موانع ارث
سوال 1 :
زنى به اتّفاق مردى شوهر خود را مى‌کشد آيا از شوهر مقتول خود ارث مى‌برد ؟
جواب :
ارث نمى‌برد .
سوال 2 :
زنى با حيله و تزوير شوهر خود را به مکانى مى‌برد و ديگرى او را به قتل مى‌رساند، آيا از شوهر ارث و مهريّه مى‌برد ؟
جواب :
ارث نمى‌برد ولى مهريّه جزء دين است بايد داده شود .
سوال 3 :
در موارد قتل عمدى که به حقّ انجام شده مثل قصاص يا حدّ يا دفاع از جان يا عِرض آيا قاتل از مقتول ارث مى‌برد ؟
جواب :
در صورتى که قتل از روى حقّ باشد قاتل از مقتول ارث مى‌برد .
ارث زوج و زوجه
سوال 1 :
مردى زنى را عقد موقّت کرده و مدّت را فراموش نموده بعد مرد و يا زن فوت نمود، آيا از يکديگر ارث مى‌برند و آيا بچّه‌هاى اين زن صيغه‌اى که از شوهر قبل هستند از اين شوهر ارث مى‌برند ؟
جواب :
اگر مقصود از اين جمله اين باشد که مدّت را در عقد فراموش کرده تبدّل عقد به دوام مشکل است و لذا بايد در مسئله ارث هم مصالحه گردد و بچّه‌هائى که از شوهر ديگر دارد از اين شوهر ارث نمى‌برد و اگر مقصود اين باشد که مدّت را بعد از عقد فراموش کرده در اين صورت ارث بردن وجهى ندارد زيرا در عقد موقّت توارث نيست مگر آن که در عقد شرط کرده باشند .
سوال 2 :
شخصى از دنيا رفته و غير از زوجه وارث ديگرى ندارد، حکم اموال او چيست ؟
جواب :
ربع اموال بر حسب تعيين شارع از آنِ زوجه است و بقيّه به امام عليه‌السلام مى‌رسد .
مسائل تقسيم مال ارثى صغار
سوال 1 :
شخصى در حال صغيرى پدرش را از دست داد اموال پدر را تقسيم کردند آيا اين شخص بعد از آن که کبير شد مى‌تواند ادّعاى اموال کند ؟
جواب :
اگر تقسيم به مصلحت صغير بوده و با نظر قيّم واقع شده باشد ديگر حقّ اعتراض ندارد .
سوال 2 :
با وجود وارثين صغير آيا مى‌شود اموال متوفّى را بين ديگر ورّاث باقيمانده تقسيم کرد ؟
جواب :
مال از آنِ تمام ورثه است و تقسيم در صورتى که حقوق صغار طبق سهم شرعيّشان داده شود اشکال ندارد .
سوال 3 :
بعضى از وارثين مکلّف تحت نام سرپرستى صغار مى‌خواهند اموال را حيف و ميل کنند، تکليف چيست ؟
جواب :
تضييع و دخل و تصرّف در اموال صغار حرام است و برادر و خواهر نسبت به صغار هيچگونه ولايتى ندارند .
ارث در جهيزيّه و مهريّه
سوال 1 :
جهيزيّه دخترى که شوهر کرده، پس از مرگ دختر از آنِ کيست بر فرض اين که داراى اولاد از همسرش مى‌باشد آيا از آنِ ورثه است يا از آنِ پدر و مادر ؟
جواب :
بستگى به نحوه پرداخت جهيزيّه دارد اگر پدر و مادر به او بخشيده‌اند که نوعاً اين چنين است، جهيزيّه جزء ترکه مى‌باشد و تمام ورثه طبق سهم خود ارث مى‌برند .
سوال 2 :
آيا مهريّه زن جزء ترکه او محسوب مى‌شود و آيا شوهر از آن ارث مى‌برد ؟
جواب :
بلى جزء ماترک زن است و ورّاث او ارث مى‌برند هر چند شوهر باشد .
