غسل، کفن، نماز و دفن ميّت
سوال 389 :
اگر زن حامله‌اى بر اثر حادثه‌اى همراه با فرزند در شکمش از دنيا برود، آيا براى کفن و دفن آنها نسبت به بچه در شکم هم وظيفه‌اى داريم يا خير؟
جواب :
نسبت به بچه در شکم وظيفه‌اى نداريم.
سوال 390 :
آيا غسل و کفن و دفن بچه‌اى که از زن و مرد کافر متولد شده است (حلال زاده)، مانند غسل و کفن و دفن کافر جايز نيست؟
جواب :
غسل و کفن و دفن او واجب نيست؛ ولى اگر در تحت يد مسلمانان و سلطه آنها باشد، بنا بر احتياط غسل دادن و کفن نمودن او واجب است، مگر اين که مميّز باشد و مايل به کفر شود.
سوال 391 :
ميّتى که امکان دفن کردن او وجود ندارد، آيا لازم است که کارهاى ديگر او، مثل غسل و کفن را انجام داد؟ اگر امکان غسل و کفن کردن نباشد، آيا نماز خواندن بر ميّت لازم است يا نه؟
جواب :
لازم است آن کارهايى که ممکن است، انجام داده شود و کارهايى که ممکن نيست، ساقط است.
سوال 392 :
تارک الصلاة، شارب الخمر و کسى که خودکشى کرده، حکم کفن و دفن و
(125)
شرکت در مراسم تشييع و مراسم بزرگداشت آنها چيست؟
جواب :
تجهيزات ميّت مسلمان، هر چند فاسق باشد (مانند مسلمان تارک الصلاة)، واجب است.
سوال 393 :
اگر ترتيب کارهاى ميّت به هم بخورد، مثلاً حنوط را قبل از غسل و دفن را قبل از نماز انجام دهند، چه بايد کرد؟
جواب :
اگر قبل از دفن، اين ترتيب به هم بخورد، بايد دوباره با ترتيب انجام داده شود و اگر بعد از دفن کشف شود که نماز خوانده نشده، به قبرش نماز خوانده شود و اما در غير نماز، اگر موجب هتک نباشد و بدن نيز متلاشى نشده باشد، نبش کنند و ترتيب را رعايت نمايند.
سوال 394 :
مخارج مربوط به ميّت، اعم از غسل و کفن و دفن و ديگر امور، بر عهده چه کسى است؟
جواب :
در غير زوجه، مقدار واجب از کفن، به مقدار متعارف و به حسب شأن ميّت، از اصل ترکه و پيش از اداى ديون و وصايا برداشته مى‌شود و همچنين است مقدار متعارف از ساير مخارج از سدر و کافور و آب غسل و قيمت زمين دفن؛ بلکه آنچه براى دفن در زمين مباح گرفته مى‌شود و اجرت حمّال و کسى که قبر را آماده مى‌کند و اما در مقدار زايد بر آن، در همه اينها موقوف به اجازه ورثه مکلّف است. اگر اجازه دادند، نسبت به سهم خودشان نافذ است؛ اما نسبت به سهم صغير، کسى حقّ تصرّف ندارد و اگر ميّت وصيت کرده باشد، مقدار زيادى را از ثلث بر مى‌دارند و اما کفن زوجه بر عهده زوج است و بنا بر احتياط واجب ساير مخارج مذکور نيز در حدّ متعارف بر عهده اوست.
سوال 395 :
اگر ميّت، هيچ مالى از خود باقى نگذارد، مخارج کفن و دفن او از کجا بايد تأمين شود؟
جواب :
در غير مورد زوجه، احتياط لازم اين است که کسى که نفقه ميّت بر او
(126)
واجب بوده مخارج کفن و دفن او را نيز بپردازد و اگر آن شخص هم ندارد، بر مسلمانان لازم است کفن و ساير مخارج متعارف را بپردازند.
سوال 396 :
ميّتى که بر اثر بروز حادثه تشخيص داده نمى‌شود که مرد است يا زن، توسط چه کسى بايد غسل و کفن و دفن او انجام شود؟ توسط مرد يا زن؟
جواب :
شخصى که در حادثه‌اى مرده و مرد يا زن بودنش تشخيص داده نمى‌شود، اگر غسلش ممکن باشد، او را از زير لباس، يک بار مرد غسل مى‌دهد و يک مرتبه ديگر زن و کفن و دفن او تفاوتى نمى‌کند؛ يعنى هم مرد مى‌تواند کفن کند و هم زن جايز است کفن نمايد و دفنش هم همين طور است.
سوال 397 :
دست يا پايى که از بدن ميّت جدا شده و معلوم نيست که متعلّق به ميّت مرد بوده يا ميّت زن، چه کسى بايد آن را غسل دهد و کفن کند؟
جواب :
پارچه‌اى بر روى آن بيندازند و هم مرد و هم زن، از زير پارچه آن را غسل دهند و سپس مرد يا زن، آن را در پارچه‌اى بپيچد و پس از آن دفن شود.
