احکام ديگر مربوط به نماز
سوال 440 :
در غير ايّام حيض و نفاس و در مواقع سختى و خطر، مثلاً در جنگ يا در حال غرق شدن يا در حال آتش سوزى يا در مواردى مثل کسى که آب و خاک در دسترسش نيست يا آن دو براى او ضرر دارد يا در حال تقيّه است و يا کسى که فلج است و بر تخت بيمارستان بسته شده يا کسى که حتى با اشاره چشم هم نمى‌تواند نماز بخواند، آيا ممکن است نماز از مسلمان ساقط شود؟
جواب :
در هيچ يک از صُوَر فرض شده، نماز ساقط نمى‌شود، حتى از فاقد الطهورين؛ زيرا او هم بايد احتياطا در وقت، نماز را بخواند و سپس آن را قضا نمايد و شخص ناتوان و بيمار هم (ولو به اشاره قلبى) بايد نمازش را بخواند.
سوال 441 :
مريضى که سکته کرده ومدتى بسترى بوده و فاقد حس و حرکت و شعور است، آيا نماز از او ساقط است يا نه؟
جواب :
اگر به طور کلّى شعورش را از دست داده، مکلّف به نماز نيست و اگر به مقدار درک نماز شعور دارد، بايد نمازش را بخواند.
سوال 442 :
بيمارى که به دليل ضربه مغزى دچار از دست دادن حافظه مى‌شود و بعد از مدتى بهبودى مى‌يابد، تکليف نمازهايى که در اين مدت از او فوت شده است، چيست؟
جواب :
اگر به طورى حافظه‌اش را از دست داده که از نماز و تکليف به آن در تمام وقت نماز غافل بوده، نمازهاى فوت شده‌اش قضا ندارد و همچنين است اگر متوجه تکليف بوده و وظيفه فعلى خود را به جا آورده؛ ولى اگر متوجه تکليف بوده و وظيفه فعلى خود را انجام نداده، بايد نمازهايش را قضا کند.
سوال 443 :
چه بايد بکنيم تا نماز ما مورد قبول واقع شود؟
(275)
جواب :
نماز بايد با خضوع و خشوع خوانده شود تا مورد قبول واقع شود. انسان بايد حقوق واجب را بپردازد و خود را از صفات رذيله پاک نمايد و با توجه به عظمت و هيبت خداوند متعال با او سخن بگويد و بداند در مقابل که ايستاده و با چه کسى سخن مى‌گويد.
سوال 444 :
اگر فردى بخواهد با حضور قلب و دور از افکار پراکنده نماز بخواند، چه بايد بکند؟
جواب :
با آمادگى روحى و قلبى و توجه به اين که نماز بالاترين عبادت است و با خواندن نماز در جاى خلوت و مناسب و با توجه به معنا و مفهوم نماز و اين که انسان در محضر ذات مقدّس پروردگار عالم قرار دارد، مى‌توان به حضور قلب در نماز رسيد.
سوال 445 :
اگر لازمه نماز خواندن اين باشد که دستور واجبى ترک شود، آيا اين گونه نماز خواندن صحيح است يا خير (مثل وقتى که طلبکار، طلب خود را تقاضا مى‌کند، ولى او مشغول نماز مى‌شود)؟
جواب :
اگر وقت نماز وسعت دارد، بايد نماز را بعد از انجام عملى که واجب فورى است (مثل پرداخت دَين يا قرضى که وقت پرداختش رسيده است)، بخواند و چنانچه در اين حال، نماز را مقدّم کند، نمازش صحيح است؛ اما معصيت کرده است؛ ولى اگر وقت نماز تنگ باشد، بايد نماز را مقدّم بنمايد و معصيتى هم در کار نيست. البته اگر بتواند، واجب است در حال نماز دَين يا قرض خود را پرداخت کند.
سوال 446 :
کسى که جنب شده، اگر نخواهد غسل جنابت کند، حکم نماز او چيست؟
جواب :
براى خواندن نماز، بايد با طهارت بود و در مفروض سوال، بايد غسل جنابت کند، مگر آن که از موارد تيمّم باشد، مثل اين که به قدرى تأخير غسل
(276)
طولانى شود که وقت کافى براى غسل و نماز نباشد که در اين صورت بايد نماز را با تيمّم بخواند؛ ولى به تأخير انداختن عمدى غسل تا هنگامى که وقت براى غسل و نماز باقى نماند، جايز نيست.
سوال 447 :
اين جانب حدود يک سال است که به سنّ تکليف رسيده‌ام. در اين مدت يک سال، احکام شخص جنب را نمى‌دانستم و نماز و روزه‌ام را نيز به جا آورده‌ام. تکليف اعمال گذشته‌ام چيست؟
جواب :
هر مقدار نماز را که يقين داريد در حال جنابت به جا آورده‌ايد، قضا نماييد و روزه هايى را که مى‌دانيد طلوع فجر را در آنها با حال جنابت درک کرده‌ايد، چنانچه در يادگيرى حکم مسأله کوتاهى کرده باشيد، قضا نماييد؛ بلکه اگر کوتاهى هم نکرده باشيد، احتياط واجب آن است که آنها را قضا کنيد.
