کسب و کار حرام
سوال 434 :
استعمال ترياک به طور کلّي چه حکمي دارد؟
جواب :
جائز نيست.
سوال 435 :
در روستاي ما که از روستاهاي اطراف سبزوار مي‌باشد، مردم و کشاورزان براي مقاومت در برابر کارهاي طاقت فرسا، از ترياک استفاده مي‌کنند. و در ضمن يقين دارند کشيدن ترياک برايشان اعتيادآور نمي‌باشد امّا براي انجام کارهاي دشوار، همچون بيدار ماندن در شبهايي که نوبت آب آنهاست و يا کار کردن و شخم زدن روي زمين که با کشيدن ترياک مي‌توانند به جاي 4 نفر زمين را شخم زنند و کار کنند، ترياک را استعمال مي‌کنند، مستدعي است با توجه به اينکه کشت، داشت و برداشت خشخاش و نگهداري ترياک از نظر قانون نظام اسلامي ممنوع و تعزير حکومتي دارد نظر حضرتعالي را در اين باره مرقوم فرماييد ؟
جواب :
جائز نيست.
سوال 436 :
آيا مصرف مواد مخدر در معالجات و درمان دردها مطلقاً اشکال ندارد يا فقط در صورت انحصار؟
جواب :
فقط در صورت انحصار.
سوال 437 :
لطفاً نظر مبارک را در مورد خريد و فروش موادّ مخدّر بخصوص ترياک بيان فرماييد.
جواب :
جايز نيست مگر در ضرورت براي معالجه
سوال 438 :
ترانه هايي که به وسيله بيگانگان خوانده مي‌شود و به طور غمناک است و غناء ندارد چه حکمي دارد؟
جواب :
اگر غنا نباشد حرام نيست.
سوال 439 :
سرودهايي که در صدا و سيما پخش مي‌شود و همراه با موسيقي و غناء است چه حکمي دارند؟
جواب :
غناء حرام است و مسأله غناء و موسيقي در آخر توضيح المسئل مذکور است.
سوال 440 :
آيا استماع به تمام آهنگهائي که از صدا و سيما پخش مي‌شوند جايز است و بر اساس اينکه در صدا و سيما روحانيوني حاضر هستند و در آنجا نظارت مي‌کنند، آيا مي‌توان گفت تمام آهنگهائي که پخش مي‌شوند مورد تأييد مي‌باشند؟
جواب :
فقط هر آهنگي که بصورت غناي محرّم نباشد استماعش جايز است، و شرح غناي محرّم در آخر توضيح المسائل ذکر شده است.
سوال 441 :
کف زدن به طور مطلق چه حکمي دارد؟ و همچنين کف زدن در مراسم اعياد مذهبي که در مساجد و حسينيه‌ها منعقد مي‌گردد چه حکمي دارد؟
جواب :
اشکال ندارد ولي لازم است به حدّي نرسد که جلف محسوب شود و با وقار و متانت که شايسته مسلمانان است منافات داشته باشد و در اواخر توضيح المسائل توضيح داده شده است.
سوال 442 :
غناء در عروسي چه حکمي دارد؟
جواب :
در عروسي جائز است به شرط اينکه با محرّمات توأم نباشد.
سوال 443 :
حکم استماع موزيک (بدون خوانندگي) چيست؟
جواب :
در صورتي که مهيّج شهوت و موجب فساد نباشد جائز است.
سوال 444 :
پس از پيروزي انقلاب با مسئله خوانندگي زنان چه نوع بايد برخورد شود ؟ و از آنجا که صداي زن في نفسه حرام نيست بفرمائيد اگر زني اقدام به خواندن کند و حالت او هنگام خواندن حفظ بشود و مطمئنا اشعار موسيقي و غنا هم نباشد و از مصاديق لهو و لعب نيز نباشد ضمنا بر روي نوار نيز ضيظ شده باشد گوش دادن براي مردان چه حکمي دارد ؟
جواب :
در فرض مذکور اشکال ندارد .
