صيغه طلاق
سوال 1 :
شخصى که صيغه طلاق را مى‌خواند اصالةً يا وکالةً، اگر به عللى حرف طاء را نتواند تلفّظ کند و در اين باره تلاش هم کرده، آيا صيغه طلاق باطل است ؟ و در صورت بطلان آنچه تا به حال خوانده حکمش چيست ؟
جواب :
اگر منظور از صحيح خواندن بصورت تجويد باشد لزومى ندارد ولى اگر غلط خوانده و غلط تلفّظ شود، در صورت امکان از خواندن صيغه صحيح توسط شخص آخر، اکتفاء به چنين شخصى مشکل است ولى کفايت کردنش در صورت عدم امکان و دسترسى به غير، بعيد بنظر نمى‌رسد .
سوال 2 :
در مورد صيغه طلاق آيا عبارت أنْتِ مُطَلَّقَه يا هِىَ مُطَلَّقَه يا طَلَّقْتُ فُلانَه مجزى است ؟
جواب :
اين عبارات مجزى و مکفى نيست و بايد از صيغه أنتِ طالِق استفاده شود .
سوال 3 :
دخترى طبق مشکلاتى که داشته توسط دادگاه اهل سنّت طلاق داده شده، آيا اين طلاق که بنابر فقه اهل سنّت است درست است ؟ اگر صحيح نباشد دختر براى طلاق چه کند ؟
جواب :
يک صيغه طلاق هم پيش علماء شيعه انجام پذيرد .
سوال 4 :
اگر کسى صيغه طلاق خلع يا مبارات را عمداً يا سهواً صيغه رجعى بخواند، آيا صحيح است ؟
جواب :
اگر صيغه طلاق مبنيّاً بر خلع و يا مبارات انشاء شود، گرچه صيغه خوانده شده رجعى باشد، همان خلع و مبارات تحقّق پيدا مى‌کند و يا در صورتى که با لفظ خلع يا مبارات انشاء شود باز هم خلع و مبارات تحقّق پيدا مى‌کند و اگر با لفظ رجعى خوانده شود و مبنى بر خلع يا مبارات انشاء نشود رجعى تحقّق پيدا مى‌کند .
سوال 5 :
دخترى به عقد دائمى فردى درآمد، بعد معلوم شد ترياکى است دختر تقاضاى طلاق نمود آنها مخالفت کردند، آيا حاکم شرع يا وکيل او بدون اجازه وکالت شوهر مى‌تواند صيغه طلاق را اجرا کند ؟
جواب :
به خاطر ترياکى بودن زوج نمى‌شود زن طلاق داده شود، مگر آن که زندگى آنها بطورى مشکل شده که مستلزم حرج باشد، در اين صورت با اجازه حاکم شرع طلاق اشکال ندارد .
سوال 6 :
طلاقى که به درخواست زوجه و بدون موافقت زوج واقع مى‌شود چه نوع طلاقى است آيا قاضى دادگاه مى‌تواند بدون رضايت زوج قبول بذل نمايد و رأى طلاق خلع دهد ؟
جواب :
در بعضى موارد مثل عدم پرداخت نفقه به زن از جانب همسر حاکم شرع مى‌تواند زن را طلاق دهد و در صورتى که زن از زوج خود کراهت داشته باشد و بذل مهر نمايد طلاق خلعى است و الاّ طلاق رجعى است .
محرميّت بعد از طلاق
سوال 1 :
فردى دو زن داشت يکى را طلاق داده آيا بچّه‌هاى زنى که هنوز در عقد او هست با زن مطلّقه محرم مى‌باشند يا خير ؟
جواب :
محرم مى‌باشند و با طلاق از محرميّت خارج نمى‌شوند .
سوال 2 :
اگر زنى شوهرش او را طلاق دهد يا اين که بميرد آيا زن کما فى السابق بر پدر شوهر محرم است يا نه ؟
جواب :
محرم است و از محرميّت پدر شوهر بواسطه فوت يا به طلاق شوهر خارج نمى‌شود .
