زکات مال
سوال 1 :
افرادى که چندين سال است زکات نداده‌اند، آيا مى‌توانند همه را يکجا حساب کنند و به مسجدى که در حال ساختن است بدهند ؟
جواب :
يکى از مصاديق مصارف هشتگانه مسجد است، مانعى ندارد .
سوال 2 :
شخصى گندمش را به دولت فروخته، بدون آن که زکاتش را داده باشد، آيا پولى را که گرفته حلال است يا خير ؟ براى برى‌ء الذمّه شدن بايد چه کرد ؟
جواب :
معاملاتى که انجام گرفته، چه با دولت و يا غير آن بنظر ما صحيح است ولى حاکم شرع يا وکيلش حقّ دارند جنس را از خريدار بگيرند )البتّه اگر صاحبش پرداخت نکرده است( و راه برى‌ء الذمّه شدن آن است که، بايد مقدار متيقّن از خود گندم و يا قيمت روز آن را پرداخت نمايد .
سوال 3 :
اگر کسى اهل دادن زکات نيست، آيا فرزند مى‌تواند بدون آن که پدر بفهمد، زکات را جدا کند و به مستحقّ برساند ؟
جواب :
جايز نيست .
سوال 4 :
شخصى وصيّت کرده ثلث من که 100 نخل خرما است صرف خيرات گردد، اگر ثلث او به حدّ نصاب برسد آيا بر وصىّ واجب است زکات آن را بدهد يا خير ؟
جواب :
زکات واجب نيست .
استفاده از زکات براى غير فقير
سوال 1 :
آيا پدر مى‌تواند براى عروسى فرزندش زکات را خرج کند ؟
جواب :
در صورتى که پسر امتناعى از اين جهت نداشته باشد، مانعى ندارد .
سوال 2 :
پدرى به فرزند طلبه خود زکات داده که کتابهاى دينى بخرد، ولى فرزند در غير مورد مذکور مصرف کرده، تکليف چيست ؟
جواب :
مديون زکات پدر است، بايد از مال شخصى خود به همان مقدار خرج مصرف معيّن شده بنمايد .
سوال 3 :
فقير که يکى از مصارف هشتگانه زکات است، به چه کسى گفته مى‌شود ؟
جواب :
فقير کسى است که بالفعل و بالقوّه درآمدى که کفاف خرج سال او را بکند نداشته باشد .
سوال 4 :
اگر انسان زنى را صيغه کرد، يکماه بعد به زن علاوه بر اجرت، زکات فطره و گندم مى‌دهد و يقين دارد که وقتى به منزل زن مى‌رود، از پول زکات به او غذا مى دهد، آيا مى‌شود از اين غذا استفاده کرد يا خير ؟
جواب :
در صورتى که زن مستحقّ گرفتن زکات باشد، خوردن غذا حتى با علم به اين که از مال زکات است اشکالى ندارد .
سوال 5 :
در رساله عمليّه فرموده‌ايد: اگر پسر به کتابهاى علمى دينى محتاج باشد، پدر مى‌تواند به او زکات دهد، حال آيا مى‌تواند از سهم فى سبيل الّله به پسر زکات بدهد و اگر از زکات به پسر داد و پسر به جاى آن که کتاب بخرد بدهکاريهاى خود را داد، آيا جايز است ؟
جواب :
در صورتى که کتابهاى دينى که بشود از سهم سبيل الّله گرفته شود، مانعى ندارد و در مصرف زکات بايد نظر دهنده تأمين گردد .
احکام مصرف زکات مال
سوال 1 :
آيا مردم مى‌توانند پول مبلّغ را از باب زکات چون فقير است و يا فى سبيل الّله به او بدهند ؟
جواب :
چنانچه فقير است و تبليغ هم مى‌کند از هر کدام به عنوان زکات بدهند، اشکال ندارد، البتّه حقّ التبليغ را در غير واجبات از زکات حساب نکنند .
سوال 2 :
آيا پدر مى‌تواند زکات نه‌گانه را به فرزند خود از بابت فى سبيل الّله بدهد و فرزند هم اين زکات را براى کفّارات خود مصرف کند يعنى کفّارات بدهکار است آن را بپردازد ؟
جواب :
دادن زکات بعنوان سهم سبيل الّله جهت نفقه فرزند مشکل است ولى براى بدهى و لو کفّاره باشد، پس از تملّک بلا اشکال است .
سوال 3 :
آيا مى‌شود انسان به نوه خود، زکات فطره بدهد ؟
جواب :
محلّ اشکال است، مگر در مواردى که در رساله استثناء شده است .
سوال 4 :
آيا صدقات واجب از قبيل زکوات را مى‌توان به کميته امداد امام )ره( پرداخت کرد ؟
جواب :
در صورتى که بداند به مستحقّين داده مى‌شود، با رعايت شرايط مانعى ندارد .
سوال 5 :
مردى با زنى ازدواج کرد که از شوهر قبلى خود داراى فرزندى است که فاقد مال است آيا اين شوهر مى‌تواند زکات فطره خود و سايرين را به آن فرزند بدهد در صورتيکه خرج او بعهده‌اش نباشد ؟
جواب :
زکات خود و سايرين را به او بدهد، اشکالى ندارد .