سوال 445 :
در راديو مدح ائمه طاهرين عليهم السلام يا واقعه کربلا را با وزن و ساز و با لحن خوب مي‌خوانند آيا استماعش جايز است يا خير؟
جواب :
اگر غنا و موسيقي نباشد مانعي ندارد.
سوال 446 :
آيا آواز خواندن زوجه براي زوج خود در صورتي که منجر به غناء شود جايز است يا خير؟
جواب :
تا منجر به غنا نشده است اشکال ندارد.
سوال 447 :
خواندن آيات قرآن به صورت سرود يا آهنگ جايز است يا خير؟
جواب :
تا هنگامي که به غناي حرام نرسد جائز بلکه ممدوح است.
سوال 448 :
طبل زدن و سنج در ايّام محرم در داخل مسجد چه حکمي دارد؟
جواب :
بقدري که متعارف و معمول است جائز است.
سوال 449 :
طبل زدن بر ديگ يا قابلمه يا دبّه و امثال آنها که از الات لهو نمي‌باشد جايز است يا خير؟
جواب :
جايز است.
سوال 450 :
نگاه به تلويزيون که فيلمهاي خارجي را بدون حجاب و يا با وضع فجيع نشان مي‌دهد نظير زنهاي بدون روسري و چادر چه حکمي دارد؟
جواب :
اگر موجب فساد شود حرام است.
سوال 451 :
بازيگراني که نقش زن و شوهر و يا مادر و فرزند و... را در فيلمهاي عاطفي و خانوادگي بازي مي‌کنند براي بيان اين رابطه از کلمات محبّت‌آميزي همچون «عزيزم» و ابزار احساسات عاطفي مانند نگاه کردن و خنديدن استفاده مي‌کنند ابزار اين گونه حالات و کلمات خصوصاً اگر آثار منفي داشته باشد چه حکمي دارد؟
جواب :
جايز نيست.
سوال 452 :
ديدن تصوير زنهاي متبرج در فيلمها ايراني و خارجي که از تلويزيون پخش مي شود وآنها فاقد حجاب اسلامي هستند براي غير محارم چه حکمي دارد ؟
جواب :
اگر موجب فساد و انحراف اخلاقي باشد جايز نيست .
سوال 453 :
نگاه کردن و گوش کردن به برنامه هاي کشورهاي خارجي چه صورت دارد ؟
جواب :
در صورتي که موجب انحراف فکري و اخلاقي نباشد جائز است .
سوال 454 :
تظاهر به کارهاي حرام از قبيل شرب خمر، حالات مستي ناشي از شرب خمر و... جايز است؟(در صورت ضرورت نقش به هدف بيان آثار سوء اين گونه افعان حرام)
جواب :
در صورتي که تنفّر از منکرات بر آن مترتّب شود اشکال ندارد.
سوال 455 :
نشان دادن چهره کامل پيامبرصلي الله وعليه وآله وسلم و حضرت زهراعليهاالسلام و ساير ائمه عليهم السلام در حالات زير چه حکمي دارد؟
الف - نشان داده چهره کامل بدون هيچ گونه تغيير در چهره‌پردازي؟
ب - نشان دادن چهره کامل همراه با گريم، به گونه‌اي که تماشاگر با کمي دقّت، مصنوعي بودن آن را بفهمد.
جواب :
استفاده از اشخاصي که در تمام مدّت بازيگري خود فقط نقش ائمه را بازي مي‌کنند.
د - استفاده از بازيگراني که فقط نقشهاي مثبت را بازي مي‌کنند.
جواب :
جائز نيست به هيچ وجه.
سوال 456 :
در حال حاضر، عکس و صورت معصومين عليهم السلام ساخته شده، آيا اين تصاوير مبتني بر حقيقت است يا خير؟
جواب :
ملاک صحيحي ندارد.
سوال 457 :
ديدن تصوير زناني که حدّ پوشش شرعي را رعايت نمي‌کنند چه حکمي دارد؟
جواب :
اگر شناخته شده است جايز نيست و در صورت عدم شناخت اگر ساد بر آن مترتّب مي‌شود جايز نيست.
