احکام خانواده
سوال 1033 :
ـ پدر اينجانب با ازدواج من مخالف است و مى گويد همسرت را طلاق بده و الاّ تو را عاق مى کنم و از ارث محروم مى کنم و اين در حالى است که من چند فرزند دارم و نمى توانم زنم را طلاق دهم. آيا واجب است سخن پدر خود را اطاعت کنم؟ و در صورت مخالفت آيا عاق پدر مى شوم؟
جواب :
در فرض مزبور پدر حق ندارد از شما بخواهد همسر خود را طلاق دهيد همان گونه که نمى تواند شما را از ارث محروم کند و توقعات بيجاى پدر موجب عاق شدن فرزند نمى شود. ولى شما هم سعى کنيد در هر حال از ناراحت کردن او يا افزايش ناراحتى او تا حد ممکن اجتناب کنيد.
سوال 1034 :
ـ شخصى در زمان حيات پدر و مادر عاقّ آنها بوده است، آيا بعد از فوت آنها راهى براى راضى کردن آنها وجود دارد؟
جواب :
بلى مى تواند کارى کند که آنها از او راضى شوند، مثل اينکه براى آنها اعمال خير انجام دهد، صدقه دهد، براى آنها طلب مغفرت کند، عبادات قضا شده آنها را قضا کند، اگر بدهى مالى، خصوصاً مظالم عباد، ولو احتمالى، به ذمه آنها است بپردازد و مانند اين کارها.
----------
(صفحه393)
سوال 1035 :
ـ آيا بر مادر واجب است بچه خود را شير دهد؟
جواب :
بر مادر واجب نيست به بچه خود شير دهد و مى تواند براى شير دادن مطالبه اجرت کند و اجرت آن بر خود بچه است اگر مال داشته باشد و اگر مال ندارد بر پدر و بعد از او با جدّ پدرى است، بلى اگر پدر و جد قدرت مالى ندارند يا زنده نيستند بر مادر واجب است بچه را شير دهد.
سوال 1036 :
ـ آيا با عدم توان در تأمين معيشت و مسأله تعليم و تربيت فرزند و هم چنين وجود مشکلاتى در استفاده از لوازم جلوگيرى، جايز است شخص خودش را بصورت بستن لوله، عقيم کند؟
جواب :
اگر بستن لوله موجب عُقْمِ دائم نشود، مانعى ندارد، والاّ جايز نيست و براى جلوگيرى از افزايش فرزند مى توانيد نطفه را عزل کنيد که بى اشکال است.
سوال 1037 :
ـ زن و شوهرى که مى دانند از لحاظ اجتماعى و فرهنگى توانايى تربيت صحيح اولاد را به علل گوناگون ندارند، آيا مى توانند از بچه دار شدن بطور موقت يا دائم اجتناب کنند.
جواب :
جلوگيرى اگر مستلزم کار حرامى نباشد (مثل نظر مرد نامحرم، يا زن به عورت زن) و موجب عُقْمِ دائمى نشود، اشکال ندارد و امور مذکوره مجوّز ارتکاب حرام نمى شود.
سوال 1038 :
ـ آيا مى شود زن و شوهرى را که داراى بيمارى روانى هستند عقيم کرد؟ در صورت جواز، رضايت از کسى لازم است؟
جواب :
عقيم کردن دائمى اين افراد جايز نيست و رضايت و عدم رضايت در اين مسأله مدخليت ندارد.
سوال 1039 :
ـ آيارضايت زن و شوهر براى جلوگيرى از آبستنى، لازم است؟
----------
(صفحه394)
جواب :
خير رضايت لازم نيست.
سوال 1040 :
ـ آيا پزشک مجاز است با موافقت زن و مخالفت مرد اقدام به بستن لوله هاى رحم زن کرده و او را مقطوع النسل کند؟
جواب :
بستن لوله رحم بطورى که موجب قطع نسل دائمى شود، جايز نيست و موافقت زن مجوّز انجام آن نمى شود. کما اينکه مخالفت مرد نيز مانع از صورت جواز نمى شود.