سوال 398 :
خنثاى مشکل را چه کسى بايد غسل بدهد و کفن کند؟
جواب :
اگر عمرش بيش از سه سال باشد، احتياط واجب اين است که اگر مَحرَم وجود نداشته باشد، يک بار مرد و يک بار زن، از زير لباس او را غسل بدهند؛ ولى کفن کردن هر کدام از زن يا مرد کافى است.
سوال 399 :
اگر به قطعه‌اى که از بدن ميّت جدا شده است، برخورد کنيم، غسل و کفن و دفن و نماز او به چه صورت است؟ اگر قطعه‌اى مثل دست، پا، گوش و بينى از انسان زنده جدا شده باشد، آيا حکمش با قطعه جدا شده از ميّت، يکسان است يا متفاوت؟
جواب :
اگر در قطعه جدا شده از ميّت، استخوانى نباشد، غسل و نماز ندارد؛ بلکه در پارچه‌اى پيچيده مى‌شود و دفن مى‌گردد و اگر گوشت به همراه استخوان غير از سينه و يا استخوان خالى غير از سينه باشد، احتياط اين است که غسل داده
(127)
شود و در پارچه‌اى پيچيده و دفن شود، و اگر تنها سينه و يا مشتمل بر سينه و يا بخشى از سينه باشد که مشتمل بر قلب است و يا استخوان خالى سينه (بدون گوشت) باشد، غسل و کفن و نماز به جا آورده و سپس دفن شود و در کفن کردن، به پيراهن و سرتاسرى مى‌توان اکتفا کرد مگر اين که بعضى از محلّى که بايد با لنگ پوشيده شود نيز موجود باشد و تکفين آن با قطعه‌هاى سه گانه (لنگ، پيراهن و سرتاسرى) بهتر است و حنوطش هم واجب است و احتياط اين است که قطعه جدا شده از زنده، ملحق به قطعه جدا شده از ميّت است.
سوال 400 :
اگر از ميّتى فقط اسکلت کامل او باقى مانده و بقيه بدن او از بين رفته باشد، آيا احکام آن با احکام جسد سالم ميّت (مثل وجوب غسل مسّ ميّت به هنگام مس کردن اسکلت و وجوب غسل و کفن و نماز و دفن) يکى است؟ اگر اسکلت ناقص باشد، مثلاً فقط جمجمه باقى مانده باشد، چه احکامى دارد؟
جواب :
اگر همه اسکلت باشد و يا مقدار قابل توجهى که همه اسکلت بر آن صدق نمايد، همه احکام ميّت، از قبيل غسل ميّت، حنوط، کفن، نماز، دفن و غسل مسّ ميّت لازم است و اگر قسمتى از اسکلت باشد، حکم قطعه جدا شده از ميّت را دارد که احکام آن در سوال قبلى بيان شد.
سوال 401 :
آيا کسى را که شک داريم مسلمان است يا نه، مى‌توانيم در قبرستان مسلمانان دفن کنيم؟ و آيا نسبت به غسل و کفن و نماز او وظيفه‌اى داريم يا خير؟
جواب :
اگر در کشور اسلامى باشد، حکم مسلمان را دارد و بايد همه احکام اسلام (غسل دادن، حنوط کردن، کفن نمودن، نماز خواندن و دفن کردن) را درباره او عمل نماييد، مگر اين که علم و يا ظنّ معتبر به کافر بودن او داشته باشيد و اگر در کشور غير اسلامى باشد، چنانچه در آنجا مسلمانى وجود داشته باشد و احتمال دهيد که اين ميّت از آنها باشد، بنا بر احتياط همين حکم را دارد.
سوال 402 :
اگر در بيابان و به دور از شهر و روستا و منطقه مسکونى، به ميّتى
(128)
برخورد کرديم، آيا وظيفه‌اى در مورد کفن و دفن او بر عهده ما مى‌آيد يا خير؟
جواب :
اگر در کشور يا منطقه اسلامى باشد، بايد کفن کرده و نماز خوانده و دفن کنيد.
سوال 403 :
نسبت به اسکلت و استخوان انسان که در وسط بيابان پيدا مى‌شود و معلوم نيست که هنگام مردن، غسل و کفن و دفن شده يا اين که همين طور در بيابان افتاده و تبديل به اسکلت گرديده، چه وظيفه‌اى وجود دارد؟
جواب :
احتياطا مراسم غسل و کفن و دفن انجام داده شود.
سوال 404 :
آيا داماد مى‌تواند مادر زن خود را غسل دهد و کفن کند و او را در قبر بگذارد؟
جواب :
کفن کردن و در قبر گذاشتن جايز است؛ ولى بنا بر احتياط غسل دادن، موقوف بر عدم وجود زنى جهت انجام غسل وى است و بايد از زير لباس باشد.
سوال 405 :
آيا جنب يا حائض يا کسى که غسل مسّ ميّت بر عهده اوست، مى‌تواند ميّت را غسل دهد و کفن و دفن نمايد؟
جواب :
جنب و حائض و کسى که غسل مسّ ميّت نکرده، مى‌تواند ميّت را غسل دهد و کفن نمايد و بعد از نماز، دفن کند؛ ولى بهتر اين است که اين کارها را پس از به جا آوردن غسل خودش انجام دهد.