سقط جنين
سوال 1485 :
اطبا در آزمايشگاه، منى مرد «اسپرم» را با منى زن «اوول» در لوله آزمايش قرار داده و آن را رشد مى دهند، بفرماييد:
الف) آيا نطفه رشد يافته را مى توان دور افکند يا اين که حکم سقط جنين را پيدا مى کند و بايد تا طفل کامل (صاحب روح) شدن از وى محافظت نمود؟
ب) اگر دور افکندن آن جايز نباشد، آيا بايد ديه سقط جنين پرداخت شود و در صورتى که بايد پرداخت شود به عهده کيست؟
جواب :
آيا دور اندازى آن در زمان قبل از ولوج روح يا بعد از ولوج، فرق دارد، لطفاً بيان نماييد؟
د) در مورد سوال فوق آيا فرقى بين منى مرد اجنبى با منى زن اجنبيّه براى لقاح و رشد در لوله آزمايشگاهى هست؟
هـ) اگر منى مرد و زن اجنبى و اجنبيّه باشد، آيا اصل انجام اين عمل جايز است؟
جواب :
الف) نگهدارى آن واجب نيست.
ب) از جواب قبل روشن شد که ديه ندارد.
جواب :
مادامى که به صورت انسان زنده اى در نيامده، حفظ آن دليلى ندارد.
د) تفاوتى نيست.
هـ) خالى از اشکال نيست.
سوال 1486 :
اطبا مى توانند جنين را از شکم زنى که نمى تواند آن را در رحم معيوب خود پرورش دهد و سقط مى کند خارج نموده و در رحم سالم زن ديگرى قرار داده که در آن جا به رشد خود ادامه داده تا به طور طبيعى متولّد شود، بفرماييد:
الف) آيا اگر زن دوّم هم همسر شوهر زن اوّل باشد (که نطفه متعلّق به يک شوهر مى شود) اين کار جايز است؟
ب) در صورتى که زن دوّم با شوهر زن اوّل بيگانه و اجنبى باشد، آيا اين کار جايز مى باشد؟
جواب :
اگر انجام اين کار قبل از ولوج روح يا بعد از ولوج روح فرق دارد، آن را بيان فرماييد؟
جواب :
در هر سه صورت، انتقال جنين (بعد از انعقاد نطفه) مانعى ندارد، ولى چون معمولا مستلزم نظر و لمس حرام است، تنها در مواردى مجاز مى باشد که ضرورتى وجود داشته باشد.
سوال 1487 :
آيا سقط عمدى جنينى که مطمئنيم يا احتمال مى دهيم، معيوب و نارسا مى باشد در هر ماهى از باردارى اگر ديه لازمه هم پرداخت شود،مجاز است؟
جواب :
هرگاه در مراحل ابتدايى جنين باشد و جنين به صورت انسان کامل در نيامده باشد باقى ماندن جنين در آن حالت سپس تولّد ناقص آن باعث عسر و حرج شديد براى پدر مادر گردد، با اين شرايط مانعى ندارد و احتياطاً بايد ديه را بدهند.
سوال 1488 :
اگر طبيب تشخيص قطعى دهد که ماندن جنين در شکم مادر موجب مرگ مادر مى گردد، بفرماييد:
الف) آيا جايز است جنين را در شکم مادر از بين ببرد تا مادر سالم بماند؟
ب) آيا مى توان مادر را به همان حال باقى نهاد تا بچه سالم بماند و مادر بميرد؟
جواب :
اگر در باقى گذاردن مادر به همان حال، احتمال مرگ، هم براى مادر و هم براى بچّه در کار باشد تکليف چيست (يعنى احتمال مرگ و سلامت براى هر دو مساوى باشد)؟
د) اگر حکم فوق نسبت به جنين قبل از ولوج روح فرق پيدا مى کند حکم هردو حال را توضيح فرماييد؟
جواب :
الف) چنانچه خلقت جنين کامل نشده مانعى ندارد.
