مبطلات نماز (آیت الله سید ابوالقاسم موسوی خویی (ره))

مبطلات نماز

مسأله 1135 :

دوازده چيز نماز را باطل مىکند و آنها را مبطلات مىگويند. اول - آن که در بين نماز يکى از شرطهاى آن از بين برود، مثلا در بين نماز بفهمد لباسش که ساتر است غصبى است. دوم - آن که در بين نماز عمدا يا سهوا يا از روى ناچارى، چيزى که وضو يا غسل را باطل مىکند پيش آيد. مثلا بول از او بيرون آيد، ولى کسى که نمىتواند از بيرون آمدن بول و غائط خوددارى کند، اگر در بين نماز بول يا غائط از او خارج شود، چنانچه به دستورى که در احکام وضو صفحه (53) گفته شد، رفتار نمايد نمازش باطل نمىشود، و نيز اگر در بين نماز از زن مستحاضه خون خارج شود، در صورتى که به دستور استحاضه رفتار کرده باشد نمازش صحيح است.

مسأله 1136 :

کسى که بىاختيار خوابش برده، اگر نداند که در بين نماز خوابش برده، يا بعد از بايد نمازش را دوباره بخواند.

مسأله 1137 :

اگر بداند به اختيار خودش خوابيده و شک کند که بعد از نماز بوده، يا در بين نماز يادش رفته که مشغول نماز است وخوابيده نمازش صحيح است.

مسأله 1138 :

اگر در حال سجده از خواب بيدار شود و شک کند که در سجده آخر نماز است، يا در سجده شکر، چنانچه بداند که بىاختيار خوابش برده، بايد آن نماز را دوباره بخواند، و اگر بداند به اختيار خودش خوابيده و احتمال دهد که از روى غفلت در سجده نماز خوابيده نمازش صحيح است. سوم - از مبطلات نماز آنست که دستها را به قصد اين که جزء نماز باشد روى هم بگذارد و اگر به اين قصد نباشد بلکه به عنوان ادب باشد، بنابر احتياط واجب نماز را دوباره بخواند.

مسأله 1139 :

هر گاه از روى فراموشى يا ناچارى يا تقيه يا براى کار ديگر مثل خاراندن دست و مانند آن، دستها را روى هم بگذارد اشکال ندارد. (چهارم) از مبطلات نماز آنست که بعد از خواندن حمد در صورتى که قصد دعا ننمايد، ويا به قصد اين که جزء نمازش باشد آمين بگويد ولى اگر فقط به قصد دعا يا اشتباها يا از روى تقيه بگويد، نمازش باطل نمىشود. پنجم - از مبطلات نماز آن است که عمدا يا از روى فراموشى پشت به قبله کند يا به طرف راست يا چپ قبله برگردد، بلکه اگر عمدا به قدرى برگردد که نگويند رو به قبله است، اگر چه به طرف راست يا چپ نرسد نمازش باطل است.

مسأله 1140 :

اگر عمدا يا سهوا سر را به قدرى بگرداند که مواجه طرف راست يا چپ قبله يا بيشتر باشد نمازش باطل است، ولى اگر سر را کمى بگرداند که نگويند روى خود را از قبله برگردانده - عمدا باشد يا اشتباها - نمازش باطل نمىشود، واگر به مقدارى برگرداند که بگويند روى خود را از قبله برگردانده است، ولى به حد راست يا چپ قبله نرسيده باشد، در اين صورت چنانچه روگرداندن عمدى باشد نماز باطل است، و اگر سهوى باشد نماز صحيح است. ششم - از مبطلات نماز آنست که عمدا کلمه اى را بگويد که يک حرف يا بيشتر باشد اگر چه معنى نداشته باشد.

مسأله 1141 :

اگر سهوا کلمه اى بگويد که يک حرف يا بيشتر دارد اگر چه آن کلمه معنى داشته باشد نمازش باطل نمىشود، ولى لازم است بعد از نماز سجده سهو بجا آورد چنانکه خواهد آمد.