سوال 1041 :
ـ اگر توسط آزمايشات پزشکى معلوم شود جنين در شکم مادر از نظر جسمى يا عقلى نقص مهمى دارد، آيا سقط جنين جايز است؟
جواب :
نقص جنين مجوز سقط آن نمى شود، خصوصاً بعد از ولوج روح، بلى چنانچه قبل از آنکه در او روح دميده شود، به شرحى که در جلد اول، جامع المسائل، پاسخ سوال 1946 بيان شده، معلوم شود و يقين کنند که جنين ناقص است و نقص او به حدى است که اگر بماند و به همان نحو متولد شود نگهدارى او موجب عسر و حرج شديد و غيرقابل تحمل براى والدين خصوصاً مادر او شود در چنين صورتى ظاهراً خود مادر مى تواند آن را سقط کند ولى ديه آن را طبق همان مسأله به پدر جنين بدهد. يا اينکه پدر جنين وى را حلال و برئ الذمه کند.
سوال 1042 :
ـ آيا شوهر مى تواند از درس خواندن و يا کارکردن همسر خود که کارمند مى باشد جلوگيرى کند (اجازه ندادن شوهر براى خروج زن از منزل در اين مورد چه حکمى دارد؟)
جواب :
زوج مى تواند زوجه خود را از خروج از منزل منع کند، مگر اينکه در ضمن عقد ازدواج شرط عدم منع کرده باشد.
سوال 1043 :
ـ چنانچه شوهر بتواند مانع خروج همسر خويش از منزل در موارد
----------
(صفحه395)
درس خواندن يا کار کردن شود، آيا مراکز ادارى شرعاً مجاز به بکارگيرى و يا ادامه تحصيل همسر ايشان مى باشند؟
جواب :
اگر تعاون بر اثم باشد، جايز نيست.
سوال 1044 :
ـ بعد از عقد نکاح آيا زن در صورت اعسار زوج از پرداخت مهريه، مى تواند به خاطر دريافت مهريه تمکين نکند؟ و در صورت جواز آيا تمکين فقط منحصر است به بضع، يا ساير استمتاعات را هم شامل است؟
جواب :
بلى مى تواند تمکين نکند، ولى احوط اکتفاى بخصوص منافع بضع است.
سوال 1045 :
ـ دخترى پس از ازدواج مدتى با شوهر خود زندگى کرده و با توجه به تماس بدنى دخول صورت نگرفته است. اکنون پس از گذشت مدت زيادى از ازدواج، زن به دليل عدم دخول و باکره بودن خود را تا زمان دريافت مهريه برخوردار از حق حبس مى داند، لطفاً حکم آن را بيان فرماييد.
جواب :
حق ممانعت زوجه تا وقتى دخول نشده باقى است، و گذشت زمان موجب از بين رفتن حق نمى شود.
سوال 1046 :
ـ اين جانب مقدارى وجوهات مديون هستم و از سويى وضع زندگى پدرم مناسب نيست، آيا اجازه مى فرماييد مبلغى از بدهى خود را به او بدهم و محاسبه نمايم؟
جواب :
بطور کلى مخارج پدر و مادر و پدر بزرگ و مادر بزرگ هر چه بالا روند، بر فرزند واجب است و چنانچه آنها فقير باشند و نتوانند کسب و کار مناسب شأنشان انجام دهند و فرزند توان پرداخت مخارج آنها را بطور متعارف داشته باشد، واجب است از اصل مالش بپردازد و نمى تواند خمس و زکات و کفارات خود را به آنان بدهد و حساب نمى شود، بلى در مخارج
----------
(صفحه396)
غيرواجب، مثل سفر زيارتى يا هديه دادن به غير در حدّ شأن، مى توانند از زکات به او بدهند.
سوال 1047 :
ـ مستدعى است راجع به نفقه والدين راهنمايى بيشترى بفرماييد.
جواب :
همانگونه که قبلاً اشاره شد نفقه پدر و مادر بر اولاد، پسر باشند يا دختر، واجب است و در صورت عدم تمکن آنها، يا نبودشان، بر اولاد اولاد، اعم از دختر و پسر واجب است و خلاصه به ترتيب، هر کدام که نزديکتر باشند و تمکن داشته باشند مقدم هستند و چنانچه شخص فقير، پدر دارد، اولاد هم دارد، بايد نفقه او را پدر و اولاد با هم و بالسّويه بدهند و نيز اگر پسر و دختر با هم دارد، بايد با هم و بالسّويه نفقه را بدهند، و اگر مادر و فرزند با هم باشند و تمکن داشته باشند، بايد نفقه را مشترکاً بدهند و اگر پدر با اولادِ اولاد باشد، نفقه بر پدر است که اقرب و در درجه مقدم است و اگر مادر، با اولادِ اولاد باشد، نفقه بر مادر است و اگر اولادِ اولاد، با جدّ و جدّه باشند، بايد مشترکاً و بالسّويه نفقه را بدهند.
