فرزند خوانده
سوال 1 :
- کسانى هستند که، چون فرزند نداشته‌اند نوزادى را از طفوليّت گرفته و بزرگ کرده‌اند، آيا اين فرزند اگر دختر باشد به پدر خوانده‌اش و اگر پسر باشد به مادر خوانده‌اش محرم است؟ آيا پس از فوت پدر يا مادر خوانده، اين فرزند حقّ إرث هم دارد؟
جواب:
- محرم نيست، و إرث نمى‌برد.
سوال 2 :
- من و همسرم از نعمت داشتن أولاد محروم مانديم، لذا فرزندى را پذيرفته و براى او نيز شناسنامه رسمى گرفته و همه تشريفات قانونى را بجا آورديم، و در تربيت و آموزش و پرورش او، نهايت تلاش را مبذول داشتيم، و اينک دخترى است 19 ساله داراى ديپلم و بحمد اللّه با ايمان، متعهّد و مکتبى.
همسرم در أثر سکته مغزى بدون اينکه وصيّتنامه‌اى از خود بجا گذارد فوت نمود. اينک برادر زاده‌ها و خواهر زاده‌هاى همسرم هجوم آورده و قصد تصاحب أموال ما را دارند. با توجّه به اينکه من يگانه فرزند والدينم بودم، و بيش از نيمى از ثروت شوهرم سهم اين جانب است (که به عنوان جهيزيّه و سهم الإرث به من رسيده بود) و مدارکى هم دارم، اينک وارثين اين موضوع را ناديده
استفتاءات، ج3، ص: 236
گرفته و دخترمان را که شناسنامه رسمى دارد و قانونا فرزندمان محسوب مى‌شود از إرث محروم نموده‌اند. نظر مبارک إمام در اين مورد کمک به أخذ سهم مى‌شود.
جواب:
- فرزند خوانده إرث نمى‌برد، و شما از ترکه همسرتان ربع مى‌بريد، و چنانچه مهريّه يا چيز ديگرى از شوهر خود طلب داريد بايد آن را هم به شما بدهند.
سوال 3 :
- پدرى قبل از به دنيا آمدن آخرين فرزندش، فوت نمود، به دليل اينکه نمى‌توانست امور خود و پنج فرزندش را بگذراند ما يکى از اين بچّه‌ها را تقريبا به فرزندى قبول کرديم، (لازم به تذکّر است که در آن موقع اين طفل يک خواهر دو قلو هم داشته است) حالا اين بچّه به نه سالگى رسيده، و ما خواهر هيجده ساله و مادرى هم داريم، مى‌خواهم سوال کنم که چگونه مى‌شود اين بچّه به ما محرم شود؟ در ضمن بچّه فعلا ولىّ هم ندارد؟
جواب:
- در فرض سوال راهى براى محرميّت نيست، مگر آنکه بچّه اگر پسر باشد بعد از بلوغ شرعى با ازدواج محرم شوند.
سوال 4 :
- مدّت پنج سال از ازدواجمان مى‌گذرد و هنوز خداوند متعال نخواسته بچّه‌اى به ما ارزانى دارد، لذا تصميم گرفته‌ايم که دختر و پسرى را از پرورشگاه آورده و چنين وانمود کنيم که بچّه‌دار شده‌ايم، و بدون اين که کسى بفهمد آنان را که پدر و مادرشان معلوم نيست به عنوان بچّه‌هاى خودمان بزرگ کنيم؛ لطفا
استفتاءات، ج3، ص: 237
بفرمائيد چگونه مى‌توانيم آنان را به خودمان محرم نمائيم؟ و آيا با اين روش مانند بچّه‌هاى ما محسوب مى‌شوند؟
جواب:
- حکم فرزند شما و خانم را پيدا نمى‌کنند، و تا صغير هستند نمى‌توانيد با عقد نسبت به آنان ايجاد محرميّت نمائيد.
