ديه تصادفات رانندگى
سوال 22 :
- فرزند اينجانب با وسيله نقليّه‌اش از چراغ قرمز (عبور ممنوع) عبور کرده و ماشين ديگرى که از چراغ سبز عبور مى‌کرده (که بر حسب مقرّرات راهنمائى مجاز بوده است) با وى تصادف نموده و منجرّ به فوت فرزندم گرديده است، آيا فرزند من که از مقرّرات راهنمائى تخلّف نموده خونش هدر است يا اينکه قاتل ضامن ديه او مى‌باشد؟ و اصولا آيا تخلّف از مقرّرات دولتى (در صورتى که منجرّ به تصادف گردد) باعث هدر شدن ديه "نفس" و "اطراف" متخلّف مى‌گردد؟ در فرض مذکور خسارت وارده بر وسيله نقليّه فرزندم چه حکمى خواهد داشت؟
استفتاءات، ج3، ص: 471
جواب:
: اگر با قطع نظر از تخلّف مقرّرات، ايجاد تصادف از ناحيه خود متخلّف [بوده] و منجرّ به فوت او و خسارات ديگر شده کسى ضامن نيست، ولى چنانچه طرف مقابل به متخلّف زده و منجرّ به فوت متخلّف و خسارات ديگر شده جبران خسارات وارده بر خود طرف است. و حکم قتل هم داخل در أحکام قتل عمد يا شبه عمد يا خطاء است به حسب اختلاف موارد.
سوال 23 :
- شخصى که فاقد گواهينامه است، هنگام رانندگى غير مجاز، مرتکب قتل مى‌گردد، در اين قتل او نه قصد کشتن کسى را داشته و نه نسبت به عمل ارتکابى قاصد بوده، آيا اين قتل خطأى محض است يا شبه عمد؟
جواب:
- اگر در فرض مزبور تفريط در رانندگى نموده حکم شبه عمد مترتّب است، وگرنه حکم خطاء محض را دارد، و صرف نداشتن گواهينامه موجب صدق عمد يا شبه عمد نيست.
سوال 24 :
- زنى حامله به جنين هفت ماهه بود که زير ماشين رفت، خودش بلافاصله و جنين پس از دو ساعت تلف شده‌اند. ورثه آنان شوهر و دو فرزند صغير هشت ساله و چهار ساله مى‌باشند (غير از جنين فوت شده) أوّلا آيا بر راننده که قاتل خطأى است دو ديه است يا فقط ديه زن؟ و ثانيا تکليف ديه
استفتاءات، ج3، ص: 472
ستفتاءات ج3 478 س 43 ..... ص : 477
جنين که پسر بودن و دختر بودنش معلوم نيست چه مى‌شود؟ و ثالثا مقدار اين ديه از لحاظ پول کشور چقدر است؟ و رابعا چنين دينى مانند سائر ديون در صورتى مطالبه‌اش جائز است که ولىّ قاتل زائد از مستثنيات دين چيزى داشته باشد يا نه؟
جواب:
- بايد اضافه بر ديه زن ديه جنين هم داده شود. و اگر پسر بودن و دختر بودن جنين مشتبه است بايد نصف مجموع ديه پسر و دختر را بدهند و تعيين قيمت آن با عرف بازار است. و از جهت مستثنيات دين حکم سائر ديون را دارد، و ديه قتل خطأى بر عاقله است.
سوال 25 :
- همسرم راننده اتوبوس خطّ تهران است. خانمى که مسافر او بوده از در عقب ماشين پياده مى‌شود أمّا چادرش لاى درب اتومبيل گير مى‌کند و زير لاستيک ماشين رفته و فوت مى‌نمايد، شوهر آن زن رضايت داده أمّا بچّه صغير نيز دارد، اينکه با توجّه به اينکه قتل غير عمدى بوده تکليف شوهرم چيست؟
جواب:
- اگر ثابت است که قتل عمدى نبوده ديه دارد، و ديه آن با عاقله است.