ب) هرگاه بچّه به صورت انسان کامل در نيامده باشد، سقط جنين براى نجات مادر اشکال ندارد.
جواب :
اگر بدانيم يکى از آن دو قطعاً نجات پيدا مى کند بايد آنها را به حال خود گذاشت تا يکى از آن دو بدون دخالت انسان ديگرى نجات يابد و اگر امر داير ميان اين است که هر دو بميرند يا فقط جنين بميرد مى توان جنين را سقط کرد تا مادر زنده بماند.
د) از جوابهاى بالا معلوم شد.
سوال 1489 :
با عکس بردارى از جنين درون شکم مادرى معلوم شد که جنين ناقص الخلقه مى باشد و پس از تولّد مانند تکه گوشتى به کنارى خواهد افتاد و هيچ گونه فعاليتى نمى تواند داشته باشد و فاقد هرگونه درک و شعور انسانى خواهد بود، بفرماييد:
الف) آيا جايز است در همان حال جنين بودن ـ قبل از ولوج روح يا بعد از ولوج روح ـ وى را از بين برد و جنين را ساقط نمود؟
ب) اگر اين طفل به دنيا آمد و سپس مريض شد، آيا جايز است که هيچ گونه اقدامى در مورد درمان وى انجام نداد تا زودتر بميرد و چه بسا از درد و رنج هم راحت شود؟
جواب :
الف) مانند مسأله 1484 است.
ب) خالى از اشکال نيست.
سوال 1490 :
برطبق تشخيص پزشکان، جنينى هست که اگر در شکم مادر بماند خواهد مرد ولى اگر آن را از شکم مادر خارج نمايند و در دستگاه مخصوص (انکوباتور) بگذارند زنده مى ماند و به رشد و حيات خود ادامه مى دهد، بفرماييد:
الف) تکليف در اين مورد چيست، آيا مى توان بچه را از شکم مادر خارج نمود؟
جواب :
الف) اگر اين موضوع قطعى باشد نه تنها اشکالى ندارد بلکه اقدام بر آن مطابق احتياط است.
ب) تفاوتى ندارد.
سوال 1491 :
در مواردى که پزشک بايد سقط جنين کند، ديه لازمه بايد توسط چه کسى پرداخت شود؟ آيا حتماً بايد قبلا پزشک شرط کند که ديه به عهده وى نيست و آيا اين شرط، جهت رفع دين از وى کافى است؟
جواب :
احتياط اين است که طبيب با بيمار يا کسان او شرط کند که ديه را خودشان بپردازند و الاّ خودش بايد عهده دار بشود (بنابر احتياط).
سوال 1492 :
اگر طبيبى متوجّه شود که جنين درون شکم مادرى، داراى نقص عضو مى باشد که در صورت اطّلاع دادن به والدين او، احتمال مى دهد آنان اقدام براى سقط جنين بنمايند و شايد هم در مقام معالجه نقص عضو از جنين برآيند که احتمال بهبودى بسيار کم است و در ضمن اگر اطّلاع ندهد در معرض شکايت والدين نسبت به عدم اطّلاع به آنان از وضعيت جنين قرار نخواهد گرفت، بفرماييد وظيفه طبيب در اين جا چيست؟
جواب :
اطّلاع دادن اشکالى ندارد.
سوال 1493 :
بيمارانى که از درد، شديداً رنج مى برند چنانچه به آنان مسکّن هاى قوى داده شود، دردشان تسکين خواهد يافت، ليکن به احتمال قوى به اين خاطر بعداً دچار عوارض جنين و ناراحتيهايى خواهند شد، بفرماييد تکليف طبيب نسبت به اين گونه بيماران چيست؟
جواب :
هرگاه ضررى باشد که در برابر تسکين درد شديد در ميان عقلا قابل پذيرش باشد اشکالى ندارد و اگر ضرر مهمّى است که او را به خطر مى اندازد، جايز نيست و اگر براى خودش ضرر نداشته باشد بلکه براى جنين ضرر داشته باشد نيز مسأله همين است.
