نماز احتياط
سوال 270 :
شخصى در نماز ظهر شک مى‌کند و بعد از سلام نماز، به جاى خواندن نماز احتياط، از روى فراموشى مشغول نماز عصر مى‌شود. اگر در بين نماز عصر به ياد آورد که نماز احتياط را نخوانده است، وظيفه او چيست؟
جواب :
اگر بعد از نماز ظهر، از او منافى نماز سر نزده باشد، چنانچه از محلّ عدول به نماز احتياط گذشته باشد (مثل اين که نماز احتياط يک رکعتى بر او واجب بوده و او وارد رکوع رکعت دوم نماز عصر شده باشد)، بايد نماز عصر را قطع کند و نماز احتياط را بخواند و بعد نماز عصر را بخواند، و اگر از محلّ عدول به نماز احتياط نگذشته باشد، به نماز احتياط عدول کند و در هر دو صورت، اگر فاصله بين نماز ظهر و نماز احتياط، به اندازه‌اى طولانى شده باشد که منافى با انجام دادن نماز احتياط باشد، خواندن نماز احتياط لازم نيست و بايد نيّت خود را به نماز ظهر برگرداند و پس از اتمام آن، نماز عصر را بخواند.
سوال 271 :
کسانى که بر اثر بيمارى و ناتوانى مجبورند که نشسته نماز بخوانند، در مواردى که در نماز شک مى‌کنند و لازم است نماز احتياط بخوانند، نماز احتياطشان را بايد مانند نماز احتياط ايستاده به حساب آورند يا نماز احتياط نشسته؟
جواب :
در مواردى که شخص سالم، مخيّر بين خواندن نماز احتياط ايستاده و نماز احتياط نشسته است، اين بيمار چون نمى‌تواند ايستاده نماز بخواند، بايد نماز احتياط نشسته را به جا آورد و در مواردى که وظيفه شخص سالم، نماز احتياط ايستاده است، اين بيمار به جهت عدم توانايى، اين نماز احتياط ايستاده را مانند اصل نماز، به صورت نشسته مى‌خواند، مثلاً اگر کسى شک بين سه و چهار کند، در شخص سالم حکمش تخيير بين يک رکعت نماز احتياط ايستاده يا دو رکعت نماز احتياط نشسته است که اين بيمار بايد دو رکعت
(231)
نشسته را انجام دهد و در شک بين دو و چهار که وظيفه شخص سالم خواندن دو رکعت نماز احتياط ايستاده است، اين بيمار باز هم اين دو رکعت را به صورت نشسته به جا مى‌آورد.
سوال 272 :
آيا اشکالى دارد که بين سلام نماز و نماز احتياط که بعداز آن خوانده مى‌شود، فاصله بيفتد؟
جواب :
اگر فاصله به قدرى نباشد که فوريت عرفى از بين برود، اشکال ندارد؛ ولى اگر به وسيله انجام دادن منافيات نماز، بين اصل نماز و نماز احتياط فاصله بيفتد، بايد اصل نماز را اعاده نمايد و اگر سهوا حرف بزند، بنا بر احتياط بايد بعد از نماز احتياط، دو سجده سهو انجام دهد.
سوال 273 :
کسى که اشتباها در نماز احتياط، علاوه بر حمد، سوره بخواند يا سهوا رکنى را کم و زياد کند، چه وظيفه‌اى دارد؟ و حکم نماز اصلى و نماز احتياط او چيست؟
جواب :
اگر رکنى را در نماز احتياط زياد و يا کم کند، نماز احتياط باطل مى‌شود و احتياطا بايد نماز احتياط را دوباره بخواند و بعد، اصل نماز را نيز اعاده کند و اگر فعلى از افعال غير رکنى را کم و يا زياد کند، نمازش صحيح است؛ ولى اگر آن فعل از افعالى باشد که کم يا زياد کردن آن در اصل نماز موجب سجده سهو مى‌شود، بنا بر احتياط بايد پس از نماز احتياط، دو سجده سهو به جا آورد.
