اشيايى که زکات آن واجب است
سوال 586 :
آيا زکات نقدين شامل ديگر اوراق نقديّه (پول) مى شود؟ به بيان ديگر آيا در زکات، درهم و دينار (طلا و نقره بودن) جزء موضوع است، يا آن که تمام موضوع جنبه پولى و ارزش مبادله اى آن است، خواه طلا و نقره باشد، يا چيز ديگر؟
جواب :
ظاهر ادلّه، انحصار زکات به طلا و نقره مسکوک است و شمول آن نسبت به اوراق نقدى و اسکناس، نياز به الغاى خصوصيّت قطعيّه دارد که قابل تأمّل است; زيرا اگر الغاى خصوصيّت جنبه ظنّى داشته باشد در حکم استحسان و قياس خواهد بود، که از نظر فقهاى ما مردود است.
سوال 587 :
آيا زکات منحصر به اشياى نُه گانه است؟ يا با توجّه به فلسفه تشريع آن، در صورت نياز جامعه، قابل توسعه به اشياى ديگر نيز مى باشد؟
جواب :
درست است که فلسفه تشريع آن تعميم دارد; ولى رواياتى داريم که صريحاً زکات را منحصر به نُه چيز مى کند و غير آن را نفى مى نمايد.
سوال 588 :
آيا حاکم اسلامى مى تواند غير از خمس و زکات واجب، پرداخت وجوه ديگرى مانند ماليات را بر مردم مقرّر سازد؟
جواب :
در صورتى که ضرورتى براى جامعه اسلامى پيش آيد و هيچ راهى براى حلّ آن جز ماليات هاى جديد نباشد، حکومت اسلامى مى تواند به مقدار لازم ماليات وضع کند، و رعايت عدالت دينى در اين امر واجب است.
سوال 589 :
آيا تفاوتى بين دِين مؤجّل و دِين حالّ، که وام دهنده قدرت بر گرفتن آن را دارد; ولى به خاطر فرار از زکات آن را مطالبه نمى نمايد وجود دارد؟
جواب :
تفاوتى وجود ندارد; هيچ کدام مشمول زکات نيستند.
سوال 590 :
آيا به پولهايى که در بانکها به صورت قرض الحسنه، يا سپرده، يا حساب جارى گذاشته مى شود، عنوان دين صادق است يا وديعه؟ و در هر صورت حکم زکات آن چيست؟
جواب :
حساب قرض الحسنه و حساب جارى جنبه دين دارد و به همين دليل در تمام اوراق بانک بستانکار و بدهکار نوشته مى شود و وام چيزى جز اين نيست که عين را مصرف کنند و عوض آن را بپردازند; ولى سپرده، جنبه سرمايه گذارى براى مضاربه دارد و همان گونه که قبلاً گفته شد زکات در اسکناس و مانند آن نيست، هرچند احتياط پرداختن آن است.
سوال 591 :
آيا زکات تنها به عين تعلّق مى گيرد، يا شامل دِين نيز مى شود؟ در صورت تعلّق به دين بر عهده چه کسى است، وام دهنده يا وام گيرنده؟
جواب :
در صورتى که وام گيرنده مالى که زکات به آن تعلّق مى گيرد را نزد خود براى مدّت يک سال (با اجتماع شرايط ديگر) نگاهدارى کند زکات به او تعلّق مى گيرد، نه وام دهنده.
سوال 592 :
آيا زکات گرفتنى است يا دادنى؟ به بيان ديگر در حکومت اسلامى که قدرت بر مطالبه زکات و دريافت آن از زکات دهندگان هست، آيا دولت مى تواند مطالبه زکات نمايد؟ و در صورت ممانعت، آن را با زور بگيرد؟ يا اين که پرداخت زکات تکليف شرعى زکات دهنده است و اگر نپردازد گناه کرده است و کسى حقّ گرفتن از او را ندارد؟
جواب :
حکومت اسلامى حق دارد زکات را از مردم جمع آورى کند، همان گونه که در عصر پيامبر(صلى الله عليه وآله) و اميرمؤمنان(عليه السلام) مأموران جمع آورى زکات به فرمان آن حضرت به مناطق مختلف مى رفتند و به جمع آورى زکات مشغول مى شدند.