ارث کسانى که تقديم و تأخير فوت آنان معلوم نيست
سوال 1 :
پدر و برادرمان در زير آوار جان سپردند وضعيت ارث آنها چگونه است، لازم به توضيح است که هم پدر و هم برادرمان داراى فرزند هستند ؟
جواب :
در فرض سوال، اوّل بايد پدر را زنده فرض کنيم که از پسرش ارث به سهم الارث خود ببرد و بعد پسر را زنده فرض کنيم که از پدر به مقدار سهم الارث ارث ببرد لازم به ذکر است که پدر و پسر از همديگر در مقدارى که از همديگر ارث برده‌اند ارث نمى‌برند بلکه از اصل مال ارث مى‌برند و بعد از آن که هر کدام از ديگرى ارث بردند ورثه هر کدام از موّرث خود ارث مى‌برند مثلاً بچّه‌هاى پدر از مال و هر مقدارى که از پسر ارث برده ارث مى‌برند و بچّه‌هاى برادرتان هم از پدرشان هم از مال او و هر مقدارى که از پدر ارث برده ارث مى‌برند و شما که برادر او هستيد از برادرتان ارث نمى‌بريد زيرا فرض اين بود که برادرتان فرزند دارد و شما از طبقه دوم ارث هستيد و لذا ارث نمى‌بريد .
سوال 2 :
زيد داراى عيال و هشت اولاد است که چهار تا پسر و چهار تا دختر مى‌شود يکى از دختران ازدواج نموده داراى فرزند پسر است هم چنين زيد داراى خانه است در مسافرتى زيد با عيال و يک پسر و چهار دختر و نوه دخترى خود بر اثر تصادف کشته مى‌شوند با توضيح اين که زيد با عيال و پسرش در دم کشته مى‌شوند و در راه بيمارستان يکى از دخترها و در بيمارستان دختر ديگر و روز بعد دختر سوّمى با نوه زيد و دختر چهارّمى نيز چند روز بعد فوت نموده است، بنابراين در حال حاضر براى زيد سه پسر و دامادش بعنوان وارث باقيمانده است بفرمائيد مايملک زيد و ديه چگونه تقسيم مى‌شود و تکليف دخترى که ازدواج کرده و از شوهرش مهريّه را طلب دارد، چه صورت دارد ؟
جواب :
اگر امکان دارد که علم پيدا کنيم که زيد و همسرش و پسر، کدام زودتر مرده‌اند بايد طبق قواعد شرع آن کس که بعد مرده از آن کس که زودتر مرده است ارث ببرد، طبق سهام طبقات الارث و اگر يقين پيدا کنيم که همه با هم مرده‌اند چهار دختر و سه پسر بازمانده در هنگام مرگ آنها ارث مى‌برند ولى اگر ندانيم کدام زودتر مرده‌اند اينجا بايد اوّل پسر را مرده فرض کرد و پدر را زنده، که پدر از پسر ارث ببرد و بعد پسر را زنده فرض کرد و پدر را مرده که پسر از پدر ارث ببرد بمقدار سهم الارث، و در مورد مادر و پسر و زن و شوهر هم به همين صورت يک مرتبه اوّلى و مرتبه ديگر دوّمى را زنده فرض کنيم که ديگرى از او ارث ببرد و لازم به ذکر است در آن مقدار که از همديگر ارث برده‌اند ديگرى از آن مقدار ارث نمى‌برد و در صورت توارث بقيّه ورّاث طبق سهم ارث مى‌برد در مورد دختر که در بين راه مرده او از پدر و مادر ارث مى‌برد و سه دختر ديگر و سه برادر از او ارث مى‌برند و دختر دوّم از پدر و مادر و خواهر ارث مى‌برد و بازماندگان او ارث مى‌برند، خواهر سوّم از پدر و مادر و خواهرانى که قبل از او فوت کرده‌اند ارث مى‌برد و سه برادر و يک خواهر از او ارث مى‌برند امّا خواهر چهارّم که داراى شوهر است در فرض که بچّه آنها داراى مال است از بچّه و پدر و مادر و خواهران خود ارث مى‌برد و بعد نصف ماترک اين خانم را شوهر ارث مى‌برد و بقيّه بين برادران تقسيم مى‌شود در مورد مهريّه هم نصف مهر را شوهر به ورثه خانم که برادران هستند بايد بدهد، در مورد ديه هم اگر طورى تصادف شده که فرض ديه لازم مى‌آيد در تقسيم آن همان مسائلى که در ارث گفته شده همانگونه تقسيم مى‌شود .
متفرّقات ارث
سوال 1 :
پولى که از بابت ديه بخاطر کالبد شکافى يا برداشتن عضوى از ميّت گرفته مى‌شود آيا ورثه مى‌توانند آن را بردارند و بين خود تقسيم کند ؟
جواب :
ديه را در راه خيريّه خود ميّت صرف نمايند و ورثه حقّ برداشتن آن را ندارند .
