زمين و باغ و محصولات کشاورزى
سوال 752 :
آيا به زمين زراعتى و باغ که از درآمد سال خريدارى شوند، خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب :
در فرض سوال، اگر باغ براى استفاده خود و خانواده از ميوه آن خريدارى شده و مناسب با شأن او و در حدّ نياز او باشد خمس ندارد. و اگر براى فروش ميوه آن باشد خمس دارد. ولى زمين زراعتى در حکم سرمايه است، و طبق احکام خمس سرمايه خمس دارد.
سوال 753 :
شخصى باغى براى استفاده خود و خانواده اش خريدارى کرده است، در بعضى سالها بطور اتفاقى ميوه آن بيش از مصرف خانواده او بوده و بفروش مى رسد، آيا به اين باغ خمس تعلّق مى گيرد؟
(صفحه190)
جواب :
در فرض سوال، اگر باغ زايد بر مؤونه نيست خمس آن واجب نيست. ولى ميوه آن اگر زايد بر مؤونه باشد، خمس دارد.
سوال 754 :
شخصى حساب سال نداشته است و زمين موروثى خود را به صورت باغ درآورده تا از ميوه آن استفاده کند. پس از چند سال، مقدارى محصول ميوه باغ، زائد بر احتياج او شده است. اکنون مى خواهد حساب سال قرار دهد، خمس اين باغ چگونه است؟
جواب :
در فرض سوال، اگر مخارج باغ از درآمد سال او بوده باغ مذکور خمس ندارد ولى ميوه آن مقدارى که زايد بر مؤونه است خمس دارد.
سوال 755 :
شخصى با مقدارى پول خمس داده زمينى خريدارى کرده و به صورت باغ درآورده تا از ميوه آن جهت تجارت استفاده کند، آيا به اين باغ خمس تعلق مى گيرد؟
جواب :
خمس تفاوت قيمت زمين و نيز خمس درختها را بايد بپردازد.
سوال 756 :
اينجانب زمين مواتى را احياء کرده ام، آيا به اين زمين خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب :
اگر زمين را به صورت باغ درآورده ايد تا از ميوه آن براى خود و خانواده تان استفاده کنيد و قصدتان فروش ميوه نبوده و زايد بر حاجت نيز نباشد، خمس ندارد. بلى اگر باغ را بفروشيد بايد خمس قيمت فعلى آن را بپردازيد. و اگر زمين را به منظور زراعت يا به عنوان باغى که ميوه آن را بفروشيد آباد کرده ايد، خمس قيمت فعلى آن بايد پرداخت شود. هرچند باغ را نفروخته باشيد.
سوال 757 :
آيا زمين هاى کشاورزى خمس دارد؟
جواب :
زمين کشاورزى در حکم سرمايه است و خمس دارد. ولى چنانچه زمين به مقدارى است که فقط براى تأمين زندگى و معاش اوست و اگر خمس آن را بدهد قادر به ادامه زندگى نخواهد بود، لازم نيست فعلا خمس آن را بپردازد. و در صورتى که بعداً متمکن شد بپردازد. اگرچه تدريجى باشد.
سوال 758 :
شخصى زمينى را براى زراعت گندم مورد نياز خانواده خود خريدارى کرده است و چيزى از آن را بفروش نمى رساند. آيا اين ملک متعلق خمس است؟
(صفحه191)
جواب :
بلى خمس آن را بايد بپردازد. مگر اينکه بمقدار امرار معاش باشد که فعلا خمس ندارد.