سوال 458 :
مشاهده تصاوير ورزشکاران يا مرداني که غير از عورتين قسمتهايي از بدن مشخص باشد توسط زن اشکال دارد؟ در تلويزيون و عکس و ...؟
جواب :
موجب فساد نباشد اشکال ندارد.
سوال 459 :
نظر مبارک را در خصوص تصاوير تخيّلي، تصاوير برقي و کامپيوتري مجسّمه، تصاوير کاريکاتور و کارتني بيان فرماييد؟
جواب :
در صورتي که با محرّمات ديگر توأم نباشد اشکال ندارد.
سوال 517 :
اگر يک مسلماني اقدام بکند به ساختن سلاحي براي يک حکومت کافري (کفّار حربي) يا لااقل نقش مهم در ساختن آن سلاح جنگش داشته باشد که اين سلاح به طور مستقيم بر عليه يک کشور اسلامي استفاده خواهد شد، يا لااقل باعث خوف و ترس مسلمانان از آن کشور کافر شود، آيا اين فرد مسلمان مرتد است يا خير؟
جواب :
در فرض مذکور آن شخص مرتکب گناه بزرگي شده است ولي ارتداد موجبات ديگري دارد که تا آنها محقق نشود شخص مرتد نيست.
سوال 518 :
اينجانب مأمور دولت مي‌باشم، در حين انجام وظيفه با اشخاصي درگير شده که از ناحيه آنها مورد ضرب و جرح قرار گرفتم، بر عليه آن اشخاص اقدام به شکايت در نزد مقامات قضايي نمودم، چنانچه در مقابل دريافت مبلغي از حقّ خود گذشت و صرفنظر کرده باشم، لطفاً از لحاظ شرعي اعلام فرماييد آيا اين وجهي که حقير دريافت نموده‌ام رشوه محسوب مي‌شود يا خير؟
جواب :
در فرض مذکور در سوال چون جنابعالي آن وجه را در مقابل گذشت از حقّ خود دريافت داشته‌ايد رشوه محسوب نمي‌شود.
سوال 519 :
بعد از تمام شدن مرافعه و صدور حکم آيا قاضي مي‌تواند هديه يکي از اصحاب دعوي را قبول کند يا خير و بطور کلي قبول هديه براي قاضي چگونه است؟
جواب :
در مظان اتهام جايز نيست.
سوال 520 :
آيا در مزايده‌ها و مناقصه‌ها گرفتن رشوه توسط بعضي از مسئولين و دادن رشوه توسط شرکت کنندگان تحت عنوان عيدي و شيريني و... چه حکمي دارد؟
جواب :
اگر عملي انجام داده و زحمت کشيده و در برابر آن چيزي بگيرد حلال است و اين رشوه نيست و اگر پول گرفتن براي از بين بردن حق باشد رشوه است و حرام است.
سوال 521 :
اينجانب کارمند يکي از بانکها هستم، در سالهاي قبل از بعضي از مشتريان بانک، مبالغي وجه نقد (دويست هزار ريالي) يا شيئي مثل سکّه طلا(حداکثر يک سکه) در روزهاي پايان سال، به اصطلاح شب عيد، به عنوان عيدي قبول نموده‌ام، لذا با توجه به اينکه اين عمل در بين همه مردم از قديم الايام از کسبه و تجار گرفته تا کارمندان و علماء و روحانيون موسوم بوده و هست و با عنايت به اينکه اينجانب هرز درخواستي از شخصي ننموده بلکه خود آنها به اصرار به من هديه و هبه نموده‌اند و آنها هم هيچگاه درخواستي جهت امري از من نداشته‌اند، خواهشمند است نظر شرعي خود را مرقوم فرماييد که آيا مصداق رشوه بوده يا خير؟
جواب :
در صورتي که تباني در بين نبوده و جنابعالي هم انتظار و توقعي چنين هديه‌اي بلکه هيچ پاداش و هديه‌اي را نداشته‌ايد و بالاخره تفاوتي بين مراجعين در کار نبوده و شما وظيفه خود را بدون توقع انجام داده‌ايد و بعداً آنها به ميل خودشان هديه‌اي داده‌اند حلال است و مصداق رشوه نيست
سوال 522 :
در بعضي از مدارس هنگام ارائه کارنامه به ولي دانش‌آموز مبلغي را دريافت مي‌کنند بعضاً اولياء محترم با اکراه اين مبلغ را مي‌دهند، آيا از نظر شرعي اشکال ندارد؟
جواب :
چون خودشان با در نظر گرفتن جهات زندگي خود مي‌پردازند اشکال ندارد.