بلى چنانچه از ناحيه يکى از فرزندان يا از طريق ديگرى، نفقه شخص تأمين شود تکليف از بقيه ساقط مى گردد.
سوال 1048 :
ـ شخصى چند فرزند پسر و دختر دارد، آيا نفقه او بر خصوص پسر بزرگ واجب است يا فرقى ندارند و بر همه است؟
جواب :
در باب نفقه و تأمين مخارج، فرقى بين پسر و دختر و بزرگ و کوچک نيست بلکه بر همه فرزندان واجب است که مشترکاً و بطور مساوى نفقه پدر و مادر را تأمين و آنها را اداره کنند، بلى چنانچه بعضى از فرزندان قدرت مالى ندارند تکليفى ندارند و در اين صورت فقط بر آنها که توان دارند واجب است.
----------
(صفحه397)
سوال 1049 :
ـ شخصى به مقدار تأمين مخارج خود و زن و فرزندانش درآمد دارد و درآمد او به مخارج پدر و مادرش نمى رسد، وظيفه اش چيست؟
جواب :
بطور کلى نفقه خود انسان و زوجه دائم او مقدم است، ولى در باب نفقه، پدر و مادر و فرزندان انسان در يک درجه و مساوى هستند و فرزند بر پدر و مادر تقدم ندارند و نيز جد و جده و اولاد اولاد در يک درجه و مساوى هستند و اولاد اولاد بر جد و جده مقدم نيستند بنابراين در تأمين مخارج، نبايد بين فرزندان و پدر و مادر فرق گذاشت، بلکه اينها در عرض هم و در يک درجه مى باشند و خلاصه باوجود اقرب نوبت به ابعد نمى رسد اما اگر چند نفر در يک درجه باشند در وجوب انفاق مساوى هستند، لذا در فرض سوال وجهى براى تقديم اولاد بر پدر و مادر نيست و بايد هر چه داريد بين آنها و بالسويه اطعام و انفاق کنيد.
سوال 1050 :
ـ مستدعى است همانگونه که وجوب نفقه پدر و مادر را بيان فرموديد، مسائل مربوط به ساير واجب النفقه ها و مقدار آن را توضيح دهيد، چرا که اين مسأله هم نسبت به همسر و فرزندان و هم نسبت به ديگر خويشان مثل عمو و عمه و همچنين نسبت به عروس، مورد نياز است؟
جواب :
کسانى که مخارج و نفقه شان بر انسان واجب است سه دسته اند، اول زن دائم، دوم پدر و مادر و پدر بزرگ و مادر بزرگ هر چه بالا روند، سوم پسر و دختر و فرزندان پسر و دختر هر چه پايين روند و انسان شرعاً نمى تواند مخارج آنها را از زکات و خمس و کفارات بدهد و به حساب بياورد، و اما مخارج ساير خويشان مانند برادر و خواهر و عمو و عمه و دائى و خاله و نيز عروس و فرزند زن (ربيبه) و زن پدر و امثال اينها بر انسان واجب نيست، بلى در صورت فقر آنها و تمکن وى استحباب دارد.
