تقدّم ديون بر وصيت
سوال 62 :
- لطفا به دو سوال ذيل پاسخ بفرماييد:
الف
- در وصيت نامه شخصى تکليف خروج ثلث دارايى اعم از منقول و غير منقول به طور جداگانه تعيين گرديده ولى ذکرى از بدهى يا قروض متوفى در آن نشده، اکنون اشخاصى به موجب اسناد عادى بر ترکه اقامه دعوى نموده‌اند که رسيدگى به آن در محاکم عدليه جريان دارد با اين وصف آيا وصى ملزم است تا تعيين تکليف قطعى اين دعاوى اجراى وصيت نامه را به تأخير اندازد يا خير؟
جواب:
- با فرض احتمال دين براى ميت لازم است تا تعيين تکليف صبر کند.
ب
- در صورت ذى حق شناخته شدن مدعيان آيا بايد طلب آنها از مال منقول (وجه نقد) پرداخت يا از غير منقول؟
جواب:
- دين ميت از اصل ترکه خارج مى‌شود و چنانچه مال مورد وصيت معين شده و زيادتر از ثلث ترکه بعد از اخراج دين نباشد دين از مالى که مورد وصيت نيست خارج مى‌شود.
استفتاءات، ج2، ص: 436
سوال 63 :
- شخصى در زمان حيات خودش دو فرزند داشت يک پسر و يک دختر، در وصيّتنامه پسر را وصىّ خود قرار مى‌دهد تا وصيّتنامه را اجرا نمايد و وصىّ خود را پس از فوت پسر، تعيين نمى‌نمايد، آن پسر پس از مدتى فوت مى‌نمايد بدون آنکه وصيّت کند و وصىّ براى خود قرار دهد، از آن بزرگوار استدعا دارم از نظر شرع مقدّس اسلام چه کسى هم اکنون وصىّ آن مرحوم مى‌باشد؟ دختر او که زنده است يا نوه او که از فرزند متوفّى به جا مانده است، تا وصيت او را اجرا نمايد؟
جواب:
- وصىّ ايشان حاکم شرع است يا کسى که او را حاکم شرع تعيين کند.
سوال 64 :
- آيا وصىّ مى‌تواند به علّت کهولت، و طولانى بودن مدّت اجراى وصيّت نامه، و اين که ممکن است در اثر ناتوانى، مورد وصيّت بطور کامل انجام نگيرد، براى جلوگيرى از اتلاف مال ميّت از سمت خود استعفاء نمايد؟
جواب:
- نمى‌تواند کناره‌گيرى کند ولى مى‌تواند کمک بگيرد.
سوال 65 :
- يکى از بستگان ما چند روز پيش به لقاء اللّه پيوست، و ايشان در وصيّتنامه خود مبلغ 000/ 500 ريال ذکر کردند به منظور اين که برايش نماز و روزه خوانده شود، متذکّر مى‌شود که مبلغ ذکر شده در حال حاضر نقدا موجود نيست و در دست مردم است؛ حالا بايد اين مبلغ يکجا تهيّه شود يا در چند نوبت؟ و ما بايد اين کار را به چه کسى محوّل کنيم؟
استفتاءات، ج2، ص: 437
استفتاءات ج2 445 س 81 ..... ص : 444
جواب:
- عمل بوصيّت بايد زير نظر وصى باشد، و لازم نيست همه را يکجا و يکمرتبه انجام دهد، ولى اهمال در عمل بوصيت جايز نيست.
سوال 66 :
- در مورد ثلث دارايى ميّت که طبق وصيّت نامه مقرّر شده است به مصرف خيرات و ساير طرقى که ميّت معيّن نموده است برسد، اگر وصىّ نسبت به اجراى وصيّت نامه بى‌اعتنايى و يا سرپيچى کند، آيا شخص ناظر که از طرف ميّت معيّن شده است مى‌تواند خود رأسا و شخصا مقدارى از ثلث ميّت را که در اختيار دارد به مصارفى که از جانب ميّت [معين] شده برساند و مدارک و اسناد آن را ارائه دهد يا خير؟
آيا اگر از دارايى وصىّ مقدارى در دسترس ناظرى باشد که ميّت تعيين نموده و وصىّ از اجراى وصيّت نامه امتناع کند، ناظر مى‌تواند به ميزان ثلث آن از دارايى وصىّ که در اختيارش هست برداشت کند و به مصرف مشخّص شده از طرف ميّت برساند و مدارک و اسناد آن را ارائه دهد يا خير؟
جواب:
- ناظر نمى‌تواند مستقلا عمل به وصيّت نمايد و در صورت خيانت وصى، با مراجعه به حاکم شرع تعيين تکليف نمايد.
