مباح بودن مکان
سوال 57 :
نماز خواندن در وسيله نقليه غصبى (مثل اتوبوس)، چه در حال حرکت يا ايستاده، آيا ضررى براى نماز دارد يا خير؟ آيا در اين صورت، اتوبوس، مکان نمازگزار محسوب مى‌شود يا زمينى که اتوبوس بر روى آن ايستاده، مکان نمازگزار است؟
جواب :
نماز خواندن در اتوبوس غصبى باطل است و اتوبوس، مکان نمازگزار
(177)
محسوب مى‌شود.
سوال 58 :
اگر وارد منزل کسى شويم که اطمينان داريم اهل خمس دادن نيست، نماز ما در آن منزل صحيح است يا باطل؟
جواب :
اگر روى همان مکان و فرشى که نماز مى‌خوانيد، ندانيد که خمس به آن تعلّق گرفته يا نه، نمازتان در آن مکان صحيح است و اشکالى ندارد.
سوال 59 :
شخص رباخوار با پول ربوى، خانه‌اى مى‌خرد يا مى‌سازد. آيا نماز خواندن در آن خانه صحيح است؟
جواب :
اگر رباخوار، براى تهيه خانه (خريدن يا ساختن) معامله را به صورت کلّى انجام دهد، يعنى ثمن به ذمّه باشد؛ ولى موقع پرداخت کردن، آن را از پول ربا بپردازد، معامله، صحيح و نماز در آن خانه صحيح است و اگر معامله، شخصى باشد، يعنى قصد آنها اين باشد که خانه را در مقابل اين پول (پول ربا) معامله کنند، معامله باطل و در صورت عدم رضايت مالک اول، نماز در آن هم باطل است.
سوال 60 :
شخص ربا گيرنده، براى ساخت يا خريد خانه، قرض ربوى مى‌گيرد. آيا نماز خواندن در اين منزل اشکال دارد؟
جواب :
کسى که براى تهيه خانه، قرض ربوى مى‌گيرد، اگر معامله را به صورت کلّى انجام دهد، يعنى ثمن به ذمّه باشد،ولى در موقع پرداخت، ثمن را از آن پول بپردازد، مالک خانه مى‌شود و نماز هم در آن صحيح است؛ اما اگر معامله، شخصى باشد، يعنى قصد آنها اين باشد که خانه را در مقابل اين پول معامله کنند، صحّت معامله خالى از اشکال نيست و نماز هم در آن خانه، در صورت عدم رضايت مالک اصلى، بنا بر احتياط صحيح نيست.
سوال 61 :
آيا ايستادن، غذا و چاى خوردن و نماز خواندن در خانه کسى که تازه از
(178)
دنيا رفته و اموال او بين ورثه تقسيم نشده، جايز است؟
جواب :
در صورت عدم وصيت ميّت، اگر در ميان ورثه، صغير و يا قاصر ديگرى نباشد، با اجازه همه ورثه جايز و صحيح است؛ ولى اگر صغير و قاصر ديگرى باشد، ولىّ شرعى آنها در صورت مصلحت صغير و قاصر مى‌تواند نسبت به کارهايى که مستلزم صرف اموال نيست، اجازه دهد؛ اما در مورد صرف اموال، نسبت به سهم صغير نمى‌تواند اجازه دهد و بايد از مال بزرگ‌ترها و يا ديگران صرف شود.
سوال 62 :
دو نفر در خانه يا مغازه‌اى با هم شريک هستند. آيا هر يک از آنها مى‌تواند با اين حساب که مالک مقدارى از خانه يا مغازه است، بدون اجازه ديگرى در آن نماز بخواند؟ و اگر بدون اجازه شريک خود نماز بخواند، آيا وجهى براى تصحيح نمازش وجود دارد؟
جواب :
با اذن شريک مى‌تواند در خانه يا مغازه مشترک نماز بخواند و بدون اذن، صحيح نيست.
سوال 63 :
آيا انسان حق دارد در خانه‌اى که از مالى تهيه کرده که خمس يا زکات آن را نداده، نماز بخواند؟
جواب :
اگر خمس بر عهده او بوده، نمازش در آن خانه صحيح است، مگر آن که اصلاً پايبند به پرداخت خمس نباشد و معامله را به نحو شخصى انجام دهد و اگر زکات بر عهده‌اش بوده، در صورتى که معامله‌اش معامله کلى باشد و يا اگر معامله شخصى بوده، پرداخت زکات را به ذمّه گرفته باشد، نماز او در آن خانه صحيح است و در هر حال، بايد فورا خمس يا زکات را پرداخت کند.
سوال 64 :
کسى که در مکان غصبى زندانى شده است، آيا لازم است نماز بخواند؟ و اگر لازم است، کيفيت آن همانند نماز معمولى است يا خير؟
جواب :
لازم است نماز بخواند و نمازش همان نماز متعارف و معمول است؛
(179)
بلکه اين شخص، مانند مضطر است و در صحّت نمازش اشکالى نيست.
سوال 65 :
اگر در منزلى که ميهمان هستيم، احتمال دهيم که صاحب خانه راضى به نماز خواندن ما در آن خانه نيست، چه بايد بکنيم؟
جواب :
بايد احراز کنيم که صاحب خانه راضى است که مى‌توانيم آن را با اذن صريح يا اذن فحوى و يا به شاهد حال به دست آوريم و اگر ظن و گمان به رضايت هم پيدا کنيم، کافى است، وگرنه نماز خواندن در آن خانه اشکال دارد.
سوال 66 :
در اماکن عمومى (مانند مدارس)، محلّى را براى سرايداران جهت نگهبانى و حفظ اموال دولتى مى‌سازند تا در آن جا مسکن گزينند؛ ولى گاهى مشاهده مى‌شود در همان اماکن عمومى، از بودجه بيت المال محلّى را براى اسکان کارمندان ديگر (به غير از سرايداران يا خدمتگزاران) مى‌سازند و آن اماکن عمومى را منزل موقّت قرار مى‌دهند. آيا خواندن نماز در چنين مکانى اشکال ندارد؟
جواب :
تصرّف در بيت المال صحيح نيست، مگر اين که حاکم شرع اذن داده باشد. البته اگر اين کار، طبق مقرّرات انجام شود، اشکال ندارد.