سوال 1494 :
اگر پزشک به طور قطع تشخيص دهد که فرزندان بعدى زن و شوهرى، ناقص العضو خواهند شد، بفرماييد:
الف) آيا بر طبيب واجب است در صورت سوال والدين، واقعيّت را به آنان اطّلاع دهد؟
ب) آيا در صورت عدم سوال آنان، برطبيب واجب است به آنان بگويد تا آنان از پيدا کردن چنين فرزندانى جلوگيرى نمايند، اگر واجب نيست آيا گفتنش حرام مى باشد؟
جواب :
اگر طبيب احتمال دهد که آنان در صورت اطّلاع از اين جهت هر بارى که فرزند پيدا کنند اقدام به سقط وى خواهند نمود، در اين جا وظيفه طبيب چيست گفتن يا نگفتن؟
جواب :
الف) واجب نيست مگر اين که در سرنوشت بيمار اثر مهمّى داشته باشد.
ب) در اين گونه موارد اگر مسأله مهمّى است طبيب کتمان نکند.
جواب :
طبيب بايد به وظيفه خود عمل کند واگر بيمار عمل خلافى انجام دهد او مسؤول نيست، منتها طبيب وظيفه خود را در امر به معروف و نهى ازمنکرانجام دهد.
سوال 1495 :
خانمى دچار بيمارى چشمى گرديده که اطبا نظر به عمل جرّاحى به طور اورژانسى داده اند، امّا متأسفانه اين خانم داراى حمل سه ماهه مى باشد که بايد سقط جنين انجام دهد و بعد عمل جرّاحى چشم را به انجام برساند و اگر چشم خود را عمل نکند کور مى شود و همچنين ضررهاى زيادى نسبت به جنين وارد مى گردد در اين صورت آيا سقط جنين جايز است؟
جواب :
در فرض مسأله پايان دادن به باردارى ظاهراً مانعى ندارد.
سوال 1496 :
آيا بعد از انعقاد نطفه از بين بردن آن جايز است؟
جواب :
در صورتى که يقين يا خوف خطر يا ضرر مهمّى براى مادر نباشد جايز نيست و ديه دارد.
سوال 1497 :
آيا سقط جنين صورت مجازى دارد؟
جواب :
در صورتى که يقين يا خوف خطر يا ضرر مهمّى براى مادر داشته باشد در مراحل اوليّه جايز است.
سوال 1498 :
سقط جنين مسلمان و کافر چه حکمى دارد؟
جواب :
ساقط کردن جنين مسلمان واضح است که جايز نيست، حتّى اگر فرزند نامشروع باشد و در مورد بچّه هاى کفّار نيز ساقط کردن مجاز نيست، حتّى اگر در مذهب آنها فرزند نامشروع باشد.
سوال 1499 :
آيا سقط جنين جايز است و اگر جايز باشد ديه دارد؟
جواب :
در صورتى که از گفته متخصّصين يقين يا خوف خطر يا ضرر مهمّى حاصل شود اقدام به سقط جنين جايز است (مادامى که به صورت انسان کاملى در نيامده باشد) و چون احتمال تعلّق ديه مى رود احتياط آن است که ورثه اين کودک (غير از پدر و مادر) با ميل و رضاى خود از آن صرف نظر کنند.
سوال 1500 :
آيا در موارد زير قبل از ولوج روح مى توان سقط درمانى انجام داد: الف) بيماريهايى که مى دانيم مسلّماً جنين پس از تولّد خواهد مرد. ب) بيماريهاى ژنيتيکى. ج) ناهنجاريهاى نوزادان مثل آنانسفالى.
جواب :
سقط جنين در اين موارد اشکال دارد به خصوص اين که پيش بينى هاى فوق جنبه قطعى ندارد.
سوال 1501 :
عوامل فوق در مورد جنين پس از ولوج روح چگونه خواهد بود؟
جواب :
جايز نيست.
سوال 1502 :
ولوج روح چه زمانى مى باشد؟
جواب :
هنگامى که بچّه در شکم مادر به حرکت در مى آيد که معمولا در حدود چهار ماهگى است.
