ردّ مظالم
مراد از ردّ مظالم
سوال 1112 :
ردّ مظالم چيست؟ آيامى توان آن را به حساب کميته امداد، هلال احمر يا خزانه ى دولت واريز نمود؟
جواب :
آن چه در ذمّه ى انسان، از اموالى باشد که نمى تواند به صاحبانش برساند، صدقه آن ها با تشخيص مکلّف و مسؤوليّت او انجام داده مى شود.
نحوه محاسبه ردّ مظالم
سوال 1113 :
اگر انسان بخواهد از طرف خود يا ديگرى ردّ مظالم بدهد، آيا بايد قيمت روز را محاسبه کند يا قيمت وقت تلف را ملاک قرار دهد؟
جواب :
در مابه التفاوت قيمت احتياطا با حاکم شرع بايد مصالحه کند.
چگونگى ادا کردن حق النّاس
سوال 1114 :
چگونه مى توان حق النّاس را ادا کرد؟
جواب :
تا ممکن است، بايد صاحبان حق را پيدا کند که حق آن ها را به خودشان يا ورثه شان برساند و در غير اين صورت از طرف آن ها ردّ مظالم دهد، با اجازه ى از حاکم شرع، على الاحوط.
مطالعه نمودن مجلّه و کتاب بدون اذن مالک
سوال 1115 :
دخترى در زمان کودکى بر اثر علاقه ى شديد به مطالعه و عدم امکان مالى، مجلّه اى را از يک مجلّه فروشى بدون اجازه ى صاحب آن برمى داشت و به منزل مى برد و پس از مطالعه دوباره به جايش برمى گرداند. اکنون از آن عمل پشيمان است و قصد دارد مجلّه فروش را راضى کند ولى پيدا کردن او موجب عسر و حرج مى باشد و در آن مجلّه فروشى جوانان ديگرى هم هستند و نمى خواهد با آن ها روبرو شود، اکنون اگر مبالغى پول به عنوان صدقه به نيّت شخص مزبور بپردازد، کفايت مى کند؟
جواب :
بايد به عنوان ردّ مظالم، مقدار اجرة المثل استفاده ى از آن را با اجازه ى حاکم شرع صدقه دهد بنابر احتياط واجب.
کفش هاى به جا مانده در زيارتگاه ها
سوال 1116 :
در بعضى از زيارتگاه ها، تعداد زيادى کفش گمشده موجود است، حکم اين کفش ها را بيان فرماييد.
جواب :
بر وجه مشترک بين لقطه و مجهول المالک رفتار شود.
اجناس و وسايلى که در سرزمين هاى غير اسلامى يافت شود
سوال 1117 :
وسايل قيمتى که در سرزمين هاى غير اسلامى پيدا مى شوند، چه حکمى دارند؟
جواب :
اگر احتمال عقلايى ندهد که براى مسلمان يا کسى که اسلام مال او را محترم مى داند است، حلال و مباح است.
وسايلى که در مدارس به جا مى ماند
سوال 1118 :
تعدادى از وسايل طلاّب از قبيل دوچرخه، ميز و کتاب، باقى مانده است که صاحبان آن ها معلوم نيستند و مدّت طولانى است که بدون استفاده مى باشند، به طورى که در بعضى از آن ها احتمال فساد مى باشد و مدرسه هم جهت يافتن صاحبان آن ها مدّتى اعلام کرده است. پس از اتمام اين مدّت استفاده ى طلاّب از اين وسايل چگونه است و آيا براى استفاده، اجازه ى از توليت مدرسه شرط است؛ با توجّه به اين که از قوانين مدرسه اين است که اگر تا مدّت دو سال طلاّب وسايل خود را از مدرسه انتقال ندهند، مدرسه حقّ تصرف در آن ها را دارد؟
جواب :
اگر در مقرّرات مدرسه با صاحبان اموال تفاهم شده و رضايت داده اند، مطابق مقرّرات مدرسه عمل کنند و در غير اين صورت، در فرض مسأله، حکم مجهول المالک مترتّب است که بايد از طرف صاحبان آن ها به فقير داده شود.
