فصل سيزدهم: احکام زکات
زکات فطره
سوال 349 :
حداقلّ مدّت زمانى که بايد شخصى ميهمان صاحبخانه باشد تا نانخور او محسوب شود، چند شبانه روز است؟
جواب :
چهار پنج روز کافى است.
سوال 350 :
اينجانب پنج شب قبل از شب عيد ميهمان شخصى بودم. شب عيد را در منزل خود افطار کردم، و چند شب بعد از عيد را هم ميهمان آن شخص شدم. فطريّه ام بر عهده کيست؟
جواب :
بر عهده خود شماست; ولى احتياط آن است که از ميزبان خود براى پرداخت اين فطريّه نيز اجازه بگيريد.
سوال 351 :
هرگاه ميزبان مقلّد حضرتعالى باشد، که فطريّه کسى که فقط شب عيد را ميهمان اوست بر عهده ميزبان نمى داند، و ميهمان مقلّد مرجعى باشد که فطريّه چنان شخصى را بر عهده ميزبان مى داند، تکليف فطريّه ميهمان چيست؟
جواب :
در فرض سوال بر عهده هيچ کدام نيست.
سوال 352 :
در صورت عکس مسأله بالا چه مى فرماييد؟
جواب :
هر دو بايد بپردازند، و مانعى ندارد که يکى از آن دو از ديگرى اجازه بگيرد، که اصالتاً و نيابتاً فطريّه را بپردازد.
سوال 353 :
زکات فطره کارمندان دولت، چه در بخش عمومى و چه در بخش خصوصى، بر عهده کيست؟
جواب :
بر عهده خود آنهاست.
سوال 354 :
زکات فطره روحانيّون در ماه مبارک رمضان، که جهت تبليغ به شهرها و بخش ها و روستاها سفر مى کنند، و غالباً در منزل يکى از اهالى محل سکونت دارند، و لکن هر شب براى افطارى به منزل اشخاص دعوت مى شوند، بر عهده کيست؟
جواب :
زکات فطره آنها بر هيچ کس واجب نيست; مگر اين که چند روزى از ايّام آخر ماه رمضان در يک جا باشند، ولى اگر سحرها مرتّباً يک جا باشند، بر عهده صاحب آن منزل است.
سوال 355 :
زکات فطره دانشجويان داخل و خارج کشور، که در دانشگاهها تغذيه مى شوند، بر عهده خودشان است، يا دانشگاه؟
جواب :
با توجّه به اين که دانشجويان محترم معمولا غذا خريدارى مى کنند، هر چند با قيمت نازل باشد، زکات فطره بر خودشان است، يا بر کسى که خرجى آنها را مى دهد.
سوال 356 :
آيا زکات فطره کارگرانى که در کارخانجات، يا مؤسّسات کار مى کنند، برعهده خودشان مى باشد، يا آن مؤسّسه و کارخانه؟
جواب :
با توجّه به اين که تغذيه در اين گونه موارد جزئى از حقوق آنها محسوب مى شود، زکات فطره برخود آنهاست.
مصرف زکات فطره
سوال 357 :
صرف زکات فطره در راه آزادى افراد فقيرى که بر اثر اشتباهاتى در زندان به سر مى برند، چه حکمى دارد؟
جواب :
اشکالى ندارد.
سوال 358 :
لطفاً به سوالات زير پيرامون مصرف زکات فطره پاسخ فرماييد:
الف) آيا زکات فطره را مى توان در ساخت يا تعمير غسّالخانه، مساجد، مدارس و حسينيّه ها مصرف نمود؟
ب) آيا محلّه هاى فقيرنشين مى توانند در جشنهاى انقلاب، همانند 22 بهمن، زکات فطره مصرف نمايند؟
جواب :
محلّى که اکثريّت اهالى آن توانايى مالى ندارند، آيا مى توانند براى دست مزد کسى که زباله آنها را جمع آورى مى کند، از پول زکات فطره استفاده کنند؟
د) در روستايى که اکثريّتشان فقيرند، جلساتى از طرف دولت برگزار مى شود، يا مأمورين دولت به آن جا اعزام مى شوند، (مثل مأمورين صندوقهاى اخذ رأى) آيا مى توان براى غذاى آنها از زکات فطره هزينه کرد؟
هـ) اهالى روستايى فقير هستند. آيا مى توان از زکات فطره در کارهاى عام المنفعه چنين روستايى مصرف نمود؟
جواب :
مصرف زکات فطره، بنابر احتياط واجب، فقط فقرا و مستمندان هستند; ولى از زکات مال مى توان در کارهاى دينى و فرهنگ دينى استفاده کرد.
سوال 359 :
مصرف زکات فطره براى درمان بيمارهاى بى بضاعت چه حکمى دارد؟
جواب :
اشکالى ندارد.
سوال 360 :
استفاده از فطريّه جهت مصارف آموزشگاههاى دولتى (با توجّه به مشکلات و کمبودهاى مالى مدارس، و در صورت تمايل اولياى دانش آموزان) چه حکمى دارد؟
جواب :
احتياط واجب اين است که فطريّه را فقط صرف نيازهاى فقرا کنند.
سوال 361 :
آيا براى مسؤولين مدارس جايز است فطريّه کسانى را که مايل هستند جمع آورى نموده، و به خانواده هاى دانش آموزانى که شرعاً مستحقّ هستند، برسانند؟
جواب :
آرى جايز است.
سوال 362 :
آيا زکات فطره را مى توان به پدر و مادر، يا فرزند نيازمند خود داد؟
جواب :
جايز نيست.
سوال 363 :
آيا زکات فطره را مى توان به برادر و خواهر فقير، يا ساير اقوام نيازمند داد؟
جواب :
اشکالى ندارد.
سوال 364 :
آيا زکات فطره را مى توان به سادات محترم داد؟
جواب :
تنها زکات فطره سادات را به سادات نيازمند مى توان داد.
سوال 365 :
در صورتى که نوه انسان نيازمند باشد، آيا مى توانيم فطريّه خود را به وى بدهيم؟
جواب :
دادن فطريه به نوه (چه دخترى و چه پسرى) اشکال دارد.
سوال 366 :
اگر مرد خانواده اى که سيّد بوده فوت کرده باشد، و اکنون خانمش که غير سيّده است سرپرست خانواده باشد. آيا مى تواند فطريّه غير سادات را بگيرد، و صرف فرزندان نيازمندش که از سادات هستند نمايد؟
جواب :
مى تواند خودش آن را تملّک کند، و بعد براى آنها صرف نمايد.
سوال 367 :
وظيفه شخصى که سالهاى متمادى زکاة فطره را جمع نموده، و صرف غير نيازمندان کرده چيست؟
جواب :
بايد تمام آنها را اعاده کند.