شرايط طلاق
سوال 1 :
افرادى که بعنوان شاهد طلاق هستند همين که لفظ أسْتَغْفِرُ الّلهَ رَبّى و أتوُبُ الَيْه را گفته‌اند احراز عدالت مى‌شود با آن که قبلاً معصيت کرده باشند و آيا مى‌شود صيغه طلاق را اجرا کرد ؟
جواب :
در صورتى که مُسلّماً فاسق باشند با گفتن چنين استغفارى احراز عدالت مشکل است .
سوال 2 :
آيا طلاق زنى که در حال نفاس است بصورت مطلّق صحيح است يا اين که شرط دارد، اگر شرط دارد چيست ؟
جواب :
طلاق زنى که در حال نفاس است مثل زن حائض شرط دارد و شرط اين است که از حال نفاس خارج شده باشد و ديگر اين که بعد از طهارتش با او وطى نشده باشد .
سوال 3 :
زنى طلاق گرفته و بعداً شوهر کرده و حال آن که متوجّه شده شهود در وقت طلاق عادل نبوده‌اند، حکم چيست ؟
جواب :
طلاق صحيح است .
سوال 4 :
زنى که رحمش را خارج کرده‌اند و لذا عادت ماهانه ندارد و خونى هم نمى‌بيند، زمان طهر غير مواقعه او جهت اجراى صيغه طلاق چگونه است ؟
جواب :
هر زمانى که او را طلاق بدهند اشکال ندارد .
وکالت در طلاق
سوال 1 :
شخصى معتاد سوگند ياد کرده که از اعمالش دست بردارد و الاّ آقاى زيد حقّ وکالت دارد که زوجه او را طلاق دهد، آيا اين توکيل درست است و آيا بعد از طلاق از طرف وکيل زن آزاد خواهد شد ؟
جواب :
اگر عقد وکالت را معلّق نسازد يعنى شخص يا زوجه را الان وکيل کند که در وقت خاصّ، که کشيدن هروئين باشد مثلاً او را يا خود را طلاق دهد، در صورتى که تا آن وقت معزول از وکالت نشده باشد مى‌تواند طلاق را انجام دهد و صحيح است . والّله العالم .
سوال 2 :
اگر زن وکيل در طلاق باشد اگر خود را مطلّقه ساخت، آيا مهريّه‌اش از بين مى‌رود يا نه و طلاق او چه نوع طلاقى است ؟
جواب :
مهريّه او از بين نمى‌رود و نحوه طلاق به گونه‌اى است که به او وکالت داده شده است .
طلاق بائن
سوال 1 :
زنى با بذل مهر طلاق مى‌گيرد و قبل از تمام شدن عدّه زن به شوهر مى‌گويد که مهريّه از آنِ من است و حاضرم با تو زندگى کنم ولى مرد با علم به اين که حقّ رجوع دارد رجوع نکرده تا عدّه منقضى شد، آيا زن حقّ مهريّه دارد ؟
جواب :
بلى زن حقّ مهريّه دارد .
سوال 2 :
فردى زوجه خود را قبل از دخول سه طلاق داد آيا براى دفعه چهارّم که خواستار ازدواج با او است نياز به محلّل دارد ؟
جواب :
از صريح کلام بعض فقهاء مثل محقّق در شرايع چنين بر مى‌آيد که سه طلاق مطلّقاً حتّى قبل از دخول هم احتياج به محلّل دارد و اين مورد تأئيد است، زيرا اطلاق آيه چنين اقتضا دارد . والّله العالم .
سوال 3 :
شخصى مذهب حنفى دارد و همسرش نيز حنفى مى‌باشد بعد از مدّتى زنش را به زبان غير عربى در يک مجلس سه طلاقه بنحو بائن نمود که بنابر مذهب حنفى طلاق واقع شده و زن بر مرد حرام است و احتياج به محلّل دارد، بعد از اين واقعه مرد به خاطر آن که بدون محلّل بتواند همسرش را نکاح کند مذهب شيعه را انتخاب کرد در حالى که زن به مذهب خود باقى است آيا مرد با اين حيله مى‌تواند با زن مطلّقه خود نکاح کند يا خير ؟
جواب :
در فرض مزبور به جهت عمل به قاعده الزام نمى‌تواند زن مطلّقه به سه طلاقه در مذهب حنفى که بايد محلّل بگيرد را ازدواج نمايد با توجّه به فرض سوال که شيعه شدن مرد هم ظاهرى است که در حقيقت هنوز هم مرد حنفى است .