سوال 759 :
اينجانب داراى چند هکتار زمين کشاورزى هستم که خمس آن را پرداخته ام. و هر ساله مقدارى گندم از آن برداشت مى کنم که قسمتى از آن را جهت تأمين معاش خانواده خود مصرف مى کنم و بقيه را به فروش مى رسانم. لطفاً کيفيت خمس آن را بيان فرماييد. و آيا مخارجى که براى کشت و برداشت گندم مزبور صرف کرده ام مى توانم از حاصل کسر کنم؟
جواب :
مقدارى از محصول گندم مزبور که از مخارج سال خود و خانواده شما زياد بيايد، بايد خمس آن را بپردازيد. و مخارجى که براى بدست آوردن محصول مصرف کرده ايد اگر چيزى است که عين آنها باقى نيست مى توانيد از حاصل کسر کنيد و اگر چيزى است که عين آنها باقى است، مثل ابزار و آلاتى که براى شخم زدن و درو کردن، از درآمد سال خريدارى کرده ايد بايد خمس آنها را بپردازيد و نمى توانيد از حاصل کسر کنيد.
سوال 760 :
اينجانب هرساله مقدار مشخصى بذر گندم کشت مى کنم، آيا هرسال بايد خمس آن را بپردازم؟
جواب :
سال اوّل که خمس آن را داديد، آن مقدار در سالهاى بعد خمس ندارد.
سوال 761 :
شخصى از درآمد سال، ملک يا چيز ديگرى را براى تجارت و سرمايه خريده، و تا آخر سال ترقى کرده و 100 هزار تومان ارزش پيدا کرده و خمس آن را نداده است. در پايان سال دوم، ارزش آن 200 هزار تومان شده است، فعلا خمس آن چگونه محاسبه مى شود؟
جواب :
در فرض سوال، خمس آن 56 هزار تومان مى شود. چون آخرِ سال اوّل، خمس آن را که 20 هزار تومان بوده، نداده است. و همانگونه که سهم صاحب سرمايه ترقى کرده، خمس هم ترقى کرده است. لذا فعلا بايد خمس سال اول و ترقى سال دوم آن را، باضافه خمس ترقى سهم صاحب سرمايه بدهد. و اگر سال دوم نيز آن را نپرداخت، بايد همينطور خمس را بصورت تصاعدى محاسبه و
(صفحه192)
بپردازد.
بنابراين، در فرض سوال، خمس سال اول 20 هزار تومان بوده، که در سال دوم 20 هزار تومان ترقى و سود داشته، جمعاً 40 هزار تومان مى شود. و سهم صاحب سرمايه که سال اول 80 هزار تومان بوده، در سال دوم 80 هزار تومان ترقى و سود داشته، که خمس آن 16 هزار تومان مى شود. در نتيجه خمس سرمايه فعلى 56 هزار تومان است و سرمايه خالص 144 هزار تومان مى باشد.
سوال 762 :
شخصى زمينى دارد که قيمت آن بالا رفته و بواسطه همين زمين مستطيع شده است. حال قسمتى از زمين را فروخته تا صرف حج کند، آيا بايد پول آن را تخميس کند؟
جواب :
در فرض سوال، اگر اصل زمين متعلّق خمس نباشد، مثل اينکه ارث يا صداق بوده خمس ندارد ولى اگر آن را از پول مخمس خريدارى کرده ترقى قيمت مقدارى که بفروش رسانده جزء درآمد سال اوست که اگر تا پايان سال در مؤونه صرف نشود خمس دارد (ترقى قيمت نسبت به زمانى که خريده است ملاحظه مى شود) ولى اگر به عنوان مال التجاره و استفاده از ترقى قيمت، خريدارى کرده در صورتى که با پول مخمس خريدارى کرده بايد خمس ترقى قيمت زمين را همه ساله بپردازد. و در همين فرض اگر با پول غير مخمس خريدارى کرده، بايد خمس زمين را به قيمت فعلى بپردازد. و در سالهاى بعد نيز خمس ترقى قيمت آن را بپردازد.
سوال 763 :
اينجانب زمينى خريدارى کرده ام تا پس از ترقى قيمت بفروشم، آيا پس از فرارسيدن سال خمسى خمس قيمت فعلى آن را بايد بپردازم يا خمس قيمت خريد را؟
جواب :
خمس قيمت فعلى را لازم است بپردازيد.