احکام قسم خوردن
مسأله 2679 :
اگر قسم بخورد که کارى را انجام دهد يا ترک کند مثلا قسم بخورد که روزه بگيرد، يا دود استعمال نکند، چنانچه عمدا مخالفت کند، بايد کفاره بدهد يعنى يک بنده آزاد کند، يا ده فقير را سير کند يا آنان را بپوشاند و اگر اينها را نتواند بايد سه روز روزه بگيرد و بايد روزه پى در پى باشد.
مسأله 2680 :
قسم چند شرط دارد:
(اول) کسى که قسم مىخورد بايد بالغ و عاقل باشد و از روى قصد قسم بخورد، پس قسم خوردن بچه و ديوانه و مست و کسى که مجبورش کرده اند درست نيست و همچنين است اگر در حال عصبانى بودن بىقصد قسم بخورد.
(دوم) کارى را که براى انجام آن قسم مىخورد بايد حرام يا مکروه نباشد و کارى را که قسم مىخورد ترک کند، بايد واجب يا مستحب نباشد، و اگر قسم بخورد کار مباحى را بجا آورد، بايد ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد و نيز اگر قسم بخورد کار مباحى را ترک کند بايد انجام آن بهتر از ترکش نباشد.
(سوم) به يکى از اسمهاى خداوند عالم قسم بخورد که به غير ذات مقدس او گفته نمىشود مانند (خدا) و (الله) ونيز اگر به اسمى قسم بخورد که به غير خدا هم مىگويند ولى به قدرى به خدا گفته مىشود که هر وقت کسى آن اسم را بگويد ذات مقدس حق در نظر مىآيد، مثل آن که به خالق و رازق قسم بخورد صحيح است، بلکه احتياط وجوبى در غير اين صورت هم عمل به قسم است.
(چهارم) قسم را به زبان بياورد، و اگر بنويسد يا در قلبش قصد کند صحيح نيست ولى آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحيح است.
(پنجم) عمل کردن به قسم براى او ممکن باشد و اگر موقعى که قسم مىخورد، ممکن باشد وبعدا از عمل به آن عاجز شود، از وقتى که عاجز مىشود قسم او بهم مىخورد، و همچنين است اگر عمل کردن به نذر يا قسم يا عهد به قدرى مشقت پيدا کند که نشود آنرا تحمل کرد.
مسأله 2681 :
اگر پدر از قسم خوردن فرزند جلوگيرى کند، يا شوهر از قسم خوردن زن جلوگيرى نمايد، قسم آنان صحيح نيست.
مسأله 2682 :
اگر فرزند بدون اجازه پدر و زن بدون اجازه شوهر قسم بخورد، پدر و شوهر مىتوانند قسم آنان را بهم بزنند بلکه ظاهر آن است که قسم آنها بدون اجازه پدر و شوهر منعقد نمىشود و همچنين است حکم کنيز و بنده نسبت به مولايشان.
مسأله 2683 :
اگر انسان از روى فراموشى، يا ناچارى يا غفلت به قسم عمل نکند کفاره بر او واجب نيست و همچنين است اگر مجبورش کنند که به قسم عمل ننمايد. و قسمى که آدم وسواسى مىخورد، مثل اين که مىگويد والله الآن مشغول نماز مىشوم، و بواسطه وسواس مشغول نمىشود، اگر وسواس او طورى باشد که بىاختيار به قسم عمل نکند کفاره ندارد.
مسأله 2684 :
کسى که قسم مىخورد، که حرف من راست است چنانچه حرف او راست باشد قسم خوردن او مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ مىباشد ولى اگر براى اين که خودش يا مسلمان ديگرى را از شر ظالمى نجات دهد، قسم دروغ بخورد اشکال ندارد بلکه گاهى واجب مىشود، اما اگر بتواند توريه کند (يعنى موقع قسم خوردن طورى نيت کند که دروغ نشود بهتر اين است که توريه نمايد مثلا اگر ظالمى بخواهد کسى را اذيت کند واز انسان بپرسد که او را ديده اى، و انسان يک ساعت قبل او را ديده باشد، بگويد او را نديده ام و قصد کند که از پنج دقيقه پيش نديده ام.