سوال 6 :
استفاده طلاّب از زکات فطره چه صورت دارد و آيا مردم مى‌توانند در ماه رمضان به آنان زکات بدهند ؟
جواب :
اگر شرايط فقر در او باشد اشکال ندارد و امّا شايسته است مؤمنين حقّ الزحمه مبلّغ را از زکات نپردازند .
سوال 7 :
آيا پدر مى‌تواند مخارج تحصيل فرزند ذکور يا اناث خود را از باب زکات به سعه، زکات فطره، سهم سادات اگر فرزند سيّد باشد و يا ردّ مظالم و سهم امام )ع( البتّه با اجازه مجتهد بدهد و در صورت مثبت بودن تمامى صدر مذکور، اطّلاع فرزندان لازم است يا پدر خودش خرج کند ولى نيّت وجوه منطبقه کند، در صورت لزوم اطفال صغار که متوجّه اينگونه مسائل نمى‌شوند با اجازه مجتهد حلّ مى‌شود يا نه ؟
جواب :
دادن مخارج تحصيل علوم دينيه فرزندان از زکات و فطره از باب توسعه اشکالى ندارد ولى از سهم سادات در صورت داشتن استحقاق براى آن مخارج، در غير نفقه واجبه بلامانع است ولى در سهم امام )ع( بستگى به اجازه مجتهد دارد و تذکّر گيرنده لازم نيست، مگر آن که بداند از گرفتن اينگونه پولها اجتناب دارد، پس بايد تذکّر دهد و در صغار حکمش در اختيار ولىّ اوست که بايد بطريق شرعى به مصرف آنها برساند .
سوال 8 :
شخصى تا به حال زکات نداده و يا اين که دقيق حساب نکرده، اکنون مى‌خواهد خود را برى‌ء الذمّه کند بايد چه کند و اگر فرزند طلبه‌اى دارد آيا مى‌تواند عوض پول به او برنج بدهد و آيا نياز به اجازه هم مى‌باشد ؟
جواب :
بايد بقدر متيقّن زکات بدهد و براى تبديل به جنس ديگر، بايد پس از تحويل دادن به مستحقّ يا مجتهد باشد و بعد از قبول مجتهد مى‌تواند در هر راهى که مصلحت باشد، مصرف نمايد .
سوال 9 :
آيا براى عزادارى امام حسين )ع( مى‌توان از زکات استفاده کرد ؟
جواب :
تا ممکن است از زکات استفاده نکنند .
سوال 10 :
فقيرى که زکات مى‌گيرد، لازم نيست عادل باشد ولى بايد آشکارا معصيت نکند، حال اگر آشکارا به مردم فحش مى‌دهد و يا غيبت مى‌کند و تهمت مى‌زند، آيا مى‌شود به او زکات فطره داد ؟
جواب :
دادن زکات به مثل اينگونه افراد کفايت مى‌کند، ولى بهتر است به غير اينها داده شود .
شرايط زکات
سوال 1 :
آيا در زکات قبض شرط است يا خير ؟
جواب :
در زکات قبض شرط نيست ولى تا قبض نشود، ملک شخصى مستحقّ نمى‌گردد .
سوال 2 :
حضرتعالى در رساله احکام زکات مسئله 1872 فرموده‌ايد: زکات گندم و جو و .... وقتى واجب مى‌شود که به مقدار نصاب برسد حال با توجّه به اين مسئله، اگر زارعى زراعت داشت ولى برداشت نکرد يا خوب حفاظت نکرد و از بين رفت، خلاصه جمع‌آورى نکرد، آيا زکات واجب است يا خير ؟
جواب :
اگر کوتاهى در زراعت قبل از رسيدن به نصاب بوده چيزى بر او واجب نمى‌شود ولى اگر بعد از رسيدن به نصاب در سر خوشه بوده در اين صورت ضامن مقدار زکات است .
سوال 3 :
آيا غلاّتى که از ملک وقفى بدست مى‌آيد، زکات دارد ؟
جواب :
در صورتى که غلاّت بدست آمده در زمان تعلّق زکات در ملک شخص معيّنى باشد، بايد زکات داده شود و اگر بصورت مصرف است و ملکيّت معيّنه‌اى ندارد، زکات واجب نيست .
سوال 4 :
کسى که خمس، زکات تسعه، زکات فطره، کفّارات، ردّ مظالم، لقطه و صدقات نذرى را رياءً بدهد، آيا اسقاط ذمّه مى‌شود و فقط معصيت کرده است و يا اين که اسقاط ذمّه هم نشده است ؟
جواب :
در زکات و فطره ريا موجب عدم ابراء ذمّه مى‌گردد امّا در خمس و کفّارات و ردّ مظالم و لقطه و صدقات نذرى، ريا ضرر نمى‌رساند، گرچه احتياط آن است که در آنها هم قصد قربت داشته باشد .
سوال 5 :
کسى که صد رأس گوسفند دارد آنها را بين بچّه‌هاى خود تقسيم مى‌نمايد و بچّه‌ها هيچگونه تصرّفى در آن گوسفندان ندارند آيا زکات به چنين اموالى تعلّق مى‌گيرد ؟
جواب :
تصرّف لازم نيست و اگر مالک گوسفندان بچّه‌ها هستند و سهم هر يک به حدّ نصاب برسد، زکات واجب است