دين
[مسائلى در دين]
سوال 1 :
- اينجانب جنسى را از آقاى "الف" خريده‌ام و به آقاى "ب" فروخته‌ام، چک آقاى "ب" را به آقاى "الف" داده‌ام، امّا اين چک وصول نشده، دادگاه مى‌گويد چون مدّت بيش از دو سال گذشته، چک قابل قبول نيست، تقاضامندم حکم شرعى اين مسأله را مبذول فرماييد.
جواب:
- در فرض مرقوم، بدهى به حال خود باقى است.
سوال 2 :
- اينجانب حدود يک سال و نيم قبل که در يک شرکت سهيم بودم، در مورد دريافت سهم خود با شرکا اختلاف مالى پيدا کردم که با مراجعه به دادگسترى موافقت شد مبلغى طىّ سه قطعه چک به اينجانب پرداخت گردد و در حضور باز پرس و با موافقت او رسيدى در مورد دريافت سه قطعه چک دادم که يکى از چکها به تاريخ همان روز وصول مى‌باشد ولى دو قطعه ديگر که موعد آن يازده روز بعد بود پرداخت نگرديد که با شکايت مجدّد اينجانب در پاسخ کتبا اعلام کردند که: به استناد رسيد مذکور اين بدهى پرداخت شده، در حالى که تاريخ دو قطعه چک يازده روز بعد از تاريخ رسيد مى‌باشد و رسيد مذکور مربوط به دريافت چک بوده نه وجه و بازپرس هم حاضر و ناظر بوده، خواهشمند است حکم مسأله فوق را بيان فرماييد.
استفتاءات، ج2، ص: 281
جواب:
- رسيد دريافت چک به تنهايى رسيد دريافت طلب نيست و تا مبلغ طلب وصول نشود، بدهى بدهکار به حال خود باقى است و فيصله نزاع موکول به محاکم صالحه است.
سوال 3 :
- مرحوم پدرم به يک تاجر زردشتى مبلغ 2200 تومان بدهکار بود اکنون که بنده براى دين پدرم اقدام نموده‌ام طلبکار هم ورشکسته شده و هم مرده و اموال و دارائى و طلبکارى وى را "اداره ورشکستگى" قبول نموده، با مراجعه به بعضى از علماء گفتند بايد حتما پول به دست وارث طلبکار برسد ولى وارث طلبکار که دو پسرند در آلمان هستند، تکليف شرعى چيست؟ تا از عهده دين پدرم بيرون بيايم.
جواب:
- اگر امکان دسترسى به آنها هست صبر کنيد و پول را براى آنها حفظ نمائيد تا به آنها رد کنيد و اگر مأيوس از دسترسى به آنها باشيد به حاکم شرع مراجعه نمائيد.
سوال 4 :
- شخصى معتبر و متديّن وجهى از بانک گرفته به منظور خريد آهن و ساير کالاى مجاز از خارج، چون خوشبختانه در جمهورى اسلامى ربا نيست بانک نتوانسته به صورت ربوى اين پول را در اختيار شخص مزبور قرار دهد بلکه درصد معيّنى از منافع اين کار را درخواست و حتّى منافع را هم حين پرداخت
استفتاءات، ج2، ص: 282
وجه اخذ نموده، گيرنده پول با آگاهى کامل مبادرت به ورود کالا نموده متأسفانه حين ورود کالا به خرمشهر، بندر خرمشهر از طرف صدّاميان متجاوز اشغال مى‌شود لذا از کالا هيچگونه اثرى در دست نيست در اينگونه موارد بيمه هم خسارت نمى‌دهد حال صورت اول مسأله اين است که خسارت ناشى از اين پيشامد کلّا بر عهده بانک است که صاحب پول مى‌باشد يا بر عهده گيرنده پول است يا بر عهده طرفين؟ و صورت دوم مسأله اين است که اگر خسارت کلّا يا جزء بر عهده گيرنده وجه مى‌باشد و اکنون به علت خسارت وارده واقعا قادر به پرداخت دين خود نيست بانک چه اقدامى عليه او بايد انجام دهد؟
جواب:
- ضمان پول بر عهده گيرنده آن است، اگر قدرت بر اداء ندارد بايد به او مهلت داده شود.