----------
(صفحه398)
سوال 1051 :
ـ لطفاً نفقه زن را که بر شوهر واجب است توضيح دهيد؟
جواب :
نفقه زن دائم که بر شوهر واجب است و بايد تهيه و بپردازد عبارت است از غذا، لباس، منزل، لوازم زندگى از قبيل پرده، فرش، زيرانداز و روانداز، وسايل شستشو و نظافت و امثال اينها و همه اين امور بايد در حد شأن و حال و موقعيت زن باشد و کمتر از مقدار متعارف نباشد، همچنين مخارج معالجه و دارو و اجرت پزشک در بيماريهاى عادى که اغلب به آن مبتلى مى شوند جزء نفقه است که شوهر بايد تأمين و بپردازد و تمام اينها بر شوهر واجب و دين است، چه مال و توانايى داشته باشد يانداشته باشد، چه زن از خودش مال داشته باشد يا نداشته باشد، چه ابتداى زندگى آنها باشد يا دوران سالمندى آنها باشد و چنانچه شوهر مال نداشته باشد واجب است به کار و کسب مناسب شأن خود بپردازد و آنها را تهيه کند و حتى در صورت لزوم و تمکن بايد قرض کند و نفقه همسرش را تأمين کند و چنانچه به هر علت نفقه او رانداد و فوت کرد نفقات پرداخت نشده، دين است که بايد از اصل مالش به زنش بپردازند، بلکه اگر زن، پيش از شوهرش فوت کند، ورثه او حق دارند نفقات پرداخت نشده او را از شوهرش مطالبه و اخذ کنند.(1)
سوال 1052 :
ـ مرسوم است که زن بعد از عقد ازدواج، مدتى در خانه پدرش زندگى
----------
1 ـ لازم به يادآورى است که نفقه زن در صورتى بر مرد واجب است که از شوهرش اطاعت کند و بدون اجازه او از خانه خارج نشود و خود را براى هر لذت مشروعى که شوهر مى خواهد تسليم کند و اما چنانچه زن در کارهايى که گفته شد، اطاعت از شوهر نکند، علاوه براينکه گناهکار و ناشزه محسوب مى شود حق النفقه او نيز ساقط مى گردد. (به توضيح المسائل مسأله 2480 و مسأله 2481 مراجعه شود) بلکه مشهور فقها برآنند که هرگاه بدرفتارى و کج خلقى و بددهانى زن يا کثيفى و ترک تنظيف او سبب نفرت شوهر شود، حق نفقه او ساقط مى شود و شوهرش مديون او نخواهد بود. هر چند در آن اشکال وجود دارد.
----------
(صفحه399)
مى کند و زوج رفت و آمد دارد، آيا در اين مدت حقّ مطالبه نفقه از شوهرش دارد؟
جواب :
اگر زن تمکين مى کند و حاضر است همراه شوهرش به خانه او برود و شوهر از بردن او امتناع مى کند و عذر مى آورد در اين صورت حق نفقه دارد و مى تواند مطالبه کند، اما اگر تمکين نمى کند و از رفتن به خانه شوهر عذر مى آورد و امتناع مى کند، حق نفقه ندارد.
سوال 1053 :
ـ بدهى هاى شرعى زن، مانند کفاره روزه يا کفاراتى که احياناً در حج و عمره واجب مى شود، آيا بر شوهر است؟
جواب :
خير اين قبيل بدهى ها بر شوهر نيست و اگر زن مال دارد، بر خودش واجب است والاّ تکليفى ندارد.
سوال 1054 :
ـ زن ناشزه اى حامله است، آيا براى حملش نفقه او بر شوهر واجب است؟
جواب :
خير. زن ناشزه حق نفقه ندارد، خواه حامله باشد يا نباشد.
سوال 1055 :
ـ چنانچه مردى نفقه همسر خود را ندهد وظيفه زن چيست؟
جواب :
زنى که از شوهر اطاعت مى کند اگر مطالبه خرجى کند و شوهر ندهد مى تواند جهت الزام شوهر بر پرداخت نفقه به مجتهد جامع الشرايط و اگر ممکن نباشد به عدول مؤمنين و اگر آن هم ممکن نباشد به فُسّاق مؤمنين مراجعه کند. و چنانچه الزام شوهر بر دادن نفقه ممکن نباشد مى تواند در هر روز به اندازه خرجى آن روز بدون اجازه از مال او بردارد، و اگر ممکن نيست چنانچه ناچار باشد که معاش خود را تهيه کند، در موقعى که مشغول تهيه معاش است اطاعت شوهر بر او واجب نيست.
سوال 1056 :
ـ آيا زن و شوهر مى توانند از اموال شخصى يکديگر سرقت کنند مثلاً
----------
(صفحه400)
مرد از طلاها و پولهاى زن بردارد يا زن از اموال مرد بدون رضايت او بردارد؟
جواب :
جايز نيست و موجب ضمان است.
سوال 1057 :
ـ آيا شوهر مى تواند ملک پدرى همسر خودش را بدون اجازه اش بفروشد يا اجاره دهد؟
جواب :
خير شوهر نمى تواند ملک زن خود را بدون اجازه او بفروشد يا اجاره دهد.