سوال 2 :
حقوقى که بعد از مرگ کارمند به همسر او مى‌دهند آيا همسر مى‌تواند همه حقوق را تصرّف کند يا جواز تصرّف در يک هشتم را دارد ؟
جواب :
بستگى به نظر دهندگان دارد ظاهراً حقوق مال همه از همسر و فرزندان تحت تکفّل مى‌باشد .
سوال 3 :
آيا کسى مى‌تواند شخصى را از حقّى که دارد سلب کند مثلاً پدر ارث پسر را ؟
جواب :
کار خوبى نيست ولى در حال حيات، هر کس اختيار مال خود را دارد .
سوال 4 :
اگر کسى بميرد، رفتن به منزل او براى فاتحه خواندن در حالى که بچّه‌هاى او نابالغ هستند، چه حکمى دارد و بر فرض عدم جواز توقّف، اگر تسليت گويندگان بعوض مقدار توقّف پولى را به يتيمان بدهند آيا توقّف جايز است ؟ و حکم افرادى که به منزل او جهت حفظ جان و مال مى‌روند، چگونه است ؟
جواب :
در غير ضرورت رفتن به خانه يتيمان بدون جبران به دادن چيزى براى غير مادر خالى از اشکال نيست خصوصاً اگر مستلزم اضرار به مال آنها باشد ولى اگر ضرورت اقتضاء کند مادر آنها و يا کسى که حفاظت آنها را به عهده دارد رفت و آمد کند در اين صورت جايز است بلکه در بعضى موارد لازم مى‌باشد .
سوال 5 :
بعضى مى‌گويند دختر حقّ دخالت در اموال موروثى پدر را ندارد و تصميم گرفتن با پسر است، وظيفه چيست ؟
جواب :
دختر و پسر در مسئله گرفتن حقوق مخصوص خود مساوى هستند و بايد حقوق آنها طبق تقسيم شرعى داده شود .
سوال 6 :
پدرى فوت مى‌کند که چهار فرزند اعمّ از سه پسر که هر سه صغيرند و يک دختر دارد و زن متوفّى هم ارث‌بر اوست منزل مسکونى‌اى دارد که بعد از چند سال بوسيله برادران تخريب مى‌شود و برادران و مادر جهت ساختمان منزل کمکهاى متفاوتى مى‌کنند و مقدارى هم پدر پول نقد دارد که توسط قيّم شرعى و قانونى بچّه‌ها خرج جهيزيّه خواهر مى‌گردد و حال آن که پسرها در آن زمان صغير بوده‌اند بفرمائيد وضعيت ارث و نحوه مالکيّت ساختمان جديد البناء چگونه است ؟
جواب :
تمامى ورثه از خانه قديمى به نسبت سهمشان ارث مى‌برند و مادر از اعيانى خانه قديمى که منظور ساختمان است ارث مى‌برد که بايد قيمت يک هشتم ساختمان قديمى محاسبه شود و به او داده شود و امّا بعد از تخريب و ساخته شدن خانه جديد هر کدام از فرزندان که بيشتر پول داده‌اند به همان سهم به قيمت فعلى از آنِ آنهاست و مادر هم که با قالى‌بافى کمک به ساختمان منزل کرده به همان نسبت به قيمت فعلى از آنِ مادر است ولى اصل زمين که عرصه ناميده مى‌شود، به نسبت سهم الارث بين فرزندان اعمّ از دختر و پسر تقسيم مى‌گردد و مادر از زمين ارث نمى‌برد و پولى که از پدر مانده و صرف دختر شده سهم تمام ورثه بوده که بايد رضايت مادر و فرزندان مخصوصاً فرزندانى که در آن زمان صغير بوده‌اند تحصيل گردد مگر وصيّت براى جهيزيّه شده باشد و از ثلث مال کمتر باشد .
سوال 7 :
تکليف اموال اشخاص مفقودالاثر چيست ؟
جواب :
تا زمانى که حکم به موت نشده باشد اموال از آنِ خود مفقودالاثر است و بعد از آن که حکم به موت او شد بين ورثه تقسيم مى‌شود .
سوال 8 :
آيا زن کارمندى که همسرش فوت کرده غير از ارث حقّ ديگرى دارد ؟
جواب :
بايد مقدار سرمايه‌اى که زن در خانه آورده تخمين و نسبت سنجى شود و به نسبت معيّن شده قبل از تقسيم اموال به زن برسد و بعد اموال تقسيم گردد .