3ـ اعتقاديّات
الف) نبوّت
سوال 1497 :
چرا پيامبران فقط در بين النهرين و خاور ميانه مبعوث شده اند؟ اگر علّت، تمدّن آنهاست، پس چرا براى تمدّنهاى بزرگى مثل يونان (فراموش نکنيم که حضرت عيسى(عليه السلام) در خاور ميانه به دنيا آمده است) و ماياهاى سرخپوست، يا تمدّنهاى بزرگ سياهپوست، پيامبرى فرود نيامد؟
آيا مى توان کنفسيوس (در چين)، بودا (در هند)، زردتشت و کوروش (در ايران)، بقراط و سقراط (در يونان) را پيامبران الهى دانست؟
از آنجا که در منابع دينى ما آمده که: «براى هر دو نفر يکى را پيامبر قرار داديم.» پس بايد براى اسکيموها و همه اقوام، پيامبرانى آمده باشد. و اگر جواب منفى است، پس اين نظريّه تقويت مى شود که پيامبرى هم با توجّه به پيشرفت تمدّن، و خداپرستى هم با توجّه به شکوفايى هاى فکرى مردم، به تکامل رسيده است! چرا که انسانها، نخست خورشيد پرست، ماه پرست، و مانند آن بودند، سپس با توجّه به شکوفايى عقلى، خداى عينى را برگزيدند. نظر شما چيست؟
جواب :
مورّخان اتّفاق نظر دارند که گاهواره تمدّن انسانى در منطقه خاور ميانه به حرکت درآمده است، و در آن زمان، نه يونان صاحب تمدّنى بود، و نه جاى ديگر، و از آنجا که پيدايش دين در اين مناطق سبب گسترش آن به مناطق ديگر مى شد، خداوند پيامبران را از اين مناطق برگزيد، تا آيين آنها از آنجا به ساير مناطق دنيا پخش شود.
سوال 1498 :
در کتاب شريف «نهج البلاغه» در رابطه با دوران خردسالى حضرت على(عليه السلام) چنين مى خوانيم:
«آن گاه که کودک بودم، حضرت محمد(صلى الله عليه وآله) مرا در کنار خود نهاد، و بر سينه خويشم جا داد، مرا در بستر خود مى خوابانيد، چنان که تنم را به تن خويش مى سود، و بوى خوش خود را به من مى بوياييد. گاه بود که چيزى را مى جويد، سپس آن را به من مى خورانيد» مگر نه اين که خوابيدن دو نفر مذکّر، و حتّى مؤنّث، در يک رختخواب از نظر اسلام، اشکال دارد. پس چگونه حضرت رسول(صلى الله عليه وآله) آن حضرت را در رختخواب خويش جاى مى داد! او را بر سينه خود مى کشيد!؟ تنش را به تن او مى ماليد!؟
جواب :
اين مسأله در مورد بچّه هاى کوچک (چند ساله) اشکالى ندارد; همان گونه که معمول است مادران يا پدران بچّه هاى کوچکشان را در کنار خود مى خوابانند.
سوال 1499 :
آيا جمله مشهور و معروف: «لَوْلاکَ لَما خَلَقْتُ الاَْفْلاکَ» که گفته مى شود در مورد پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) است، حديث است؟ مأخذ آن کدام کتاب است؟
جواب :
مأخذ آن بحار الانوار، جلد 52، صفحه 198، و جلد 15، صفحه 28 است.
ب) عصمت
سوال 1500 :
مقام عصمت اختصاص به انبيا(عليهم السلام) و ائمّه(عليهم السلام) و حضرت زهرا(عليها السلام)دارد، يا در مورد ديگران هم تصوّر مى شود؟
جواب :
قدر مسلّم اين است که اين بزرگواران معصومند، ولى در مورد ديگران مسلّم نيست، هر چند بعضى از آنها مقاماتى بسيار بالا و والايى دارند.
جواب :
عدل الهى
سوال 1501 :
با اين که براى خداوند امکان داشت که مرا به عنوان يک انسان در زمان يکى از چهارده معصوم(عليه السلام) به دنيا آورد، تا من موفّق به زيارت وى شوم، ولى اين کار را نکرد. در حالى که بسيارى از کافران که لياقت ديدن معصومين را نداشته اند، در زمان آنها بوده، و موفّق به زيارت برخى از آن بزرگواران شده اند. آيا اين، با عدل الهى سازگار است؟
جواب :
در بعضى از روايات آمده است: «آنها که بعد از دوران پيامبر(صلى الله عليه وآله) و حضرات معصومين(عليهم السلام) به دنيا مى آيند، و به آنها ايمان مى آورند، مقامشان بالاتر از کسانى است که در عصر و زمان آنها زندگى مى کردند.» اگر آنها امتيازى داشته اند، اين گروه نيز امتياز مهمّى دارند، و به اين ترتيب عدالت اجرا مى شود.