سوال 1058 :
ـ اين جانب در طول ده سال زندگى مشترک براى شوهر خود قالى بافته ام يعنى سرمايه و نخ را شوهرم مى آورده است و من قالى مى بافتم و بعد او فرشها را مى فروخت و خرج زندگى مى کرد. فعلاً که قصد طلاق داريم، آيا مى توانم مزد چند سال قاليبافى خود را مطالبه کنم؟
جواب :
اگر قصد تبرع نداشته ايد (يعنى مجاناً براى شوهر کار نکرده ايد) حق مطالبه اجرت المثل کار خود را داريد.هر چند قصد طلاق هم نداشته باشيد.
سوال 1059 :
ـ لطفاً احکام نفقه اولاد را بيان فرماييد.
جواب :
نفقه پسر و دختر و فرزندان آنان هر چه پايين روند بر پدر و پدران او (جد پدرى) به ترتيب، هر کدام که نزديکترند، واجب است، بنابراين پدر برجدّ مقدم است و جد بر پدرِ جد و اگر هيچ يک از اينها نباشند يا نتوانند يا به هرجهت ندهند بر مادر واجب است و اگر مادر مال نداشته باشد يا نباشد يا به هر جهت ندهد، بر پدر مادر و مادر مادر به شرکت و بطور مساوى واجب است، بلى اگر نفقه آنها از هر طريقى ولو توسط يکى از خويشان و فرزندان، تأمين شود، تکليف به انفاق قهراً ساقط است، البته نفقه اولاد در صورتى واجب است که خودشان مال نداشته و قدرت فعلى بر
----------
(صفحه401)
کسب و کار مناسب نداشته باشند، بنابراين اگر فرزند صغير از خودش مال دارد، نفقه اش بر کسى واجب نيست، بلکه ولىّ او مى تواند از مال خود او مخارج او را تأمين کند، همچنين اگر فرزند بتواند کار کند و از روى تنبلى و راحت طلبى از کار و شغل، سرباز زند، نفقه اش بر کسى واجب نيست.
سوال 1060 :
ـ آيا مخارج ازدواج پسر و جهيزيه دختر از نفقات واجب است و بايد پدر تأمين کند؟
جواب :
خير، اينها از نفقات واجب نيستند ولى بجا و مناسب است که پدر اقدام کند و به مقدار ضرورى و متعارف و در حد شأن خود و فرزندانش تأمين کند.
بلى هر گاه احساس کند که فرزند، احتياج مبرم به ازدواج و همسر دارد و اگر اقدام نکند احتمال انحراف و به فساد و گناه کشيده شدن فرزند مى رود، در اين صورت احتياط آن است که وسيله ازدواج را فراهم و مخارج لازم و ضرورى را، اعم از صداق براى همسر پسر و جهيزيه براى دختر، تأمين و کوتاهى نکند.
سوال 1061 :
ـ نفقه اولاد در صورتى بر پدر واجب است که خودش مال نداشته و قدرت فعلى هم بر کسب و کار نداشته باشد، حال اگر بتواند کار کند ولى مشغول تحصيل علم و دانش شده و از تحصيل نفقه خود بازمانده است، آيا در اين صورت هم نفقه او بر پدر واجب است؟
جواب :
بلى، چنانچه ترک کار و کسب از روى تنبلى و راحت طلبى نباشد، بلکه بخاطر اشتغال به يک امر دنيوى يا دينى مهم، مثل تحصيل علم و... باشد، در اين صورت وجوب نفقه او بر پدر، ساقط نمى شود.
سوال 1062 :
ـ اگر پدر از پرداخت نفقه فرزندش امتناع کند، آيا جايز است فرزند
----------
(صفحه402)
بدون اطلاع پدر، از مال او بردارد؟ نيز اگر فرزند از پرداخت نفقه والدين خود امتناع کرد، چطور؟
جواب :
بطور کلى هرگاه شخصِ متمکّن، از پرداخت نفقه واجب النفقه خود امتناع کند، واجب النفقه مى تواند به حاکم شرع يا نماينده او مراجعه کند تا او را وادار به پرداخت نفقه کند و اگر ممکن نشد خود حاکم شرع از مال او برمى دارد و به واجب النّفقه مى دهد يا اجازه مى دهد خودشان به مقدار نفقه واجب از مال او بردارند و بطور کلى، چنانچه رجوع به حاکم شرع ممکن باشد، جايز نيست خودشان از مال او چيزى بردارند و با عدم امکان هم برداشتن مشکل است، بلى به طورى که قبلاً گفته شد زوجه مى تواند.