سوال 448 :
اگر غسلى به واسطه نذر و عهد و قسم و يا مس نمودن ميّت واجب شود، ولى مکلّف عمدا يا سهوا آن را ترک نمايد، تکليف نماز و روزه‌هايش در اين مدت چه مى‌شود؟
جواب :
از جهت ترک عمدى و سهوى غسل نذر، عهد و قسم اشکالى به نماز و روزه وارد نمى‌شود و نيز ترک غسل مسّ ميّت نسبت به روزه ضررى ندارد؛ ولى ترک آن نسبت به نماز، بنا بر احتياط خلل وارد مى‌کند و بايد نمازهايى را که خوانده، احتياطا اعاده يا قضا نمايد.
سوال 449 :
زنى که طفل مرده‌اى را به دنيا آورده و مدتى را بدون غسل مسّ ميّت گذرانده است، نماز و روزه‌اش در اين مدت چه حکمى دارد؟
جواب :
غسل مسّ ميّت در روزه شرط نيست؛ ولى در مورد نماز، بنا بر احتياط بايد نمازهاى خود را قضا نمايد.
سوال 450 :
فرموده‌ايد که عبادات بچه مميّز صحيح است. آيا نماز بچه مميّزى
(277)
که مسّ ميّت نموده، با وضوى تنها صحيح است يا خير؟
جواب :
براى صحّت نماز، احتياطا غسل مسّ ميّت کند و سپس بنا بر احتياط وضو بگيرد و بعد نماز بخواند.
سوال 451 :
شخصى خوابش سنگين است و به دوست خودش که در يک منزل زندگى مى‌کنند، مى‌گويد که من براى نماز صبح خواب مى‌مانم و شما مرا براى نماز بيدار کن؛ ولى دوست او از خواب بيدار مى‌شود و نماز مى‌خواند و اين شخص را بيدار نمى‌کند. آيا نماز او قبول است يا خير؟ و بيدار نکردن او چه حکمى دارد؟
جواب :
نماز کسى که ديگرى را براى نماز بيدار نمى‌کند، باطل نيست؛ ولى بيدار نکردن ديگرى براى نماز و عدم توجه به درخواست او کار ناپسندى است و اگر تعهّد کرده که وى را بيدار کند، چنانچه عمدا تخلّف کند، گناه کرده است.
سوال 452 :
آيا مى‌توان براى ياد دادن نماز يا ديگر احکام شرعى، از کسى پول دريافت کرد؟
جواب :
ظاهر اين است که در مقابل تعليم حمد و سوره و ساير اجزاى نماز، جايز است اجرت گرفته شود.
سوال 453 :
آيا مى‌توان با کسانى که به نماز اهميت نمى‌دهند، رفت و آمد نمود؟
جواب :
حرام نيست، خصوصا اگر با رفت و آمد، بتواند آنان را به نماز تشويق و ترغيب نمايد.
سوال 454 :
دوستى و رفت و آمد در منزل کسى که نماز نمى‌خواند، چه حکمى دارد؟
جواب :
اگر دوستى و رفت و آمد کردن اثر خوب داشته باشد، خوب است و در مواقعى لازم هم مى‌شود و اگر اثر بد داشته باشد، خوب نيست و در بعضى موارد جايز هم نيست و اگر اثر خوب و بد ندارد، دوستى و رفت و آمد جايز
(278)
است.
سوال 455 :
بعضى از فاميل، متأسفانه به نماز اهميت نمى‌دهند و نماز نمى‌خوانند. آيا مى‌توانيم از رفت و آمد با آنها و صله ارحام خوددارى کنيم؟
جواب :
صله رحم امر واجبى است؛ اما اگر رابطه با چنين فاميلى موجب جرأت آنها بر ترک نماز شود يا اولاد و عائله شما را تحت تأثير قرار دهد و باعث ترک نماز آنها شود، در اين صورت رابطه با آنها ترک شود.
سوال 456 :
پخش ادعيه و سخنرانى و مراسم سوگوارى و جشن‌ها با صداى بلند از بلندگو که باعث اذيت همسايگان و سالخوردگان مجاور با امام‌زادگان و مساجد مى‌گردد، چه حکمى دارد؟
جواب :
اذيت مؤمن حرام است و تا ممکن است، بايد خوددارى شود.
سوال 457 :
آيا اختصاص دقايق کوتاهى از ساعت آموزشى در مدارس، به نماز که مهمترين وسيله ارتباط انسان با خداوند است، از نظر شرعى منعى دارد؟
جواب :
اين گونه مسائل، مربوط به وزارت آموزش و پرورش است. اگر مقرّرات، چنين اجازه‌اى را بدهد، از نظر شرعى منعى ندارد.
(279)