د) سرانجام جاهلان قاصر
سوال 1502 :
حضرت استاد! وقتى به مسائل و جريانات زندگى نظر مى افکنم، مى بينم هر کس مشى و مرام خود را حق مى داند. سوال بنده اين است: وقتى کسى حق بر او مشتبه باشد، مثل خوارج که به نظرشان حق همان بود که آنها فکر مى کردند، يعنى جاحد نبودند. اينها تکليفشان از لحاظ ثواب و عقاب چطور است، آيا معذّبند؟
جواب :
اگر براى تشخيص حق، تلاش و کوشش لازم را به عمل آورده و در اين راه مرتکب تقصيرى نشده، حکم جاهل قاصر را دارد، و نه تنها در پيشگاه خدا معذّب نيست، بلکه در برابر اعمالش پاداشى هم خواهد داشت.
هـ) مقايسه ائمّه با انبيا
سوال 1503 :
آيا ائمّه اطهار(عليهم السلام) از لحاظ معرفت به خدا، از پيامبران الهى(عليهم السلام) ـ به جز پيامبر اکرم (صلى الله عليه وآله) ـ بالاتر هستند؟
جواب :
بهتر است که معصومين و اولياء الله را با يکديگر مقايسه نکنيم، همه بزرگوار و انوار الهى هستند.
و) ولايت
سوال 1504 :
وقتى حادثه غدير را همراه با توضيحات علماى شيعه مطالعه مى نماييم، يقين پيدا مى کنيم که رسول اکرم(صلى الله عليه وآله) در آن روز حضرت على(عليه السلام) را براى آخرين بار به عنوان جانشين خود معرّفى کرد. با اين حال، چرا علماى اهل سنّت اين مطالب روشن را قبول ندارند؟ چرا شخصى که صاحب فکر است، و حتّى مطالبى در مورد فضيلت حضرت على(عليه السلام) دارد، شيعه نشده است؟ آيا ضعف از ادّله و براهين شيعه است؟
جواب :
دلائل شيعه بسيار قوى است; ولى غالباً تعصّب ها و ارتباطهاى خانوادگى اجازه پذيرش نمى دهد.
سوال 1505 :
با توجّه به اهميّت مسأله ولايت اهل بيت(عليهم السلام)، که حقيقت ايمان و روح عبادات است، و هيچ عبادتى اعمّ از نماز و روزه و مانند آن بدون ولايت اهل بيت مقبول درگاه خداوند قرار نخواهد گرفت، و روايات در اين زمينه در حدّ تواتر است، آيا حضرت عالى نماز را فرع بر ولايت مى دانيد، يا ولايت را فرع بر نماز مى دانيد؟ از نظر اهميّت کدام يک از اين دو مقدّم بر ديگرى است؟ عزادارى در مصائب ائمّه(عليهم السلام)، خصوصاً خامس آل عبا، حضرت سيّد الشهداء(عليه السلام) که از افضل قربات است، و آثار همان ولايت و محبّتى است که در اعماق وجود شيعيان و مواليان خاندان عصمت و طهارت(عليهم السلام) قرار دارد، چه نقشى در قبولى نماز و ساير عبادات دارد؟
جواب :
پاسخ سوال شما همان است که در حديث معروف امام باقر(عليه السلام)آمده است: «اگر کسى تمام روزها را روزه بگيرد، و شبها را به عبادت مشغول باشد، و همه سال به حجّ برود، و تمام مالش را در راه خدا انفاق کند، امّا ولايت اولياء الله را نداشته باشد، و اعمال خود را به راهنمايى آنها انجام ندهد، بهره اى از اين اعمال عائد او نخواهد شد».
ز) امام زمان(عليه السلام)
سوال 1506 :
در بعضى از روايات، تصريح به نام مبارک امام عصر(عج) حرام يا مکروه شمرده شده است. بدين جهت برخى نام حضرت را جداى از هم (م ح م د) مى نويسند. آيا اين روايات شامل عصر و زمان ما نيز مى شود؟
جواب :
در جاى خود گفته ايم که آن روايات شامل زمان ما نمى شود. و ادّله آن را در آخر بحث تقيّه از کتاب قواعد الفقهيّه آورده ايم.
