10ـ جبران خسارت
سوال 1535 :
سازمان بين الملل در جنگ عراق و کويت به عنوان خسارت مبالغى از دولت عراق گرفته و بابت پول نفت به کسانى که از کويت بيرون رفته، يا به اشخاصى که متضرّر شده اند مى پردازد. آيا گرفتن اين پول، که حقّ مردم عراق است، مشروعيّت دارد؟
جواب :
در صورتى که خسارتى ديده اند، مى توانند به مقدار خسارتشان دريافت کنند.
سوال 1536 :
افرادى از کشور ما و کشورهاى ديگر در بازار کويت کسب و کارى داشته، و به صورت نقد و نسيه معامله مى نموده اند، که با شروع جنگ فرار کرده، طبعاً اين مهاجرت اجبارى ضررهايى در پى داشته است. در صورتى که به دولت کويت شکايت شود و پى گيرى گردد، ممکن است اين خسارات از عراق گرفته و به افراد مذکور داده شود. آيا گرفتن اين پول مشروع است؟
جواب :
مانند جواب سابق است.
سوال 1537 :
در يک حادثه رانندگى، تاکسى فرد غير مقصّر متحمّل خساراتى گرديده، که طبق نظر کارشناس يک ماه براى تعمير آن وقت نياز است. با توجّه به اين که راننده تاکسى ماهيانه مبلغ هشتصد هزار ريال در آمد داشته، آيا حق دارد علاوه بر خسارات وارده، مبلغ مذکور را نيز از راننده مقصّر مطالبه نمايد؟
جواب :
به مقدارى که براى تعمير اتومبيل وقت لازم است، بايد خسارت آن مدّت را نيز بپردازد. يعنى علاوه بر خسارات اتومبيل، مال الاجاره ماشين را نيز به او بدهد.
سوال 1538 :
اگر کسى، ديگرى را توقيف غير قانونى کند، يا بر او آسيب رسانده، و وى را راهى بيمارستان کند، يا مال او را تخريب، يا تصرّف غير قانونى، يا غصب نمايد، لطفاً بفرماييد:
1ـ نظر حضرتعالى در مورد منافع کارى که مجنىّ عليه در مدّت توقيف، يا بسترى در بيمارستان، از آن محروم شده، يا منافع مالى که به خاطر ترميم مال تخريب شده، يا تصرّف غير قانونى، يا غصب از بين رفته، و مالک از آن منتفع نشده چيست؟
2ـ با توجّه به مسائل فوق آيا از دست دادن منافع ممکن الحصول (عدم نفع) قابل جبران است؟
3ـ آيا از دست دادن منافع ممکن الحصول (عدم نفع) ضرر است؟
4ـ اگر اين منافع را قابل جبران مى دانيد، بر اساس کدام قاعده قابل جبران است، و استدلال حضرتعالى در اين مورد چيست؟
5ـ آيا قاعده لاضرر شامل ضرر عدمى هم مى شود؟
جواب :
در مواردى که عرفاً ضرر و زيان و خسارت صدق کند مى توان از قاعده لاضرر استفاده کرد، خواه درباره عبد باشد يا حرّ، و ما معتقديم که لاضرر همان گونه که نفى حکم مى کند، احکامى که جبران کننده ضرر است را نيز اثبات مى نمايد