سوال 26 :
- در أثر برخورد کاميون، پسر بچّه‌اى نه ساله که لال بوده، خطأ کشته شده است. لطفا حکم شرعى آن را بيان فرمائيد.
جواب:
- ديه دارد، و ديه قتل خطأى بر عاقله است.
استفتاءات، ج3، ص: 473
سوال 27 :
- شخصى در خيابان به وسيله موتور سيکلت از روى خطا و تصادف به ديگرى زده، و شخص تصادف شده فوت کرده، و قاتل و خويشان او به علّت عدم إمکان مالى قدرت دادن ديه و خونبها را ندارند. وظيفه چيست؟
جواب:
- در قتل خطأ ديه ثابت است، و ديه بر عاقله است، و قاتل خطائى مورد تعقيب و مطالبه قرار نمى‌گيرد.
سوال 28 :
- پسر بچّه دوازده ساله‌اى بر أثر تصادف کشته شد، کاردان فنّى نظريّه داد که راننده صد در صد مقصّر است. شرعا مجازات راننده چه مى‌باشد؟
جواب:
- اگر راننده قصد زدن و زير گرفتن طفل را نداشته و تصادفا بر أثر برخورد با طفل قتل اتّفاق افتاده، فقط ديه ثابت است که به وارث مقتول مى‌رسد.
و قتل اگر از روى خطاى محض باشد ديه را بايد عاقله قاتل بپردازد.
سوال 29 :
- اگر راننده‌اى بچّه‌اى را به غير عمد به قتل برساند حکمش چيست و چقدر ديه دارد؟
جواب:
- در قتل خطائى ديه بر عاقله قاتل است، و مقدار ديه هفتصد و پنجاه مثقال صيرفى* طلاى رائج در بازار است.
استفتاءات، ج3، ص: 474
سوال 30 :
- به خاطر عدم مراعات قوانين راهنمائى و رانندگى قتلى پيش آمده، که اگر آن قوانين مراعات مى‌شد چنين اتّفاقى نمى‌افتاد. آيا اين قتل باز هم خطائى است و يا شبه عمد است؟
جواب:
- با فرض اينکه تخلّف از قوانين راهنمائى تفريط نسبت به قتل محسوب است حکم شبه عمد را دارد.
سوال 31 :
- راننده‌اى اتومبيل خود را از هر جهت مثل ترمز و چرخ، مجهّز مى‌کند، ولى موقع رانندگى چرخ ماشين درمى‌آيد و ماشين چپ مى‌شود و در نتيجه شخصى کشته مى‌شود. آيا راننده بايد ديه بپردازد يا خير؟
جواب:
- در فرض مسأله مصالحه نمايند على الاحوط.
سوال 32 :
- شخصى به همراه دوست خود به وسيله يک اتومبيل سوارى از آبادان عازم اصفهان بوده و به وسيله يک کاميون در شصت کيلومترى اهواز کشته شده و پس از إظهارات راننده کاميون که ادّعاء نموده خواب بوده و نيز تشخيص پليس راه راننده کاميون مقصّر تشخيص داده شده، دادگاه اهواز نظر و حکم شرعى دفتر إمام را در اين مورد خواستار است؟
جواب:
- تقصير راننده غير از عمدى بودن قتل است و مرجع تشخيص دادگاههاى صالحه است.
سوال 33 :
- در استفتائى که از حضرت عالى شده (درباره رانندگانى که به خاطر عدم رعايت مقرّرات راهنمائى و يا در أثر عدم مهارت به خاطر تصادف
استفتاءات، ج3، ص: 475
باعث قتل افراد مى‌شوند) مرقوم فرموده‌ايد: "با فرض اينکه "تخلّف" تفريط نسبت به نفس است حکم شبه عمد را دارد" آيا اين حکم به طور مطلق است، يعنى نظر مبارک بر تفريط بودن است؟ يا تشخيص به عهده محکمه مى‌باشد و حضرت عالى با "فرض" حکم فرموده‌ايد؟
جواب:
- تشخيص موضوع با اين جانب نيست.