سوال 523 :
ما خرده مالکين هر کدام زمينهاي کشاورزي داريم که فقط مالکيت آن مشاع مي‌باشد بعضي از خرده مالکين و غير مالک اعمال قدرت کردند. و ملک را تصرف کردند و هم فروختند و به همين دليل حق به حقدار نرسيده و در هم و برهم شده و اين جانب مي‌خواهم مقداري زمين براي مسجد بدهم و براي من امکان ندارد از همه خرده مالکين رضايت بگيرم چونکه بعضي ماک‌ها فوت کرده‌اند و يا فرزند نداشتند و يا اگر وارث دارند دسترسي به وارثشان ممکن نمي‌باشد و بعضي را که مي‌توانم با آنها صحبت کنم ممکن است رضايت ندهند با اين توضيحات که داده‌ام آيا مي‌توانم براي مسجد زمين بدهم و آيا مي‌توانم جهت خانه به شخصي زمين بفروشم و آيا کسب کشاورزي چنين زمين خمس و زکوة دارد؟
جواب :
در صورتي که بر اساس ضوابطي که در حکومت اسلامي براي زمينها مقرّر شده است عمل شود هرگونه تصرف جائز است و با شرائط خود خمس و زکات هم واجب مي‌شود و شما اگر به اندازه حقّ خودتان برداشته‌ايد چون تقسيم صورت نگرفته است از حاکم شرع اجازه بگيريد.
سوال 524 :
کساني که واسطه مي‌شوند و جنس را گرانتر از نرخ دولتي به ديگران مي‌فروشند، اين کار حرام است يا خير؟
جواب :
وساطت در کار مشروع اشکال ندارد ولي مخالفت با مقررات جائز نيست.
سوال 525 :
سهميه قند و شکر که به قناديها مي‌دهند اگر ب صورت آزاد نفروشند، در صورتي که از طرف دولت به صورت سهميه‌اي براي درست کردن شيرينجات و... داده مي‌شود، سود او حلال است؟
جواب :
بايد مقررات دولت اسلامي را مراعات نمايد.
سوال 526 :
استفاده از وسائل نقليه اداري در امورات شخصي افراد جايز است يا خير؟ و اگر استفاده شد چه صورتي دارد؟
جواب :
جايز نيست و لازم است تصرف بر اساس ضوابط حکومتي صورت بگيرد و در صورت تخلّف نيز بايد توافق با مقامات مسئول انجام بگيرد.
سوال 527 :
در بعضي از ادارات و يا مؤسسات دولتي از مستخدمين در جهت استفاده شخصي مانند خريد نان منزل و يا شستن اتومبيل و غيره استفاده مي‌نمايند (البته در ساعات اداري) آيا موجب اشکال است يا خير؟
جواب :
اين موضوع با ضوابط اداري ارتباط دارد و چنانچه برخلاف ضوابط و موازين حکومت اسلامي باشد جايز است.
سوال 528 :
روستايي به نام خوش آباد مي‌باشد که مالکهاي اصلي و اربابهاي اين روستا يهودي مذهب بوده‌اند و بعد از تقسيم اراضي، اين ملکها و قلعه‌هاي خود را رها کرده و قلعه‌ها خراب و جاي فسادي براي روستا بوده حالا با نامه بخشداري منطقه قلعه و حياط يهوديان را به کلي خراب و راه درست کرده‌اند براي مسجد آيا صحيح است عبور از آن راه و آيا مي‌شود در مال يهودي تصرف کرد بدون اذن در صورتي که اعمال مزبور بر اساس ضوابط حکومت اسلامي واقع شده است.