مسأله 1142 :

سرفه کردن و آروق زدن و آه کشيدن در نماز اشکال ندارد ولى گفتن آخ و آه و مانند اينها اگر عمدى، باشد نماز را باطل مىکند.

مسأله 1143 :

اگر کلمه اى را به قصد ذکر بگويد، مثلا به قصد ذکر بگويد (الله اکبر) و در موقع گفتن آن، صدا را بلند کند که چيزى را به ديگرى بفهماند اشکال ندارد. بلکه اگر به قصد اين که چيزى به کسى بفهماند کلمه را به قصد ذکر بگويد اشکال ندارد.

مسأله 1144 :

خواندن قرآن در نماز، غير از چهار آيه اى که سجده واجب دارد و در احکام جنابت صفحه (61) گفته شد و نيز دعا کردن در نماز اشکال ندارد. ولى احتياط مستحب آن است که به غير عربى دعا نکند.

مسأله 1145 :

اگر چيزى از حمد و سوره و ذکرهاى نماز را عمدا بدون قصد جزئيت يا احتياطا چند مرتبه بگويد اشکال ندارد.

مسأله 1146 :

در حال نماز، انسان نبايد بديگرى سلام کند، و اگر ديگرى به او سلام کند بنابر احتياط واجب بايد همان طور که او سلام کرده جواب دهد، مثلا اگر گفته (سلام عليکم) در جواب بگويد (سلام عليکم) ولى در جواب (عليکم السلام) هر صيغه اى که مىخواهد مىتواند بگويد.

مسأله 1147 :

انسان بايد جواب سلام را چه در نماز يا در غير نماز فورا بگويد، و اگر عمدا يا از روى فراموشى جواب سلام را بقدرى طول دهد که اگر جواب بگويد، جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد، نبايد جواب بدهد، و اگر در نماز نباشد، جواب دادن واجب نيست.

مسأله 1148 :

بايد جواب سلام را طورى بگويد که سلام کننده بشنود ولى اگر سلام کننده کر باشد، يا سلام داده و تند رد شود، چنانچه انسان به طور معمول جواب او را بدهد کافيست.

مسأله 1149 :

واجب است نمازگزار جواب سلام را به قصد دعا بگويد، يعنى از خداوند عالم براى کسى که سلام کرده سلامتى بخواهد. بلکه بقصد تحيت نيز بگويد مانعى ندارد.

مسأله 1150 :

اگر زن يا مرد نامحرم يا بچه مميز يعنى بچه اى که خوب و بد را مىفهمد به نمازگزار سلام کند، نمازگزار بايد جواب او را بدهد، ولى در سلام زن که (سلام عليک) بگويد بايد (سلاک عليک) و کاف را زير و زبر و پيش ندهد.

مسأله 1151 :

اگر نمازگزار جواب سلام را ندهد اگر چه معصيت کرده ولى نمازش صحيح است.

مسأله 1152 :

اگر کسى به نمازگزار غلط سلام کند، بطورى که سلام حساب نشود، جواب دادن او واجب نيست.

مسأله 1153 :

جواب سلام کسى که از روى مسخره يا شوخى سلام مىکند وجواب سلام مرد و زن غير مسلمان در صورتى که ذمى نباشند واجب نيست. و اگر ذمى باشند بنابر احتياط واجب به کلمه (عليک) اکتفا شود.

مسأله 1154 :

اگر کسى به عده اى سلام کند، جواب سلام او بر همه آنان واجب است ولى اگر يکى از آنان جواب دهد کافيست.

مسأله 1155 :

اگر کسى بعده اى سلام کند، و کسى که سلام کننده قصد سلام دادن به او را نداشته جواب دهد، باز هم جواب سلام او بر آن عده واجب است.

مسأله 1156 :

اگر به عده اى سلام کند وکسى که بين آنها مشغول نماز است شک کند که سلام کننده قصد سلام کردن به او را هم داشته يا نه، نبايد جواب بدهد. و همچنين است اگر بداند قصد او را هم داشته ولى ديگرى جواب سلام را بدهد، اما اگر بداند قصد او را هم داشته و ديگرى جواب ندهد، بايد جواب او را بگويد.

