زکــات
سوال 413 :
ـ شخصى شک دارد که آيا زکات به عهده او هست يا نه، لذا وجهى به فقير مى دهد و نيّت مى کند که اگر زکات به عهده اش هست برئ الذّمه شود و اگر زکات مديون نيست و مظالم عباد بدهکار است مظالم عباد باشد و اگر اصلاً مديون نيست و پدرش زکات يا مظالم عباد مديون است زکات يا مظالم عباد براى پدرش باشد و اگر او هم مديون نبوده براى جدش باشد، آيا اين عمل صحيح است؟
جواب :
ظاهراً صحيح است و مبرئ ذمّه مى باشد.
سوال 414 :
ـ در شرکتـهاى تعـاونى که گنـدم يا برنج توليد مى شود، آيا هيأت مديره مى توانـد بعد از برداشت محصـول، خودش زکات گنـدم يا جو را جدا کرده و به مصرف برسانـد و بعد بقيـه محصـول را بين شرکاء و سهـامداران تقسيم کند؟
جواب :
چون زکات يک امر عبادى است و بايد با قصد قربت انجام گيرد هيأت مديره نمى تواند چنين کارى انجام دهد، و هر يک از شرکاء و سهامداران که سهم او به حد نصاب برسد خود بايد زکات سهم خود را بدهد و يا به هيأت
----------
(صفحه186)
مديره وکالت بدهد که زکات سهم او را بدهد.
سوال 415 :
ـ به گندم و جويى که با تلمبه يا آب قنات آبيارى مى شود چه مقدار زکات تعلق مى گيرد، و آيا مخارج اين آبها و آب بها، از گندم و جو کسر مى شود؟
جواب :
اگر با آب تلمبه آبيارى شود زکات آن 201 است و اگر با آب قنات آبيارى شود، زکات آن 101 است و در هر صورت مخارج آب هم مثل ساير مخارج کسر مى شود.
سوال 416 :
ـ اينجانب زمينى اجاره کرده و در آن گندم کاشته ام و علاوه بر مال الإجاره زمين، مخارجى براى تراکتور و کمباين و اجرت کارگر پرداخته ام وگندم به حدّ نصاب رسيده است، آيا مى توانم مخارج انجام شده را از گندم کسر نمايم و پس از آن زکات باقى مانده را بدهم؟
جواب :
در فرض سوال مخارج مذکور کسر مى شود و زکات باقى مانده واجب است ولى بايد توجه داشته باشيد که کاه هم حاصل زمين و داراى ارزش است و مقدارى از مخارج انجام شده صرف کاه شده است لذا مخارج، نسبت به گندم و کاه محاسبه و تقسيط مى شود (نه از گندم تنها) و زکات مابقى داده شود.
سوال 417 :
ـ در کشت گندم و جو، کاه هم بدست مى آيد و روشن است که مقدارى از مصارف مربوط به کاه مى باشد. حال اگر گندم و جو به حد نصاب رسيد و زکات آن واجب شده، آيا کل مخـارج مصرف شـده از آن کسـر مى شود و زکات مابقى داده مى شود و يا مصارفى که صرف حصول کاه شده کسر نمى شود.
جواب :
اگر گندم يا جو به حد نصاب رسيد زکات به آن تعلق مى گيرد که بايد بعد
----------
(صفحه187)
از کسر هزينه و مخارج مصرف شده براى آن، زکات مقدار باقيمانده را بدهيد ولى کل مخارج صرف شده کم نمى شود بلکه نسبت به گندم يا جو و کاه بدست آمده کم مى شود يعنى اگر 20% مخارج صرف کاه شده است، فقط 80% مخارج کسر مى شود.
سوال 418 :
ـ در زکات فطره اگر بخواهند قيمت جنس را حساب کنند، آيا به قيمت دولتى حساب کنند يا به نرخ آزاد؟
جواب :
به نرخ عادله بازارِ آزاد محاسبه و بپردازند.
سوال 419 :
ـ شخصى در خارج از ايران است و مى خواهد فطريه و کفارات خود را در ايران بدهد، آيا قيمت گندم را به قيمت ايران محاسبه و بدهد يا به قيمت خارج؟
جواب :
قيمت محل پرداخت را محاسبه و بپردازد.
سوال 420 :
ـ خانمى سيده است و بچه هاى صغيره دارد ولى سيد نيستند، آيا شخصى غيرسيد مى تواند فطره خود را به او بدهد و مجزى است؟
جواب :
به طور کلى فطره غيرسيد بر سيد و سيده حرام است و اگر هم بدهد مجزى نيست و همينطور جايز نيست سيد و سيده فطره را قبول کنند، بلى در فرض سوال غير سيد مى تواند فطره خود را به بچه ها بدهد به اين صورت که در اختيار زن سيده قرار دهد تا خرج بچه هايش کند، که در اين صورت مجزى و بى اشکال است.
سوال 421 :
ـ در توضيح المسائل فرموده ايد: فطره مهمانى که نان خور حساب مى شود بر صاحب خانه واجب است، سوال اين است که اگر کسى فقط شب عيد فطر مهمان باشد آيا نان خور حساب مى شود؟
جواب :
در روايت صحيحه وارد شده که فطره عائله يعنى نان خور واجب است
----------
(صفحه188)
(اَلفِطرَة واجِبَةٌ عَلى کُلِّ مَن يَعول) بنابراين فطره مهمان در صورتى واجب مى شود که بر او عرفاً نان خور صدق کند و به مهمان يک شبه عرفاً نان خور صدق نمى کند لذا فطره او بر خودش واجب است نه بر صاحب خانه.(1)
----------
1 ـ بعضى از علما قائل شده اند که مجرّد صدق مهمان بودن و از سفره ميزبان افطار کردن، موجب وجوب فطره بر صاحب خانه مى شود، بعضى فرموده اند مهمان بودن تمام ماه رمضان معتبر است ـ برخى مهمان بودن دهه آخر ماه را معتبر دانسته و بعضى مهمان بودن دو شب آخر ماه را و در هر حال رعايت احتياط خوب است (عروة الوثقى، کتاب الزکاة، فصل فى من تجب الفطرة عنه)
----------
(صفحه189)