جواب :
صحيح و جائز است.
سوال 529 :
شخصي مقداري پول در بانک به عنوان سپرده گذاشته و بانک مدعي است که با اين پول خانه مي‌سازيم و يا تجارت مي‌کنيم حال سودي که بانک مي‌دهد حلال است يا خير؟
جواب :
با شرحي که در اواخر توضيح المسائل نوشته‌ايم اشکال ندارد.
سوال 530 :
اگر کار انسان در اداره حل نمي‌شود مگر با دادن پول آيا جايز است دادن پول يا خير؟
جواب :
در صورتي که اثبات حق منحصرا متوقف بر دادن پول باشد جائز است.
سوال 531 :
آيا سودي که بانک براي وام دادن مي‌گيرد مي‌توان به عنوان کارمزد محاسبه کرد؟
جواب :
اگر به آنچه که در پشت ورقه بانکي نوشته شده عمل شود اشکال ندارد.
سوال 532 :
سودي که بانک به دفترچه‌هاي پس انداز مي‌دهد چه حکمي دارد؟
جواب :
در آخر توضيح المسائل ذکر کرده‌ايم و اشکال ندارد.
سوال 532 :
با توجه به اين که کوپنها امروزه يک کاغذ بيشتر نيستند، آيا خريد و فروش آنها جايز است؟ و اصلاً ماهيت دارند تا خريد و فروش شوند؟
جواب :
ماليت دارند ولي جواز خريد و فروش آنها تابع ضوابط حکومت اسلامي است.
سوال 533 :
در زمان شاه مزرعه‌هايي را به عنوان اصلاحات ارضي از ماليکن عمده گرفتند و بين همان کشاورزان قريه‌اي که در آن قريه زارع بودند تقسيم کردند و از طرف شاه به هر يک از کشاورزان قباله‌اي دادند و در آن قباله ميزان مالکيت هر يک از کشاورزان را معين کرده‌اند بفرماييد که: آيا آن کشاورزان به ميزان همان قباله‌اي که در زمان شاه در دست دارند مالکند و بقيه زمين آن قريه مال همان مالک قبلي است و يا اينکه تمام اراضي آن قريه مال آن زارعين است و آن مالک عمده قبلي هيچ حق تصرفي در آن قريه ندارد؟
جواب :
بعد از انقلاب و تشکيل حکومت اسلامي براي اين زمينها ضوابطي مقرر شد، بر اساس آن ضوابط عمل کردن صحيح و جائز است.
سوال 534 :
تدريس معلّمين مرد در مدارس دخترانه آيا صحيح است يا خير؟
جواب :
در صورتي که به طور عادي و بدون شائبه صورت بگيرد جائز است.
سوال 535 :
تعدادي از دراويش از مردم پولي تحت عنوان عشريه اخذ مي‌نمايند (به جاي خمس آل محمدصلي الله وعليه وآله وسلم) اولاً آيا اخذ عشريه به اين کيفيت بدعت محسوب مي‌شود يا خير؟ و ثانياً فعل حرام محسوب مي‌شود يا خير؟ لطفاً ارشاد فرماييد.
جواب :
عشريه با عنواني که در فوق ذکر شده است بدعت است و اخذ آن حرام است.
سوال 536 :
لفظ جلاله يا آيه قرآن روي سنگ قبر نوشته شده و عابر هم روي آن قدم مي‌گذارد، آيا اجازه مي‌دهيد آنها را بدون اجازه صاحب آنها که دسترسي به آنها ممکن نيست محو کنيم؟
جواب :
تصرف در اموال غير بدون اجازه او جايز نيست، و عبور از روي مقابر بدون توجه و قصد هتک حرمت اشکال ندارد، ولي اگر حک لفظ جلاله و آيات قرآن بر سنگ قبور اهانت به قرآن و اسماء الهي محسوب شود بايد از اين عمل اجتناب کرده و تربيتي اتخاذ گردد که از وضعيت هتک حرمت خارج شود و جلو هتک حرمت گرفته شود.