سوال 1063 :
ـ هرگاه شخصِ متمکّن، نفقه واجب النفقه خود را پرداخت نکرد، آيا نفقه پرداخت نشده، دين است و به ذمّه او مى ماند؟
جواب :
نفقه زن دائم دين است و شوهر، چه تمکن داشته باشد يا نداشته باشد، اگر پرداخت نکرد دين و بر ذمّه او ثابت مى ماند مگر اينکه زن ببخشد و او راحلال کند، امّا ساير نفقات دين نيست، بلکه تکليف محض است، لذا چنانچه، مثلاً فرزندِ متمکّن، از انفاق به والدين خود امتناع کرد، تنها واجبى را ترک کرده وگناهکار است ولى به آنها مديون مالى نيست.
سوال 1064 :
ـ مقصود از نفقه چيست و مقدار آن در چه حدّى است؟
جواب :
نفقه عبارت است از نيازمندى هاى روزمرّه، از قبيل نان، برنج، گوشت، قند و چاى، ميوه فصلى، لباس، مسکن، فرش و ساير لوازم و ضروريات زندگى و مقدار آن منوط به حال و شأن و شخصيت و موقعيت طرف مى باشد و بايد مناسبِ حال و شأن و زمان و مکان واجب النفقه باشد و از حدّ کفاف او کمتر نباشد.
----------
(صفحه403)
سوال 1065 :
ـ اگر انسان بداند وقتى به خيابان و بازار مى رود نگاهش به نامحرم مى افتد وظيفه اش چيست؟
جواب :
مانعى ندارد، ولى نگاه با ريبه و شهوت حرام است که بايد از اجتناب کند.
سوال 1066 :
ـ بعضى از خانمها مى دانند که در خيابان و معابر عمومى مردان نامحرم به قصد ريبه به صورت آنها نگاه مى کنند. آيا واجب است اين خانمها جهت نهى از منکر پوشيه زده و روى خود را بپوشانند؟
جواب :
اگر قصد زنها اين نباشد که مردان نامحرم به آنها نگاه کنند، زدن پوشيه واجب نيست. هر چند که نگاه کردن مردها به آنها حرام است و نبايد نگاه کنند.
سوال 1067 :
ـ بعضى از خانمها لباسهايى مى پوشند که مهيج است، آيا واجب است روى اين لباسها چادر هم بپوشند؟
جواب :
پوشيدن لباسهاى مهيج حرام است.
سوال 1068 :
ـ آيا نگاه کردن شوهر به کلاه گيس همسرش که از موى زنهاى نامحرم درست شده جايز است؟
جواب :
احتياط آن است که به آن نگاه نکند.
سوال 1069 :
ـ آيا جايز است مرد پس از فوت همسرش به عکس او گرچه نيمه عريان باشد، نگاه کند؟ و چنانچه با خواهر او ازدواج کرده باشد چطور؟ و آيا زن مى تواند به عکس شوهرش، حتى بعد از گذشت عده وفات و شوهر کردنِ به غير، نگاه کند؟ نگاه به فيلمهايى که در عروسى ضبط کرده اند چطور؟
جواب :
نگاه کردن، در تمام صور مورد سوال فى نفسه منع شرعى ندارد و جايز است، بلى چنانچه نسبت به زن نوعى بى حرمتى تلقى شود يا مفسده اى در
----------
(صفحه404)
بين باشد، عکس و فيلم را محو کنند و نگاه نکنند.
سوال 1070 :
ـ وظيفه زنى که خود را زينت کرده و آرايش کرده و در برابر نامحرم قرار مى گيرد چيست؟
جواب :
لازم است تمام مواضع زينت يا آرايش کرده را از نامحرم بپوشاند.
سوال 1071 :
ـ کوتاه کردن زن موى خود را به طورى که شبيه مرد شود و يا بلند گذاشتن مو براى مرد به طورى که شبيه زن شود حکمش چيست؟
جواب :
اگر تشبه زن به مرد يا مرد به زن محسوب شود، جايز نيست.
----------
(صفحه405)