سوال 1503 :
در زن حامله اى که مبتلا به سرطان رحم شده است و درمان آن هم به اشعه درمانى نياز دارد و دادن اشعه هم باعث ناقص الخلقه شدن جنين مى شود آيا مى توان قبل از اشعه درمانى، سقط درمانى کرد؟
جواب :
اگر ناقص الخلقه شدن او قطعى و شديد است و در مراحل نخستين باردارى و قبل از رسيدن به مرحله جنين کامل باشد و راه درمان نيز منحصر به اين راه گردد مانعى ندارد.
سوال 1504 :
معمول است که در زنان حامله مبتلا به سرطان «مثلا سرطان پستان» اگر سرطان از نوع پيشرفته باشد حمل در هر مرحله اى باشد سقط درمانى را انجام داده و به درمان مادر مى پردازند، از دو نظر يکى اين که حيات مادر در خطر است و ديگر اين که با اجازه ندادن به ختم حاملگى هم مادر از بين مى رود و هم فرزند بدون مادر به جاى مى ماند که نياز به مهر مادرى دارد و اگر سرطان از نوع اوّليّه باشد اگر حاملگى در ماههاى انتهايى است صبر مى کنند تا جنين به حدّ قابليّت زندگى برسد و سپس با عمل جرّاحى جنين را زودتر از موعد از شکم خارج و تحت مراقبت ويژه او را بزرگ مى کنند و اگر حاملگى در ماههاى اوّليّه است سقط درمانى انجام شده و درمان سرطان هم صورت مى پذيرد البتّه در اين موارد سقط درمانى در صورتى انجام مى پذيرد که درمان اساسى سرطان براى جنين مضر باشد مثل شيمى درمانى يا اشعه درمانى آيا تعاريف فوق با احکام اسلام مطابقت دارد؟
جواب :
اگر حيات مادر در خطرباشد و جنين ماههاى اوّل را طى کند مانعى ندارد. متولّد کردن بچّه قبل از موعد و پرورش او با شرايط ويژه هم اشکالى ندارد.
سوال 1505 :
سقط جنين غير شيعه چگونه است؟
جواب :
سقط جنين در هيچ مورد جايز نيست، مگر در موارد ضرورت.
سوال 1506 :
پس از ولوج روح، اگر علم به تلف شدن مادر و جنين باشد، آيا سقط جنين جايز است؟
جواب :
در فرض مسأله که اگر مادر به همان حال باقى بماند، هر دو مى ميرند، مى توان با سقط جنين، جان مادر را نجات داد.
سوال 1507 :
اگر مادرى براى سقط بچّه اش کارى انجام ندهد، لکن با مراعات نکردن موارد لازم و تهيّه نکردن شرايط حفظ جنين، باعث سقط بچه شود، آيا کار حرامى کرده است؟
جواب :
اگر در حفظ جنين مطابق معمول کوتاهى کرده باشد مسؤول است.
سوال 1508 :
زنى که در ماه هفتم حاملگى به سر مى برد، در اثر تصادف نياز به عمل جرّاحى فورى پيدا مى کند، که لازمه اش بيهوش نمودن اوست، ولى در اثر بيهوشى بچّه مى ميرد (علم يقينى به فوت بچّه داريم) آيا جايز است مادر، جرّاحى و عمل شود؟
جواب :
اگر جان مادر در خطر است و راه منحصر به عمل جرّاحى و بيهوشى باشد مانعى ندارد.
سوال 1509 :
در فرض بالا در صورتى که احتمال فوت بچّه برود، آيا باز هم جايز است مادر عمل شود؟
جواب :
با شرايط بالا، اين فرض به طريق اولى جايز است.
سوال 1510 :
دکترها به مادرى دارويى را داده اند که بخورد تا بچه اش سالم بماند و سقط نشود، آيا زن مى تواند به منظور سقط جنين دارو را استفاده نکند؟
جواب :
جايز نيست.