سوال 537 :
آيا اطاعت از والدين واجب است يا فقط عاق شدن حرام است؟
جواب :
اطاعتي که ترک آن موجب عقوق است واجب است.
سوال 538 :
اگر کسي شرعا بر او حرام است که بيش از نصف شهريّه را بگيرد ولي در عين حال به نحو تمام مي‌گيرد مثلاً فرض بفرماييد: کل شهريه 20 هزار تومان است که ده هزار تومان آن بر او حلال و 10 هزار تومان آن حرام است، آيا به صرف اينکه ده هزار تومان را انگشت بگذارد که اين مال حلال و 10 هزار تومان ديگر مال حرام، مي‌تواند در 10 هزار تومان آن تصرف کند و يا طريقه جدا کردن آن روش ديگري است؟
جواب :
اين تقسيم بدون اجازه آن فقيهي که اين وجه از طرف او داده مي‌شود صحيح نيست.
سوال 539 :
مسافرت کردن به کشورهاي غير مسلمان چه حکمي دارد؟
جواب :
با رعايت احکام اسلام و داشتن هدف صحيح خوب است.
سوال 540 :
آيا براي محصليني که نمي‌توانند در کنار پدر و مادر ادامه تحصيل بدهند نظير طلاب خارجي که در حوزه علميه قم مشغول تحصيل هستند در صورتي که پدر و مادر به خاطر علاقه و محبّتي که به فرزندشان دارند به فرزند اجازه ندهند که ادامه تحصيل دهد، آيا اين فرزند مي‌تواند بدون اجازه پدر و مادر ادامه تحصيل بدهد يا جايز نيست؟
جواب :
مي‌تواند ادامه تحصيل بدهد.
سوال 541 :
آقايان زرگر گاهي اوقات نياز هست براي بيرون آوردن و يا پوشاندن النگو دستمالي بين دست خود و دست نامحرم قرار دهند و کارشان را انجام دهند. آيا اين عمل که از روي قصد بد نمي‌باشد حرام است يا خير؟
با قرار دادن حائل و فشار ندادن حرام نيست.
سوال 542 :
اغلب زنان و دختران روستايي اکراد و اعراب، دستها، چهره، گردن و سينه خود را به جهت زينت، خالکوبي مي‌کنند و با سينه و گردن باز در معرض ديد همگان هستند و طبق عادت و فرهنگ محلي، خود را نمي‌پوشانند و بعضي نيز بيني خود را سوراخ نموده و حلقه‌اي زرين در آن قرار مي‌دهند. ديدن نقوش خالکوبي و حلقه بيني اين گونه زنان شرعا چه حکمي دارد و ايا اين نوع تزيين از زينت‌هايي ممنوعه است؟
جواب :
زينت هائي که در مواضعي مثل سينه و گردن است نگاه به آنها مانند خود سينه و گردن حرام است و اما در چهره، آن زينت اگر جلب توجه مي‌کند نگاه به آن نيز حرام است و اگر جلب توجه نمي‌کند و مانند خود چهره است نگاه به آن بدون ريبه و تلذذ اشکال ندارد.
سوال 543 :
آيا رواياتي که در مورد وجود موجودات و زمينها و آسمانهاي ديگر در فضاي پهناور هستند داراي سندي درست و صحيح مي‌باشند يا خير و نظر حضرتعالي در اين باره چيست؟
جواب :
داراي سند صحيح مي‌باشند و در قرآن کريم نيز آياتي دلالت دارند که در آسمانها علاوه بر ملائکه موجودات زنده فراواني وجود دارد و در کتاب دانش عصر فضا، بنده در اين موضوع مطالب بسياري نوشته‌ام.
سوال 544 :
سرقت اطلاعات سري کد شده و رمزدار از شبکه‌هاي کامپيوتري و يا کامپيوترهاي شخصي و کشف رمز آنها چه حکمي دارد؟
همينطور است سرقت فروش غير مجاز شماره‌هاي موبايل توسط آشنايي به تکنيک الکتروني مرکزي آن؟
جواب :
سرقت به هيچ نحو جايز نيست.