فصل بیستم و بیست و یکم: مزارعه و مساقات

فصل بيستم و بيست و يکم: مزارعه و مساقات

سوال 643 :

در هندوستان راجه ها از کشاورزان مالياتهاى زيادى بابت زمينهاى کشاورزى مى گيرند در حالى که اين زمينها متعلّق به کشاورزان بوده و از اجدادشان به آنها رسيده است. مرقوم بفرماييد مالک زمينها کيست؟

جواب :

ظاهر محتواى نامه اين است که راجه ها(1) يد مالکانه برزمينها داشته و به عنوان مزارعه به رعايا واگذار کرده اند، حال کسانى که معتقدند آنها غاصب بوده يا اراضى موات را به دست مردم داده اند، چنانچه دليل کافى براى اثبات مطلب خود اقامه کنند و ثابت شود مال پدران خودشان بوده از راجه ها خلع يد به عمل مى آيد.

سوال 644 :

به نظر حضرت عالى آيا مساقات از عقود لازم است يا جايز؟

جواب :

از عقود لازم است.

سوال 645 :

شخصى در زمين ديگرى درختى دارد که آن را قطع مى کند ولى از ريشه آن درخت نهالى مى رويد و تبديل به درخت مى شود، آيا اين درخت متعلّق به صاحب اصلى درخت مى باشد و يا از صاحب زمين مى باشد؟

جواب :

نهال مال صاحب درخت است.

سوال 646 :

شخصى درختى در زمين خودش مى کارد و ريشه آن به زمين شخص ديگرى مى رسد و از آن نهال مى رويد آيا آن نهال از صاحب زمين است و يا از صاحب درخت؟

جواب :

از صاحب درخت است، لکن صاحب زمين مى تواند يا اجاره بگيرد و يا با اطلاّع به صاحب درخت آن نهال را قطع کند.

سوال 647 :

چند برادر در يک خانه زندگى مى کنند و مال و ملک ايشان مشاع است يکى از برادران در زمين مشاع درخت مى نشاند و يا پسرى در زمين پدر بدون اجازه و يا با اجازه پدر درخت مى نشاند و يا زارع و دهقان و يا کارگر و خادم کسى در زمين صاحب زمين درخت مى نشاند، شرعاً اين درختان مال کدام يک از آنهاست؟

جواب :

درخت از آن کسى است که مالک آن بوده و در زمين نشانيده است لکن اگر بدون اجازه صاحب زمين بوده است صاحب زمين حق دارد که اجاره بگيرد يا درخت را ازاصل بيرون بياورد و به صاحبش بدهد.

سوال 648 :

دو نفر زمينى را معامله مى کنند به اين عنوان که مالک، زمين خود را به ديگرى واگذار مى کند براى درختکارى و ديگرى هم درخت مى کارد قرارشان بر اين بود که بعد از بزرگ شدن درختان، زمين را با درختان نصف کنند به همين شکل با رضايت طرفين عمل نمودند ولى تعيين نکردند که اين طرف مال تو و آن طرف مال من باشد، آيا اين مسأله ضررى به مغارسه مى زند؟

جواب :

معامله مزبور اشکال ندارد و در موقع بلوغ درختان، مى توانند آن را با رضايت طرفين يا به وسيله قرعه تقسيم کنند و بعد از تقسيم هر کدام مالک سهم خودشان مى شوند.

سوال 649 :

بر فرض مالکيّت در مسأله قبل، بعد از رحلت طرفين، ورثه درختها را قطع نموده اند، بعد از مدّتى ورثه مالک زمين، بر عليه ورثه مالک درخت شکايت مى کنند و مى گويند اين زمين مال ماست و به زور زمين را از آنها گرفته است آيا اين کار جايز است؟

جواب :

اگر درختان قطع شود، مالکيّت هر کدام نسبت به سهم خود از زمين باقى است و هر کسى درختها را قطع کرده ضامن است.

1. لقب حاکم و فرمانروا در هندوستان.