سوال 67 :
- موصى براى اداره اموال و سرپرستى اولاد خود يک وصى منصوب مى‌نمايد و در وصيّتنامه نيز به او اذن مى‌دهد که پس از فوتش براى سرپرستى اولاد و اداره "ماترک" وصى تعيين نمايد؛ آيا شرعا وصىّ منصوب از طرف
استفتاءات، ج2، ص: 438
موصى (متوفّى)، حقّ تعيين وصى براى اداره اموال و سرپرستى اولاد متوفّى را دارد يا خير؟
جواب:
- وصىّ نمى‌تواند در کار وصيّت ديگرى را وصىّ خود قرار دهد.
سوال 68 :
- شخصى مطابق وصيّت نامه‌اش، پنج جريب مشاع در پانزده جريب زمين مزروعى در محدوده اين شهرستان را ثلث موقّت قرار داده که منافع آن به مدّت سى سال به مصارف روضه خوانى، اطعام، صوم و صلاة، ختم قرآن و نيابت مشاهد مشرّفه برسد و پس از انقضاى مدّت، پنج جريب زمين موصوف را فروخته به مصرف: تعمير و بناى مسجد و پل و سرداب نمايند، در اين مدّت، وصىّ موصى نيز فوت کرده و اداره محل ثلث در اختيار اداره اوقاف بوده، مع هذا پس از انقضاى مدّت ثلث تا کنون، در اثر طرح دعوى با کشاورزان مربوط در دادگسترى که هنوز به نتيجه نرسيده عوايدى هم حاصل نگرديده و منظور نظر موصى همچنان مسکوت باقى مانده، مستدعى است از نظر ابقاء و يا فروش محلّ ثلث، اين اداره را امر به هدايت فرمايند تا اقدام گردد.
جواب:
- در فرض مرقوم بايد با نظر حاکم شرع به وصيت عمل شود.
سوال 69 :
- هرگاه وصىّ مطلق فوت نمود آيا امر آن ارجاع به حاکم شرع است يا که عنوان ارث را داشته است؟
استفتاءات، ج2، ص: 439
جواب:
- در فرض نبودن وصى ديگر ولو مترتبا امر آن مربوط به حاکم شرع است.
سوال 70 :
- شخصى وصيت مى‌کند که يک قطعه باغ براى خودم باشد و ثمن آن به مصرف نماز و روزه‌ام رسانده شود و توليت اين کار را بر عهده يک نفر از روحانيون مى‌گذارد. بعد از وفات موصى، متولى آن باغ را به فروش مى‌رساند فردى که خريدارى مى‌کند قرار مى‌گذارد پول آن را در طول سه سال و در طى سه قسط بپردازد ولى بعد از دادن يک قسط متولى فوت مى‌کند حال شخص خريدار دو قسط بدهکار است و متحير است به چه کسى تحويل بدهد و در ضمن مشروط به اين است که هر کس اين پول را تحويل گرفت بايد قباله شخص خريدار را امضا و تاييد کند لطفا بفرماييد در اين زمينه تکليف چيست؟
جواب:
- بايد کسى براى اين کار از طرف حاکم شرع (مجتهد جامع شرايط) تعيين شود.
سوال 71 :
- آيا در صورتى که برادر شهيدى وکيل او مى‌باشد همسر شهيد مى‌شود قيم مال و بچه او شود يا خير؟
جواب:
- قيم صغير جد پدرى او و وصى پدر است و مادر اگر وصى نباشد مانع ندارد نائب ولى شرعى در رسيدگى به امور صغير گردد.
استفتاءات، ج2، ص: 440
سوال 72 :
- شخصى وصيت نموده و قبل از انجام دستورات وصيت، وصى از دنيا رفته آيا ناظر مى‌تواند کار وصى را انجام بدهد يا نه؟ ضمنا وصيت به نماز و روزه کرده ولى مدت آن را معلوم نکرده از سهم موصى چه مقدار بايد براى نماز و روزه داده شود؟
جواب:
- در فرض مرقوم ناظر بدون مراجعه به حاکم شرع نمى‌تواند تصرف کند و در مورد وصيت به نماز و روزه بايد مقدارى که يقينا نماز و روزه بر عهده او است انجام شود.
سوال 73 :
- کسى وصيتنامه‌اى نوشته و وصى و ناظر را تعيين کرده ولى وصى قبل از موصى در گذشته و موصى نيز پس از مدتى فوت کرده است اما ناظر در قيد حيات است با عنايت به اينکه موضوع وصيت نامه مربوط به حق الارث دو سوم از ثلث سهم شرعى متوفى است از نظر شرع مقدس اسلام وصيتنامه مذکور نافذ مى‌باشد يا خير؟ و آيا حاکم شرع مى‌تواند به جاى وصى به وصيتنامه عمل نمايد؟
جواب:
- وصيت در ثلث ترکه نافذ است و در فرض مسأله حاکم شرع ولايت دارد.
سوال 74 :
- آيا وصى بدون اذن ناظر، خودسرانه مى‌تواند ناظر ديگرى بر وصيّت اضافه کند يا خير؟
جواب:
- نمى‌تواند.
استفتاءات، ج2، ص: 441