رجوع
سوال 1 :
مردى زوجه خود را به طلاق خلع مطلّقه نموده زوجه در زمان عدّه پشيمان و رجوع کرده لکن زوج مالى که گرفته پس نداده است آيا اين رجوع موجب حلّيت و بازگشت به نکاح اوّل هست يا خير ؟
جواب :
در طلاق خلع شرط جواز رجوع دو چيز است اوّل آن که زن مالى را که بذل کرده رجوع کند و پس بگيرد دوّم اين که رجوع هم در ايّام عدّه باشد در غير اين صورت حقّ رجوع ندارد .
سوال 2 :
در فرض سوال بالا اگر تبانى شده باشد زوجه مالى را که پس مى‌دهد دوباره بگيرد يا آن که شوهر، خود از پس گرفتن امتناع ورزد چه حکمى دارد ؟
جواب :
اگر زوج مال را پس داد و رجوع حاصل شد دوباره گرفتن و لو با مذاکره قبلى باشد اشکالى ندارد و رجوع به هم نمى‌خورد بلکه اگر شوهر از پس گرفتن هم امتناع ورزد مانعى ندارد .
سوال 3 :
آيا رجوع به صرف کتابت تحقّق پيدا مى‌کند ؟
جواب :
محلّ اشکال است .
صحّت طلاق در فرق ديگر
سوال 1 :
در مذهب اهل تسنّن اگر شوهر به زنش بگويد تو طالق هستى يا مثل خواهر يا مادر من هستى يا به فرزندش بگويد اگر تو فلان کار را کردى مادرت به من حرام باشد زن از مرد جدا مى‌شود، حال بعد از آن که مرد شيعه شده، مى‌تواند آن زن را بگيرد و آيا اگر آن زن شيعه گشته و ازدواج کرده بدون نگه داشتن عدّه، ازدواج باطل است يا خير و به مذهب آنها سه طلاقه در يک مجلس منعقد مى‌گردد، بعد از تشيّع آيا زن و شوهر به يکديگر حرام ابدى هستند ؟
جواب :
ظهار در مذهب اهل سنّت هم وجود دارد و بايد کفّاره بدهد تا حلال شود و لو اين که زن شيعه شود، همچنان که ازدواج در عدّه باطل است اگرچه در عدّه مرد سنّى باشد در سه طلاقه اگر مرد به مذهب اهل سنّت باقى باشد زن نمى‌تواند زوجه او گردد و لو زن شيعه شده باشد و امّا اگر مرد هم شيعه شد، ازدواج اين دو با هم مانعى ندارد و به عقيده شيعه حرمت ابدى نسبت به اين طلاقها حاصل نشده است .
سوال 2 :
زنى است در تانزانيا داراى مذهب شيعه که شوهرش سنّى مذهب مى‌باشد مدّتى است که همسرش به پاکستان رفته و دو فرزندش را نيز همراه خود برده و اصلاً مراجعه ننموده که مبادا فرزندانش به مذهب مادر گرايش پيدا کنند به ناچار اين زن به دادگاه تانزانيا رفته و تقاضاى طلاق نموده است، ابتدا محکمه در جرايد نسبت به شوهرش استعلام کرده ولى شوهر خود را معرفى نکرده و طلاق غيابى انجام شده حال اين زن که طبق دادگاه اهل سنّت مطلّقه شده طلاقش چه صورتى دارد ؟
جواب :
در صورتى که طلاق طبق نظر اهل سنّت صحيح باشد کفايت مى‌کند اگرچه يک طلاق هم احتياطاً بر طبق مذهب حقّه اثنى عشريّه انجام گيرد بهتر است .