سوال 5 :
- مسلمانى براى اينکه حق مسلمان ديگرى را ندهد چندين سال با نيرنگ و وعده دروغ او را اميدوار نگه مى‌دارد و مبلغى ذى حق متضرّر مى‌شود بعد از آنکه معلوم شد کليّه وعده‌ها دروغ است تکليف چيست؟
جواب:
- بدهکار بايد فورا بدهى خود را با مطالبه طلبکار و قدرت اداء بپردازد و بيش از مبلغ بدهى ضامن نيست.
سوال 6 :
- اينجانب مدير عامل يک کارخانه صنعتى هستم؛ طبق مدارک موجود مبالغ زيادى کارخانه بدهکار است به طورى که طلبکارها در خواست تصفيه حساب مى‌کنند و هيچ يک از ديون مؤجّل نيست و دوستانم اظهار مى‌دارند که به مستضعفين کمک کنيد من جواب دادم تا ديون کارخانه پرداخت نشود تحت هيچ عنوان حق دادن پول به هيچ کس را ندارم لطفا تکليف شرعى مرا تعيين فرمائيد.
استفتاءات، ج2، ص: 283
استفتاءات ج2 281 ج ..... ص : 281
پشتيبان فردى شد که به نام اسلام به دست يک کمونيست مالکيت را از بين ببرد. راستى هدف از مالکيت خصوصى در قانون اساسى چيست؟
جواب:
- حکم همان است که در رساله ذکر شده است و ملکيت در اسلام محترم است و هر کس خلاف بگويد مورد تأييد نيست.
سوال 5 :
- مسلمانى براى اينکه حق مسلمان ديگرى را ندهد چندين سال با نيرنگ و وعده دروغ او را اميدوار نگه مى‌دارد و مبلغى ذى حق متضرّر مى‌شود بعد از آنکه معلوم شد کليّه وعده‌ها دروغ است تکليف چيست؟
جواب:
- بدهکار بايد فورا بدهى خود را با مطالبه طلبکار و قدرت اداء بپردازد و بيش از مبلغ بدهى ضامن نيست.
سوال 6 :
- اينجانب مدير عامل يک کارخانه صنعتى هستم؛ طبق مدارک موجود مبالغ زيادى کارخانه بدهکار است به طورى که طلبکارها در خواست تصفيه حساب مى‌کنند و هيچ يک از ديون مؤجّل نيست و دوستانم اظهار مى‌دارند که به مستضعفين کمک کنيد من جواب دادم تا ديون کارخانه پرداخت نشود تحت هيچ عنوان حق دادن پول به هيچ کس را ندارم لطفا تکليف شرعى مرا تعيين فرمائيد.
استفتاءات، ج2، ص: 283
جواب:
- با فرض مطالبه طلبکار و امکان پرداخت بدهى، اداء بدهى واجب است و مقدم بر کمک مجّانى به مستضعفان است.
سوال 7 :
- کسى که به جبهه مى‌رود و در راه خدا مى‌جنگد و کشته مى‌شود، اگر احيانا حق النّاس به گردن داشته باشد، [آيا] از جانب خدا بخشيده مى‌شود يا خير؟
جواب:
- حقّ النّاس قابل ادا، ساقط نمى‌شود مگر با اداى آن و در صورت عدم پرداخت، حساب آن با خداوند چاره ساز بخشنده است.
سوال 8 :
- اگر شخصى- مثلا پنج هزار تومان- بابت سهم مبارک امام (عليه السلام) مقروض باشد، و همين مقدار هم به جاى ديگر، ولى قدرت بر اداى يکى از اينها را داشته باشد، کدام مقدّم است؟
جواب:
- هر دو دين است، اگر يکى داراى رجحان باشد، ترجيح دهد و الّا مخيّر است و چنانچه بتواند- در فرض مسأله- به حاکم شرع مراجعه و اجازه بگيرد، و صرف در دين غير سهم کند.
سوال 9 :
- کسى که به يک سازمان دولتى بدهى دارد- مثلا از تلفن آن سازمان براى کار خصوصى استفاده کرده و نظير آن- آيا مى‌تواند آن بدهى را به سازمان ديگرى که آن هم دولتى است بپردازد؟
استفتاءات، ج2، ص: 284
جواب:
- بايد به همان سازمانى که به آن بدهکار است، ردّ کند.
