احکام مصدود و محصور
سوال 645 :
اين جانب روحانى کاروانى بودم، يکى از حجّاج آن کاروان که پير و مريض بود پس از خارج شدن از عمره تمتّع، مرض او شديدتر شده و در بيمارستان بسترى گرديد; قبل از حرکت به عرفات جهت بردن ايشان به عرفات به مسئولين بيمارستان مراجعه نمودم، آنها گفتند: «ما مريضها را محرم نموده و به عرفات و مشعر مى بريم، شما در منى مريض خود را تحويل بگيريد»، در منى به درمانگاه مراجعه کردم، گفتند: «حال مريض شما وخيم بود، پزشک معالج اجازه حرکت او را نداد»، پس از مراجعت از منى به بيمارستان رفتم ديدم با اين که حالش وخيم است لباس احرام در تن دارد، هرچه تحقيق کردم نفهميدم چه کسى او را محرم کرده است و آيا تلبيه گفته است يا خير؟ با توجّه به مسأله اى که در باب وقوفين آمده است که از هر کس وقوفين ترک شود حجّ او تبديل به عمره مفرده مى شود، احتياطاً براى انجام اعمال عمره وکالت خواستم، به زحمت گفت: «هرچه مى خواهيد بکنيد و مرا از احرام خارج نماييد»، طواف و نماز و سعى را به نيابت او انجام داده و ابلاغ کردم تا او تقصير نموده سپس طواف نساء و نماز آن را به نيابت او انجام دادم و او را به ايران فرستادند. متأسّفانه در اواخر ماه ذيحجّه از دنيا رفت، بعداً در باب محصور به مسأله ديگرى برخورد کردم مبنى بر اين که: «محصور بايد براى قربانى در منى نايب بگيرد» در رابطه با اين واقعه جواب مسائل ذيل را مرقوم فرماييد:
الف) با توجّه به اين که اگر کسى بعد از احرام و دخول حرم از دنيا برود، حجّ او مجزى است، آيا اين حکم فرد مذکور را، با اين که در غير حرم با چند روز فاصله از دنيا رفته، شامل مى شود؟
جواب :
اين حکم شامل چنين شخصى نمى شود.
ب) بر فرض عدم شمول، با توجّه به شک در صحّت احرام او، آيا مى توان حکم به عدم محرم شدن او نمود؟
جواب :
اين مقدار براى اثبات احرام کافى نيست، بنابراين نمى توانيد او را محرم حساب کنيد.
جواب :
در اين فرض آيا طواف نساء بر او واجب بوده است؟
جواب :
انجام طواف نساء در اين مورد موافق احتياط است، و عمل نايب در فرض مسأله کافى است.
د) بر فرض وجوب، آيا طواف نسائى که به نيابت او، در ضمن عمره مفرده، انجام شده کفايت مى کند؟
جواب :
ظاهر اين است که کفايت مى کند.
هـ) بر فرض حکم به صحّت احرام او، آيا اعمال انجام شده مجزى است، يا اين که لازم است در سال آينده به نيابت او در منى قربانى نمايند؟
جواب :
قربانى لازم نيست.
و) در صورتى که قبلاً حج در ذمّه او مستقر شده باشد، آيا ورثه آن مرحوم، وظيفه اى دارند؟
جواب :
اگر واجب الحجّ بوده بايد براى او حجّ بجا آورند، و آنچه شما بجا آورده ايد کافى نيست.
ز) در صورت اختلاف در فتوا، آيا بايد طبق فتواى مرجع تقليد نايب در عمره مفرده، يا مرجع ورثه، و يا مرجع ميّت عمل شود؟
جواب :
به فتواى مرجع تقليد نايب عمل شود.