شيربها
سوال 1495 :
مرسوم است داماد مقدارى پول به عنوان شيربها به خانواده عروس مى دهد و آنان پول را جهيزيه مى خرند و به عروس مى دهند، آيا اين لوازم شرعاً متعلق به عروس است يا داماد؟
جواب :
در فرض سوال، اگر داماد شيربها را بعنوان پيش کشى و هبه داده است و از طرف عروس با آن جهيزيه خريده اند، جهيزيه متعلق به عروس است نه داماد. و اگر هديه نکرده بلکه داده است که جهيزيه بخرند و همراه عروس کنند، در اين صورت متعلق به داماد است و چون شهرها و محلّها فرق مى کنند، لذا اگر شبهه در بين هست به عرف و عادت محل مراجعه و طبق آن عمل کنيد. و بهتر اينکه با مصالحه رضايت يکديگر را تحصيل کنيد.
سوال 1496 :
اگر زنى بخواهد طلاق بگيرد، آيا شوهر مى تواند شيربهايى را که به پدر زن خود داده، پس بگيرد؟
(صفحه395)
جواب :
اگر شيربها را به پدرزن مصالحه نکرده باشد، بلکه بخشيده باشد و عين آن وجود داشته باشد، شوهر مى تواند استرداد کند.
سوال 1497 :
شيربها که متعارف است مى گيرند، به اين نحو است که کسى مى آيد به خواستگارى دختر شخصى، آن شخص قبول مى کند به شرط اينکه مثلا هزار تومان پول نقد و دو قطعه فرش يا اجناس ديگر به عنوان شيربها بدهد. و گاه است که اينها را مادر يا برادر يا عمو يا غير اينها مى گيرند، آيا گرفتن آن حلال است؟ و پس از عقد چنانچه زوج پشيمان شود، آيا پس گرفتن آن جايز است؟
جواب :
دادن وگرفتن شيربها اگر به عنوان جعاله باشد. که مثلا اين مال را به پدر يا به برادر دختر مى دهد که واسطه شود و رضايت او را حاصل کند حلال است. و پس از عقد، زوج حق استرجاع آن را ندارد. و اگر مجرد پيشکشى و هبه به پدر زوجه ويا عمو و برادر او باشد حلال است، و مادام که عين آن باقى است مى تواند استرجاع کند. و اگر زوج آن را به رضايت و طيب نفس نمى دهد، بلکه براى اينکه گيرنده ـ با اينکه زوجه راضى به تزويج است ـ مانع از ازدواج نشود، حرام است.
سوال 1498 :
در هنگام ازدواج، پدر يا اقوام عروس علاوه بر مهريه، پول زيادى به عنوانهاى مختلف، مثل: جعاله، شيربها، مهر حاضر، پدر وکيلى، تهيه جهيزيه مى گيرند. لطفاً حکم آن را بيان کنيد؟
جواب :
آنچه به عناوين مختلف غير از مهريه و زايد بر آن گرفته مى شود، چند صورت دارد:
1 ـ اگر به عنوان جعاله، اخذ شود، شرعاً اشکال ندارد و حلال است و زوج هم بعداً حق رجوع ندارد.
2 ـ اگر براى جلب رضايت پدر دختر، يا جلب رضايت خود دختر مى پردازد، گرفتن آن جايز است. ولى اگر زوج بخواهد مى تواند آنرا تا وقتى موجود است، پس بگيرد.
3 ـ اگر پسر و دختر راضى به ازدواج باشند و پدر هم اصل ازدواج را اجازه دهد ولى مبلغى را با زور و اجبار به عنوان اينکه رسم است، از زوج بگيرد گرفتن
(صفحه396)
آن جايز نيست. و بايد آنرا به زوج پس بدهد. و حتى اگر تلف شده باشد بايد مثل آنرا پس بدهد.
4 ـ بلى، اگر پول را جهت تهيه جهيزيه بگيرد و با آن جهيزيه تهيه کند، و همراه دختر به منزل زوج بفرستد، با رضايت زوج اشکالى ندارد. در اين صورت جهيزيه به مقدارى که از اين پول تهيه شده، ملک زوج است.