سوال 274 :
مکلّفى پس از شک در نماز و بنا گذاشتن بر رکعت بيشتر و سلام دادن نماز، مى‌ايستد و آماده خواندن نماز احتياط مى‌شود، اما قبل از شروع به نماز احتياط، يقين مى‌کند که به اندازه رکعت کمتر، نماز خوانده، مثلاً پس از شک در دو و چهار و آماده شدن براى نماز احتياط، مى‌فهمد که دو رکعت خوانده نه چهار رکعت. حکم اين نماز چيست؟
جواب :
بايد آنچه را که ناقص مانده، انجام دهد و براى سلام بى جا، احتياطا دو
(232)
سجده سهو بنمايد، مگر قبل از آن که بخواهد مقدار ناقص را جبران کند، کارى که منافى نماز است، از او سر زده باشد که در اين صورت بايد نماز را اعاده نمايد.
سوال 275 :
کسى که به عنوان مثال برايش در نماز، شک بين سه و چهار پيش مى‌آيد و بعد از سلام نماز، مشغول به نماز احتياط مى‌شود، اگر در بين نماز احتياط اطمينان يا يقين به يکى از دو طرف شک (سه رکعت يا چهار رکعت) پيدا کند، نمازش را چگونه به پايان برساند؟
جواب :
اگر در بين نماز احتياط، براى نمازگزار يقين يا اطمينان حاصل شد که نمازش تمام و صحيح بوده است، جايز است که نماز احتياط را قطع کند و جايز است آن را به قصد نافله تمام کند و اگر نماز احتياطش که اکنون مى‌خواهد آن را به قصد نافله تمام کند يک رکعت بوده، مى‌تواند آن را يک رکعتى تمام کند و همچنين مى‌تواند رکعت ديگرى به آن اضافه نمايد و آن را دو رکعتى به اتمام رساند، و اگر در بين نماز احتياط، يقين يا اطمينان حاصل نمود که نمازش ناقص بوده، مسأله، صورتهاى مختلفى دارد و بنا بر اظهر، در صورتى که بتواند نمازش را با ادامه دادن نماز احتياط و يا رها کردن آن (در صورتى که وارد رکوع نشده باشد) تکميل نمايد، بايد همين کار را بکند و نمازش صحيح است (مانند اين که بين دو و سه و چهار شک کند و بعد از خواندن يک رکعت نماز احتياط ايستاده، متوجه شود که نماز اصلى را دو رکعتى خوانده بود، که در اين صورت رکعتى که به عنوان احتياط خوانده، رکعت سوم نماز او محسوب مى‌شود و نماز خود را با خواندن يک رکعت ديگر کامل مى‌کند و يا مثل اين که در شک بين سه و چهار، بعد از سلام مشغول به خواندن نماز احتياط نشسته شود، سپس قبل از رکوع بفهمد که نمازش را دو رکعتى خوانده که در اين صورت بايد نماز احتياط را رها کند و دو رکعتِ ناقص نماز خود را به صورت ايستاده تکميل کند) و در صورتى که نتواند نمازش راتکميل کند، بايد
(233)
آن را از سر بگيرد.
سوال 276 :
بعد از خواندن نماز احتياط، يقين مى‌کنيم نمازى که خوانده بوديم، کامل بوده و احتياجى به نماز احتياط نداشته و يا اين که يقين مى‌کنيم نمازمان ناقص بوده و با نماز احتياط کامل شده است. آيا اکنون وظيفه جديدى متوجه ما مى‌شود يا همان نماز کافى است؟
جواب :
در هر دو صورت، تکليف جديدى متوجه انسان نيست و همان نماز کافى است.
سوال 277 :
اگر هم نماز احتياط و هم قضاى سجده يا تشهد فراموش شده بر نمازگزار واجب شود، کدام يک از آنها را بايد زودتر انجام دهد؟
جواب :
بايد اول نماز احتياط را به جا آورد، مگر اين که سجده يا تشهد فراموش شده از رکعت آخر باشد که در اين صورت بنا بر احتياط بايد سجده يا تشهد و بقيه افعال بعد از آنها در نماز را تا آخر سلام نماز به قصد «ما فى الذمّه» به جا آورد و سپس نماز احتياط را بخواند و در آخر، بنا بر احتياط به جهت سلام بى جا در نماز، دو سجده سهو نيز به جا آورد.
سوال 278 :
کسى که در يک نماز، هم نماز احتياط و هم سجده سهو بر او واجب مى‌شود، کدام يک را بايد اول به جا آورد؟
جواب :
اول بايد، نماز احتياط را بخواند.