سوال 3 :
شخصى سنّى زنش را طبق مذهب خودشان طلاق داد و بعد زن ازدواج کرد زن و شوهر هر دو شيعه شدند اين ازدواج چه صورت دارد و اگر شخص طلاق دهنده شيعه شود چطور ؟
جواب :
ازدواج هر دو به قوّت خود باقى است و شخص مطلّق که شيعه شده ارتباطى با زن ندارد زيرا شوهردار است و از او طلاق گرفته است .
عدّه
سوال 1 :
آيا زن به مجرّد فهميدن اين که شوهرش مرتدّ شده مى‌تواند کناره بگيرد و عدّه نگه دارد يا اين که بايد به حاکم شرع مراجعه و او حکم کند ؟
جواب :
ظاهر ادّله اين است که به محض اين که ثابت شد مرتدّ است بايد کناره‌گيرى کند و عدّه نگه دارد اگرچه بنابر احتياط واجب حاکم شرع بايد حکم کند .
سوال 2 :
آيا زن در ايّام عدّه طلاق لازم است در خانه شوهر بماند ؟
جواب :
بلى بايد بماند .
سوال 3 :
آيا براى فسخ عقد متعه هم عدّه لازم است در صورت مثبت بودن مقدار آن چقدر است ؟
جواب :
اگر در سنّ کسى است که حائص مى‌شود بايد دو حيض ببيند بعنوان عدّه و در صورتى که در آن سنّ باشد و حيض نبيند بايد چهل و پنج روز عدّه نگه دارد و الاّ عدّه ندارد .
متفرّقات
سوال 1 :
زنى طلاق داده شده به طلاق رجعى و اکنون در عدّه طلاق مى‌باشد، آيا مى‌شود از اين زن در عدّه طلاق خواستگارى کرد تا وقتى که عدّه‌اش تمام شود با او ازدواج کرد، خواهشمنديم حکم مسئله را بيان فرمائيد ؟
جواب :
بايد تأخير اندازد تا بعد از اتمام عدّه .
سوال 2 :
طلاقى را که حاکم شرع در مورد زوجه شخصى مى‌دهد آيا بائن است يا رجعى ؟
جواب :
موارد فرق مى‌کند .
سوال 3 :
در رابطه با فردى که مفقود الاثر است چند سال بايد تفحص کرد ؟
جواب :
چهار سال بعد از مراجعه به حاکم شرع .
سوال 4 :
اگر پدر يا مادر به فرزند بگويد همسرت را طلاق بده آيا اطاعت امر ايشان لازم است ؟
جواب :
اطاعت امر پدر واجب است مگر مستلزم حرج باشد .
سوال 5 :
اگر مرد سنّى به زنش گفت سه طلاقه‌اى براى اين که دوباره او را بگيرد احتياج به محلّل هست و آيا اگر محلّل شيعه باشد صحيح است و اگر محلّل سنّى است و بعد از عقد و قبل از دخول شيعه شد آيا مجامعت اشکال ندارد ؟
جواب :
در محلّل هم مذهب بودن شرط نيست و لذا فرقى بين شيعه و سنّى نمى‌باشد .
سوال 6 :
اگر مرد به همسرش از روى عصبانيت و ناراحتى بگويد از اين ساعت به بعد تو مثل مادر من هستى يا بگويد مثل خواهر من هستى تکليف چيست ؟
جواب :
اگر عصبانيتش به گونه‌اى است که او را از قصد و توجّه سلب نموده باشد بر او چيزى نيست در غير اين صورت اگر اين جمله را در حضور دو نفر عادل گفته باشد و زن هم در حال حيض و نفاس نبوده باشد و در حال پاکى با او نزديکى نکرده باشد احتياط واجب آن است که تا کفّاره نداده با او نزديکى نکند و کفّاره آن عبارت است در درجه اوّل آزاد نمودن يک بنده اگر نشد دو ماه روزه بگيرد و اگر نتوانست شصت نفر فقير را اطعام کند . والّله العالم .
سوال 7 :
آيا طلاق به مجرّد ادّعاى زوج که بگويد من او را مطلّقه نموده‌ام ثابت مى‌شود ؟
جواب :
در صورتى که زوج متّهم نباشد حرف او تصديق مى‌شود .