سوال 10 :
- به منظور چاپ يک سرى [پوستر و ... براى ايجاد] نمايشگاههاى نهضتهاى اسلامى در صد سال اخير، توسط سپاه پاسداران اين منطقه و امور تربيتى آموزش و پرورش اين شهرستان، مبلغى به عنوان وام نياز مى‌باشد، آيا برداشت اين مبلغ از کمکهاى مالى فرهنگيان به جبهه‌هاى نبرد حق عليه باطل براى مدّت سه ماه به عنوان قرض الحسنه جايز است؟
جواب:
- جايز نيست.
سوال 11 :
- موتورى را به شخصى فروختم و او وعده داد تا ده روز بعد پولش را بدهد ولى رفت ديگر پيدايش نشد تا اينکه موتور را به شخص ثالثى فروخت و شخص ثالث به رابع، حالا آيا من مى‌توانم از شخص رابع پول موتور را طلب کنم يا خير؟
جواب:
- حق نداريد و بايد از خود مشترى مطالبه کنيد.
سوال 12 :
- اينجانب چندين سال است در اداره دولتى کار مى‌کنم ولى از آنجايى که گهگاه نتوانسته‌ام درست و صحيح دينم را ادا کنم و خودم را بدهکار مى‌دانم خواستم بدانم آيا مى‌توانم براى اداى دينم در يکى از ارگانها يا مساجد و يا درمانگاههاى متعلّق به مردم کار کنم يا اينکه حتما بايد در همان سازمان کار کنم؟ و يا اينکه آيا مى‌توانم پول کم کارى را حساب کنم و بپردازم يا نه؟ اگر مى‌شود به چه حساب و کجا بپردازم؟
جواب:
- به همان سازمان که مديون هستيد بايد ادا نماييد.
استفتاءات، ج2، ص: 285
سوال 13 :
- لطفا در ارتباط با پرداخت اداى حق الناس در صورت عدم حضور فرد طلبکار و بى‌اطلاعى از زنده بودن وى نظر امام چيست؟
جواب:
- اگر طلبکار را مى‌شناسد بايد تحقيق کند تا حق او را به خودش يا به ورثه‌اش تسليم نمايد.
سوال 14 :
- زيدى پولى را در بانک گذاشته و طبق مقررات بانک به حساب او بهره آن پول واريز شده است در اين شرايط فرد مزبور مبلغى را از شخصى قرض گرفته و در مقابل چک داده است، قرض دهنده وقتى به بانک مراجعه کرده تا چک را وصول کند بانک چون حساب زيد را خالى ديده (يعنى محل پرداخت نداشته) از بهره سابق الذکر چک را پرداخت کرده است در اين مسأله وظيفه فعلى زيد چيست آيا از جهت قرضش برئ الذمه شده است يا نه؟ و وظيفه‌اش نسبت به بانک و بهره بانکى چيست؟
جواب:
- در فرض مذکور اداء دين زيد نشده و بايد دين را به طلبکار بپردازد و نسبت به بانک وظيفه‌اى ندارد و آنچه به عنوان بهره گرفته شده اگر صاحبانش معلوم نيست بايد صدقه داده شود.
سوال 15 :
- يکى از بچه‌ها مبلغى به عنوان قرض از يک برادرى گرفته است و بعد از آن، ديگر آن برادر را نديده است و خيلى هم دنبالش گشته است و مى‌خواهد بداند که آيا مى‌تواند آن مبلغ پول را بدهد به حساب 100 يا به حساب سهم امام يا به حساب جنگ زدگان يا نه؟
استفتاءات، ج2، ص: 286
استفتاءات ج2 292 2 ..... ص : 292
جواب:
- اگر مأيوس از پيدا کردن صاحب پول باشند از طرف او به فقراء صدقه دهند.
سوال 16 :
- بنده مقروض هستم و نمى‌دانم الآن اشخاصى که به آنها بدهکارم کجا هستند بفرماييد در اين رابطه چه کنم؟
جواب:
- با فرض اينکه صاحبان دين را مى‌شناسيد و احتمال پيدا شدن آنها را مى‌دهيد مجازيد مقدار دين را براى آنها کنار گذاشته و حفظ کنيد. و اگر مأيوس از پيدا شدن صاحبان آن باشيد به وکيل اينجانب بپردازيد.