تصرّف در مجهول المالک با اذن
سوال 1119 :
آيا مى توان با اذن حاکم شرع در مال مجهول المالک تصرّف نمود؟
جواب :
آرى، مصرف مجهول المالک، صدقه به فرد فقير است.
مخلوط شدن پول هاى بانک ها
سوال 1120 :
پولى که در بانک ها به عنوان پس انداز گذاشته مى شود، با پول هاى ديگر بانک که مخلوط مى شود، آيا عنوان مجهول المالک را دارد؟
جواب :
احتياطا از حاکم شرع اجازه بگيرند و اين اجازه به طور عام به مقلّدين داده شده است.
لزوم اذن براى پرداخت ردّ مظالم
سوال 1121 :
آيا اجازه براى پرداخت ردّ مظالم حتما بايد از مرجع تقليد، يعنى مرجع اعلم هر زمان باشد يا مى توان از مجتهد ديگرى غير از مرجع تقليد اجازه گرفت؟
جواب :
در اجازه دهنده، اجتهاد و عادل بودن لازم است و در صرف کننده، مطابقت مصرف با تقليد صحيح لازم است.
صرف ردّ مظالم در پل سازى
سوال 1122 :
آيا ردّ مظالم را مى توان در راه هاى خير و عام المنفعه ـ مانند پل سازى و... ـ صرف نمود؟
جواب :
مى توان ولى احتياطا بايد از حاکم شرع اجازه بگيرد.
بدهکارى قبل از بلوغ
سوال 1123 :
در سن 13ـ14 سالگى مقدار کمى بدهکارى بر ذمّه ى من قرار گرفت، با توجّه به اين که صاحبان اموال را نمى شناسم، چگونه مى توانم جبران کنم؟
جواب :
اگر مأيوس از شناسايى آنان هستيد مجازيد به قصد وظيفه، به فقرا صدقه دهيد با اجازه ى حاکم شرع بنابر احتياط واجب، و بعد اگر صاحبان اصلى پيدا شدند، اگر راضى به صدقه شدند که ذمه ى شما برى شده است، و اگر راضى به صدقه نشدند، بايد پول آن ها را پرداخت نماييد.
قرض الحسنه منحل شده
سوال 1124 :
صندوق قرض الحسنه اى بين چند نفر داير بود. هر يک از آن ها اگر پولى داشت، در آن جا مى گذاشت تا در کارهاى خير از قبيل مجالس عزادارى و... صرف شود. بعضى از آن پول به عنوان قرض الحسنه گرفته اند و بعضى از مشترکين معلوم نيست کجا هستند و اکنون آن صندوق قرض الحسنه، وجود خارجى ندارد و بعضى از آن افراد از دنيا رفته اند. شخصى که از آن صندوق قرض الحسنه گرفته بود نمى داند به کجا پس بدهد، در حالى که خودش هم در آن جا پول داشته است. مرقوم فرماييد اين پول را کجا صرف کند؟
جواب :
اگر اشخاصى که در آن سهم دارند را مى شناسد ـ هر چند ورثه ى آن ها را ـ بايد راضى کند و اگر نمى شناسد، به حاکم شرع مراجعه نمايد و نسبت به سهمى که خودش در مجموع مال داشته در آن شرکت دارد.
احتساب بده ى به جاى وجوه شرعى و مظالم عباد
سوال 1125 :
آيا بدهى مستحقّ را ـ چه زنده و چه مرده ـ مى توان به جاى وجوه شرعى و مظالم عباد حساب کرد؟
جواب :
مى شود، لکن در ميّتى که اموال او براى دين پس از کفن کافى باشد، همان مستحقّ ديّان است.