مسأله 1157 :

سلام کردن مستحب است، و خيلى سفارش شده است که سواره به پياده و ايستاده به نشسته و کوچکتر به بزرگتر سلام کند.

مسأله 1158 :

اگر دو نفر با هم به يکديگر سلام کنند، بنابر احتياط واجب بايد هر يک جواب سلام ديگرى را بدهد.

مسأله 1159 :

در غير نماز، مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگويد، مثلا اگر کسى گفت ((سلام عليکم)) در جواب بگويد ((سلام عليکم و رحمة الله)). هفتم - از مبطلات نماز خنده با صدا و عمدى است و چنانچه عمدا بى صدا يا سهوا با صدا بخندد، ظاهر اين است که نمازش اشکال ندارد.

مسأله 1160 :

اگر براى جلوگيرى از صداى خنده حالش تغيير کند، مثلا رنگش سرخ شود، بهتر آن است که نمازش را دوباره بخواند. هشتم - از مبطلات نماز آن است که براى کار دنيا عمدا با صدا گريه کند، و احتياط واجب آن است که براى کار دنيا بىصدا هم گريه نکند، ولى اگر از ترس خدا يا براى آخرت گريه کند، آهسته باشد يا بلند اشکال ندارد بلکه از بهترين اعمال است. نهم - از مبطلات نماز کارى است که صورت نماز را به هم بزند، مثل دست زدن و به هوا پريدن ومانند اينها عمدا باشد يا از روى فراموشى، ولى کارى که صورت نماز را بهم نزند، مثل اشاره کردن با دست اشکال ندارد.

مسأله 1161 :

اگر در بين نماز بقدرى ساکت بماند که نگويند نماز مىخواند، نمازش باطل مىشود.

مسأله 1162 :

اگر در بين نماز کارى انجام دهد، يا مدتى ساکت شود و شک کند که نماز بهم خورده يا نه، جائز است نماز را قطع کرده و اعاده نمايد و بهتر اين است که نماز نماز را تمام کرده و دوباره بخواند. دهم - از مبطلات نماز، خوردن و آشاميدن است، که اگر در نماز طورى بخورد يا بياشامد که نگويند نماز مىخواند، عمدا باشد يا از روى فراموشى نمازش باطل مىشود. ولى کسى که مىخواهد روزه بگيرد، اگر پيش از اذان صبح نماز مستحبى بخواند و تشنه باشد، چنانچه بترسد که اگر نماز را تمام کند صبح شود، در صورتى که آب روبروى او در دو سه قدمى باشد مىتواند در بين نماز آب بياشامد، اما بايد کارى که نماز را باطل مىکند، مثل رو گرداندن از قبله انجام ندهد.

مسأله 1163 :

اگر به واسطه خوردن يا آشاميدن عمدى، موالات نماز بهم بخورد، يعنى طورى شود که نگويند نماز را پشت سر هم مىخواند، بنابر احتياط واجب بايد نماز را دوباره بخواند.

مسأله 1164 :

اگر در بين نماز، غذائى را که در دهان يا لاى دندانها مانده فرو ببرد، نمازش باطل نمىشود، و نيز اگر کمى قند يا شکر و مانند اينها در دهان مانده باشد و در حال نماز کم کم آب شود و فرو رود اشکال ندارد. يازدهم - از مبطلات نماز، شک در رکعتهاى نماز دو رکعتى يا سه رکعتى، يا در دو رکعت اول نمازهاى چهار رکعتى است، درصورتى که نمازگزار در حال شک باقى باشد. دوازدهم - از مبطلات نماز آنست که رکن نماز را عمدا يا سهوا کم کند، يا چيزى را که رکن نيست عمدا کم نمايد، يا چيزى را عمدا در نماز زياد کند يا رکنى را مثل رکوع يا دو سجده از يک رکعت سهوا زياد کند و اما زياد کردن تکبيرة الاحرام سهوا مبطل نماز نيست.

مسأله 1165 :

اگر بعد از نماز شک کند که در بين نماز کارى که نماز را باطل مىکند انجام داده يا نه، نمازش صحيح است.