سوال 1507 :
شخصى از مؤمنين ضمن ادّعاى ملاقات با امام زمان (عج) مى گويد: «امام عصر مرا مأمور بعضى کارها، مانند ساختن حسينيّه، مسجد، و مانند آن کرده است.» وى مردم را به اقتدا نکردن به بعضى از ائمّه جماعات، و نپرداختن وجوه شرعيّه به آنها، تشويق مى کند، و مدّعى است که امام زمان(عليه السلام) چنين دستورى داده است. شخص مذکور صندوق چوبى در اختيار دارد که چند ورقه قديمى و پارچه سبز رنگى در آن است. او ادّعا مى کند که آنها را امام عصر (عج) به او داده است! مردم براى تبرّک جستن به اين صندوق به خانه او مى روند. به گمان اين که واقعاً صندوق از ناحيه آن حضرت است. بلکه برخى از مردم گمان مى کنند که منزل اين شخص، محلّ سکونت امام عصر است! وى حتّى در نزد بعضى از علما ادّعاى مذکور را مطرح نموده، و مى گويد: «مى توانم سوالات شما را به امام عصر (عج) برسانم!» آيا ادّعاهاى اين شخص درست است؟
جواب :
شکّى نيست که اين شخص انسان بسيار دروغگويى است، و بر همه مؤمنين لازم است او را تکذيب کنند، و هيچ يک از سخنانش را نپذيرند.
سوال 1508 :
امام زمان (عج) پس از ظهور، چگونه با سلاحهاى شيميايى و بمبهاى اتمى و سلاحهاى سنگين ديگر مبارزه خواهند کرد؟
جواب :
از بعضى قرائن استفاده مى شود که آن حضرت وسائل و ابزارى ما فوق سلاحهاى آنها در اختيار دارد، که آنها را از کار مى اندازد.
ح) وظيفه منتظران
سوال 1509 :
مهمترين وظيفه منتظران چيست؟ چه بايد بکنند؟
جواب :
مهمترين وظيفه منتظران حضرت مهدى (عج) انجام واجبات و ترک محرّمات و آمادگى براى يارى آن حضرت، و تقويت ايمان خود است.
سوال 1510 :
مهمترين کارهايى که آن حضرت در زمان غيبت براى دين و دينداران مى کند چيست؟
جواب :
مهم ترين کارهاى آن حضرت در عصر غيبت، نور افشانى به قلب هاى آماده، حمايت از اسلام و شيعيان خالص، و اميد بخشى به آن هاست. نور وجود او، مانند نور خورشيد در پشت ابرها به ما مى رسد.
سوال 1511 :
آيا شرط ملاقات با حضرت، علم و تقواست، يا مصلحت و زمان و مکان؟
جواب :
شرط اصلى لياقتِ ملاقات با آن حضرت، تقوا در سطح عالى است. ولى گاه به خاطر مصلحت اسلام و مسلمين، چهره نورانى خود را به افراد غير لايق، حتّى غير شيعه و غير مسلمانان، نيز نشان مى دهد.
ط) رجعت
سوال 1512 :
رجعت در چه زمانى رخ خواهد داد؟ در زمان حيات و حکومت حضرت ولى عصر(عليه السلام)، يا بعد از شهادت آن حضرت اتّفاق مى افتد؟
جواب :
مطابق روايات، رجعت پس از قيام و ظهور حضرت مهدى (عج) رخ مى دهد، و رجعت امامان(عليهم السلام) يکى پس از ديگرى بعد از شهادت حضرت مهدى (عج) است.
ى) شفاعت
سوال 1513 :
ما شيعيان بر اين باوريم که در روز قيامت پيامبر اکرم(صلى الله عليه وآله)، امامان معصوم(عليهم السلام) و فاطمه زهرا(عليها السلام) افرادى را شفاعت مى کنند. بنده مدّتى پيش که سوره بقره را تلاوت مى نمودم، در آيه 48 به اين مضمون برخورد کردم، که خدا مى فرمايد: «حذر کنيد از روزى که در آن روز کسى بجاى ديگرى مجازات نبيند، و هيچ شفاعتى از کسى پذيرفته نمى شود.» خواهشمند است در اين رابطه توضيح دهيد.
جواب :
فهم معناى اين آيه منوط است به ملاحظه ساير آياتى که در باب شفاعت در قرآن آمده است. که در آن آيات صريحاً شفاعت ثابت شده است; مانند آية الکرسى (مَنْ ذَاالَّذى يَشْفَعُ عِنْدَهُ اِلاّ بِاِذْنِه) بنابراين نفى شفاعت در آيه اى که نوشته ايد اشاره به اين است که بدون اذن خداوند شفاعت پذيرفته نيست. خداوند هم در جايى اذن مى دهد که طرف لياقت شفاعت داشته باشد، شرح بيشتر را در جلد اوّل تفسير نمونه، ذيل آيه مذکور، مطالعه فرماييد.
ک) جهان آخرت
سوال 1514 :
اگر شب و روز و خواب در جهان آخرت وجود ندارد، پس گذر زمان در آنجا چگونه است؟
جواب :
وضع جهان آخرت براى ما زندانيان عالم دنيا روشن نيست; همان گونه که وضع دنيا براى بچّه هاى در شکم مادر. ولى مى دانيم آخرت حق است، و يک زندگى برتر، شرح اين مطلب را در جلد 5 و 6 پيام قرآن نوشته ايم.