سوال 5 :
- زن و شوهرى هستيم که بچّه‌دار نمى‌شويم، قصد داريم بچّه‌اى چند روزه را بياوريم و بزرگ کنيم، خواستم بپرسم چگونه اين بچّه (چه دختر چه پسر) به من و شوهرم محرم مى‌شود؟ با توجّه به اينکه نه من خواهرى دارم و نه شوهرم؟
جواب:
- اگر ولىّ ندارد راهى براى محرم شدن با عقد نيست، بلى اگر زن مادر دارد و بچّه پسر باشد در صورتى که با شرائط او را شير دهد بر زن محرم مى‌شود، و همچنين اگر بچّه دختر باشد و مادر مرد او را شير دهد بر مرد محرم مى‌شود.
سوال 6 :
- به تشخيص دکتر، خانمى از بچّه‌دار شدن محروم است، اين خانم با همسر خود پسرى را از پرورشگاه آورده‌اند، ولى به تمام اقوام و آشنايان گفته‌اند که مرد (همسر اين خانم) زنى را براى بچّه‌دار شدن صيغه نموده و بعد از اين که بچّه‌دار گرديده صيغه را فسخ و بچّه خود را به خانه آورده است و حالا ده سال از اين واقعه گذشته. مرد چون مايه و عقائد مذهبى ندارد اين مسأله برايش مهمّ نيست، أمّا همسر ايشان ناراحت است؛ زيرا تمام اقوام اين خانم و همسرش به چشم فرزندى به اين کودک نظر داشته و از لحاظ حجاب در حدّ مقرّرات شرع مراعات نمى‌کنند، و ديگر اينکه خود خانم هم مجبور است رفتارى مانند
استفتاءات، ج3، ص: 238
مادر داشته باشد حتّى از لحاظ حجاب. (و روزى که اين بچّه را از پرورشگاه آوردند زن و شوهر پيمان بسته‌اند که اين قضيّه را تا آخر عمر به کسى نگويند) حال اين خانم در ناراحتى وجدان است؛ زيرا به عنوان يک فرد مسلمان مسؤول مى‌باشد، و اين بچّه هم به اندازه‌اى حسّاس است که تحمّل شنيدن حقيقت را ندارد.
اين خانم، مادرى دارد هشتاد ساله که همسرش فوت نموده و گفته‌اند مى‌توان او را به عقد اين پسر در آورد، أمّا در مورد نحوه صيغه اختلاف شده؛ لذا از آن حضرت مسألت داريم که بدين أمر مهمّ پاسخ گويند.
جواب:
- صيغه کردن براى پسر ده ساله که پدر و جد پدرى او معلوم نيست باطل است، و از نظر شرع حکم أولاد ندارد، و تا به حدّ بلوغ نرسيده از جهت حجاب تکليفى نمى‌آورد.
سوال 7 :
- بچّه‌اى را خانواده‌اش سر راه مى‌گذارند، خانواده ديگرى او را برداشته و چند سال نگهدارى مى‌کنند، در حال حاضر زن و مردى آمده و مى‌گويند اين فرزند مربوط به ما بوده و إقرار به فرزندى او مى‌کنند، و مى‌خواهند او را بگيرند. ذو اليد مى‌گويد بچّه مربوط به شما نيست. آيا بدون بيّنه مى‌شود بچّه را گرفت و به اين زن و مرد داد يا خير؟
جواب:
- اگر بچّه در فرض مرقوم صغير غير بالغ باشد با إقرار جدّى و صريح زن و مرد نسب ثابت مى‌شود، و نياز به بيّنه ندارد. ولى اگر بچّه در زمان إقرار زن و مرد کبير بالغ باشد، ثبوت نسب به إقرار زن و مرد منوط به اين است که مقرّ له آنها را تصديق نمايد.
استفتاءات، ج3، ص: 239
سوال 8 :
- آيا پسر خوانده از پدر خوانده يا مادر خوانده إرث مى‌برد؟ و اگر بخواهند به صورت صلح به او بدهند چگونه است؟
جواب:
- فرزند خوانده إرث نمى‌برد، ولى مى‌توانيد به نحو صلح يا بخشش به او بدهيد.
