِهِم اَتَبَرَّءُ فِي الدُّنيَا وَ الآخِرَةِ ثُمَّ اعْلَم يا فُلانَ بنَ فُلان» و بجاى فلان بن فلان اسم ميّت و پدرش را بگويد و بعد بگويد: «اَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى‌نِعمَ الرَّبُّ وَ اَنَّ مُحَمَّداً صَلَّى‌اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ نِعمَ الرَّسُولُ وَ اَنَّ عَلِيَّ بنَ اَبِي طالِبٍ وَ اَولادَهُ المَعصُومينَ الاَئِمَّةَ الاِثنَي عَشَرَ نِعمَ الأئِمَّةُ وَ اَنَّ مَا جَاءَ بِهِ مُحَمَّدٌ صَلَّى‌اللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ حَقٌّ وَ اَنَّ المَوتَ حَقٌّ وَ سُؤالَ مُنکَرٍ وَ نَکيرٍ فِي القَبرِ حَقٌّ وَ البَعثَ حَقٌّ وَ النُّشُورَ حَقٌّ وَ الصِّراطَ حَقٌّ وَ المِيزانَ حقٌّ وَ تَطايُرَ الکُتُبِ حَقٌّ وَ اَنَّ الجَنَّةَ حَقٌّ وَ النّارَ حَقٌّ وَ اَنَّ السَّاعَةَ آتِيَةٌ لَا رَيبَ فِيهَا وَ اَنَّ اللَّهَ يَبعَثُ مَن فِي القُبُورِ» پس بگويد: «اَفَهِمتَ يا فُلانُ» و بجاى فلان، اسم ميّت را بگويد: پس از آن بگويد: «ثَبَّتَکَ اللَّهُ بِالقَولِ الثَّابِتِ وَ هَداک اللَّهُ اِلَى صِرَاطٍ مُستَقِيمٍ عَرَّفَ اللَّهُ بَينَکَ وَ بَينَ اَوليائِکَ في مُستَقَرٍّ مِن رَحمَتِهِ» پس بگويد: «اَللَّهُمَّ جَافِ الاَرضَ عَن جَنبَيهِ وَ اصعَد بِرُوحِهِ اِلَيکَ وَ لَقِّهِ مِنکَ بُرهَاناً اَللَّهُمَّ عَفوَکَ عَفوَک». و اگر ميّت زن است تمام خطاب‌ها و ضميرها و افعال، مؤنّث ذکر شود.
مسأله 624 :
خوب است به اميد اين که مطلوب پروردگار است کسى که ميّت را در قبر مى‌گذارد، با طهارت و سر برهنه و پا برهنه باشد و از طرف پاى ميّت از قبر بيرون بيايد و غير از خويشان ميّت کسانى که حاضرند، با پشت دست خاک بر قبر بريزند و بگويند «اِنَّا للَّهِ وَ اِنّا اِلَيهِ راجِعُونَ». اگر ميّت زن است، کسى که با او محرم مى‌باشد او را در قبر بگذارد و اگر محرمى نباشد، خويشانش او را در قبر بگذارند.
مسأله 625 :
خوب است به اميد اين که مطلوب پروردگار است قبر را مربّع يا مربّع مستطيل بسازند و به اندازه چهار انگشت از زمين بلند کنند و نشانه‌اى روى آن بگذارند که اشتباه نشود و روى قبر آب بپاشند و بعد از پاشيدن آب، کسانى که حاضرند، دستها را بر قبر بگذارند و انگشتها را باز کرده در خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره مبارکه: «اِنّا اَنزَلناهُ» بخوانند و براى ميّت طلب آمرزش کنند و اين دعا را بخوانند: «اَللَّهُمَّ جَافِ الاَرضَ عَن جَنبَيهِ وَ اَصعِد اِلَيکَ رُوحَهُ وَ لَقِّهِ مِنکَ رِضواناً وَ اَسکِن قَبرَهُ مِن رَحمَتِکَ ما تُغنيهِ بِهِ عَن رَحمَةِ مَن سِوَاکَ».
مسأله 626 :
پس از رفتن کسانى که تشييع جنازه کرده‌اند مستحب است ولىّ ميّت يا کسى که از طرف ولى اجازه دارد، دعاهايى را که دستور داده شده، به ميّت تلقين کند.
مسأله 627 :
بعد از دفن مستحب است صاحبان عزا را، سر سلامتى دهند ولى اگر مدّتى گذشته است که بواسطه سر سلامتى دادن مصيبت يادشان مى‌آيد، ترک آن بهتر است و نيز مستحب است تا سه روز براى اهل خانه ميّت غذا بفرستند و غذا خوردن نزد آنان و در منزلشان مکروه است.
مسأله 628 :
مستحب است انسان در مرگ خويشان، مخصوصاً در مرگ فرزند صبر کند و هر وقت ميّت را ياد مى‌کند «اِنَّا للَّهِ وَ اِنّا اِلَيهِ راجِعُونَ» بگويد و براى ميّت قرآن بخواند و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود.
مسأله 629 :
بنابر احتياط واجب نبايد انسان در مرگ کسى صورت و بدن را بخراشد و به خود لطمه بزند.
مسأله 630 :
پاره کردن يقه در مرگ غير پدر و برادر جايز نيست و بنابر احتياط مستحب در مرگ آنها هم اين کار را نکنند.
مسأله 631 :
اگر مرد در مرگ زن يا فرزند يقه يا لباس خود را پاره کند يا اگر زن در عزاى ميّت صورت خود را بخراشد بطورى که خون بيايد يا موى خود را بکند بايد يک بنده آزاد کند، يا ده فقير را طعام دهد و يا آنها را بپوشاند و اگر نتواند بايد سه روز روزه بگيرد بلکه اگر خون هم نيايد بنابر احتياط واجب به اين دستور عمل نمايد.
مسأله 632 :
احتياط مستحب آن است که در گريه بر ميّت صدا را خيلى بلند نکنند.