سوال 9 :
- بنده مدّت چندين سال است که ازدواج نموده‌ام ولى خداوند أولادى به من نداده است، تصميم گرفتم بروم از بچّه‌هاى بى سرپرست بياورم ولى هرچه فکر کردم ديدم اگر پسر بياورم وقتى بزرگ شود بر خانمم نامحرم مى‌باشد، و اگر دختر بياورم وقتى بزرگ شود بر خودم نامحرم مى‌باشد. لذا از آن إمام عزيز خواهش مى‌کنم جواب اين مسأله را مرقوم فرمائيد.
جواب:
- آوردن بچّه بى‌سرپرست و تربيت او مانع ندارد، لکن همانطور که مرقوم شده محرم نيست.
سوال 10 :
- اگر فردى بچّه‌دار نشود و پسرى را از پرورشگاه بگيرد و در إداره ثبت اسناد تعهّد دهد که: "من اين پسر را به فرزندى پذيرفته‌ام و وسائل تربيت و رفاه و آسايش او را فراهم مى‌کنم و دو دانگ از أموال منقول و غير منقول خود را به نام اين پسر مى‌کنم!"، آيا اين فرزند اوست و بعد از مرگش وارث تمام اموالش مى‌گردد يا مالک همان دو دانگى مى‌باشد که در سند ذکر شده است؟
جواب:
- فرزند خوانده فرزند محسوب نمى‌شود و إرث نمى‌برد، بلى اگر در حال حيات چيزى به او بخشيده و به قبض او داده است مالک مى‌شود.
استفتاءات، ج3، ص: 240
سوال 11 :
- پسر خواهر اينجانب فوت کرده و أموال زيادى داشته است، مادر و همسرش و فرزندى که از سر راه برداشته و هفت ساله شده باقى مانده‌اند بعدا مادرش هم (که خواهر من مى‌باشد) فوت کرده و بنده خرج کفن و دفن او را از مال خودم مبلغ 8500 تومان داده‌ام، وارث أموال پسر خواهر اينجانب کيست؟
جواب:
- طفل سر راهى إرث نمى‌برد، و ترکه او به مادر و همسرش مى‌رسد، و چون فرزند ندارد ربع ترکه از [آن] همسر [او است] و بقيّه به مادر و از او به ورثه مادر مى‌رسد.
سوال 12 :
- اگر زن و شوهر مسلمانى طفل شير خوار پسر يا دخترى را به فرزندى قبول نمايند، آيا شرعا اين بچّه فرزند آنان مى‌شود؟
جواب:
- شرعا فرزند آنها محسوب نيست، و آثار فرزندى مترتّب نمى‌شود.
سوال 13 :
- اگر بچّه‌اى را از پرورشگاه بياورند تا او را به عنوان بچّه خود بزرگ کنند، آيا زمانى که اين بچّه (چه پسر باشد چه دختر) بزرگ مى‌شود به والدين ادعائى خود محرم است؟ و نيز حکم محرميّت دختر و پسرى که با هم در يک خانواده بزرگ مى‌شوند چيست؟
جواب:
- تنها بزرگ کردن بچّه سبب محرميّت نمى‌شود، و همچنين پسر و دخترى که پيش يک خانواده بزرگ مى‌شوند نسبت به هم محرم نيستند.
استفتاءات، ج3، ص: 241
سوال 14 :
- حدود هشت سال پيش عمّه شوهرم (که از داشتن فرزند محروم بوده) دخترى را از پرورشگاه به فرزندى قبول کرده است، حال که فرزند به سنّ بلوغ رسيده تکليف شوهر عمّه‌ام (نا پدرى دختر) چيست؟ و ازدواج اين دختر به چه صورت است؟
جواب:
- دختر نسبت به مرد (پدر خوانده) نامحرم است، و اگر پدر ندارد يا [پدرش] معلوم نيست، بعد از بلوغ و رشد اختيار با خود اوست.
استفتاءات، ج3، ص: 242
استفتاءات ج3 249 س 8 ..... ص : 248